Thủ tục đầu tư nhà ở xã hội rắc rối, doanh nghiệp gặp khó?

HoREA cho rằng, cần đẩy nhanh tiến độ gỡ khó và tạo tạo điều kiện cho doanh nghiệp tham gia xây dựng nhà ở xã hội. Ảnh: Kỳ Phương

Có ưu đãi nhưng khó thực hiện

Hiệp hội Bất động sản TP. Hồ Chí Minh (HoREA) cho biết, TP. Hồ Chí Minh có khoảng 3 triệu người nhập cư, chủ yếu là công nhân lao động mà phần lớn muốn thuê nhà ở xã hội hoặc phòng trọ.

TP. Hồ Chí Minh còn có 285.000 công nhân tại 17 khu công nghiệp, khu chế xuất nhưng chỉ có 15% được thuê chỗ ở tại các nhà lưu trú công nhân (chưa bao gồm 95.000 công nhân các cụm công nghiệp). Đồng thời, thành phố có khoảng 60.470 cơ sở nhà trọ của cá nhân, hộ gia đình, với 560.219 phòng trọ, giải quyết chỗ ở cho khoảng 1,4 triệu công nhân.

Về phát triển nhà ở xã hội giai đoạn 2011-2020, cả nước đạt 41%. TP. Hồ Chí Minh giai đoạn 2016-2020 xây dựng 15.000 căn nhà ở xã hội, đạt 75% kế hoạch. Nhưng kết quả này chưa đáp ứng được nhu cầu nhà ở xã hội rất lớn của xã hội.

Đối với những vướng mắc trong việc xây dựng nhà ở xã hội, HoREA chỉ ra, các doanh nghiệp chưa được vay ưu đãi nhà ở xã hội với lãi suất 4,8%. Quy trình thủ tục đầu tư dự án nhà ở xã hội của doanh nghiệp tư nhân lại rất rắc rối, nhiêu khê hơn thủ tục đầu tư dự án nhà ở thương mại, như chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội “được điều chỉnh tăng mật độ xây dựng hoặc hệ số sử dụng đất lên tối đa 1,5 lần”, nhưng cơ quan nhà nước có thẩm quyền không dám phê duyệt, do lo ngại tăng dân số cục bộ, không phù hợp với quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 đã được phê duyệt.

TP. Hồ Chí Minh hiện tại chỉ có 6 khu công nghiệp, khu chế xuất đã xây dựng nhà lưu trú công nhân, còn lại người lao động phải thuê nhà trọ ở bên ngoài. Ảnh: Kỳ Phương

Cần đẩy nhanh gói hỗ trợ 15.000 tỷ đồng

Dựa trên những khó khăn, HoREA đã có những kiến nghị, trong đó đáng chú ý là đề nghị Chính phủ chỉ đạo đẩy nhanh gói 15.000 tỷ đồng, trước hết là hỗ trợ 2 tháng tiền thuê nhà cho công nhân lao động. Nhưng, một phần của gói hỗ trợ 15.000 tỷ đồng sẽ có thể bị “ế” do thiếu dự án nhà ở xã hội dẫn đến thiếu sản phẩm nhà ở xã hội, vì thế nên tạo điều kiện cho các chủ nhà trọ được vay ưu đãi để đầu tư xây dựng, cải tạo nâng cấp nhà trọ, phòng trọ cho công nhân lao động thuê.

HoREA đề nghị Ngân hàng Nhà nước xem xét sửa đổi Thông tư 20/2021/TT-NHNN để Vietcombank, VietinBank, BIDV, Agribank được phép cho cá nhân, hộ gia đình vay mua, thuê mua nhà ở xã hội. Bởi lẽ, theo quy định tại Thông tư 20/2021/TT-NHNN thì cá nhân, hộ gia đình chỉ được vay tại Ngân hàng Chính sách xã hội để mua, thuê mua nhà ở xã hội, nhưng lại phải gửi tiết kiệm nhà ở xã hội trong 12 tháng mới đủ điều kiện vay ưu đãi nhà ở xã hội.

HoREA đề nghị Bộ Xây dựng quy định tiêu chuẩn thiết kế phòng trọ để tăng cường chức năng quản lý nhà nước và nâng cao chất lượng công trình nhà trọ, phòng trọ tạo điều kiện cho công nhân lao động có chỗ ở tốt hơn, an toàn và nhiều tiện ích hơn. Đồng thời, HoREA cũng đề nghị tháo gỡ vướng mắc về quy trình thủ tục đầu tư, để động viên doanh nghiệp tư nhân tham gia thực hiện dự án nhà ở xã hội.

Theo HOREA, quy định tại Điều 5 Nghị định 100/2015/NĐ-CP thì chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại quy mô dưới 2ha có nghĩa vụ nộp tiền sử dụng đất trên toàn bộ diện tích đất dự án.

Quy định này cũng dẫn đến ngân sách nhà nước không thu thêm được đồng nào để phát triển nhà ở xã hội. Qua đó, HoREA đề nghị sửa đổi khoản 1 Điều 1 Nghị định 49/2021/NĐ-CP quy định chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại không phân biệt quy mô diện tích được lựa chọn, hoặc xây dựng nhà ở xã hội trên quỹ đất 20% trong dự án hoặc được hoán đổi quỹ đất 20% nhà ở xã hội của dự án nhà ở thương mại bằng quỹ đất ở hoặc quỹ nhà ở tại vị trí khác theo nguyên tắc đảm bảo giá trị tương đương.