Bảo vệ nhà đầu tư, giảm thiểu rủi ro
Thời gian qua, thị trường tài sản mã hóa ở Việt Nam tăng trưởng với tốc độ nhanh chóng. Việt Nam được xếp vào nhóm ba quốc gia hàng đầu thế giới với quy mô ước tính hơn 220 tỷ USD. Tuy nhiên, lĩnh vực này nhiều năm nằm trong “vùng xám” pháp lý, tạo điều kiện cho các mô hình lừa đảo lợi dụng huy động vốn đa cấp trá hình, sàn đầu tư ảo, đến các dự án “token hóa bất động sản” không có thật.
Theo Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an), chỉ tính riêng từ đầu năm 2025 đến nay đã phát hiện gần 1.500 vụ lừa đảo qua mạng, gây thiệt hại hơn 1.660 tỷ đồng; trong đó các hoạt động liên quan giao dịch tiền ảo, tiền mã hóa lên tới hơn 1.500 kênh, hội nhóm.
 |
| Thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam được triển khai thí điểm từ ngày 9/9/2025. Ảnh tư liệu |
Trong bối cảnh đó, việc Chính phủ ban hành Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP mở ra bước ngoặt mới cho cấu trúc thị trường vốn, hướng đến hình thành một thị trường tài sản mã hóa minh bạch, hợp pháp. Theo quy định, tất cả các hoạt động chào bán phải được thực hiện thông qua tổ chức cung cấp dịch vụ do Bộ Tài chính cấp phép và chỉ dành cho nhà đầu tư nước ngoài.
Lý giải cho quy định này, ông Tô Trần Hòa - Phó Trưởng ban Phát triển thị trường chứng khoán (UBCKNN) cho rằng, đây là phương án thận trọng để bảo vệ nhà đầu tư trong nước và giảm thiểu rủi ro. Mặc dù có tới 19 - 21 triệu tài khoản liên quan đến tài sản số, song con số này không phản ánh chính xác do nhiều người sở hữu nhiều tài khoản. Quan trọng hơn, năng lực hiểu biết của nhà đầu tư Việt Nam còn hạn chế, trong khi thời gian qua đã xảy ra nhiều vụ lừa đảo lớn như Antex, Ifan, Pincoin, Sky Mining, Coolcat, Lion Group… gây thiệt hại hàng chục nghìn tỷ đồng.
Đại diện UBCKNN cho biết, trong giai đoạn đầu, việc chỉ cho phép nhà đầu tư nước ngoài tham gia vừa giúp thu hút vốn quốc tế, vừa tạo thời gian để hoàn thiện khung pháp lý và nâng cao nhận thức của công chúng. Song song, các cơ quan quản lý sẽ triển khai chương trình đào tạo, truyền thông về tài chính và tài sản số, giúp người dân hiểu rõ quyền lợi, trách nhiệm và rủi ro khi tham gia thị trường. “Sức hấp dẫn của thị trường không nằm ở việc mở cửa ngay, mà ở chất lượng sản phẩm, tính thanh khoản, minh bạch thông tin và độ an toàn của dịch vụ” - ông Hòa nói.
Dung hòa an toàn và đổi mới
TS. Cấn Văn Lực - Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV cho rằng, để đón đầu làn sóng tài sản số, Việt Nam cần đầu tư mạnh vào hạ tầng dữ liệu, lưu trữ, năng lượng và bảo mật. Cơ quan quản lý cần yêu cầu các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ tài sản số tách biệt tài khoản tiền tài sản, đồng thời thực hiện cơ chế ký quỹ bắt buộc để bồi thường thiệt hại khi phát sinh sự cố.
Theo TS. Lực, sự thành công của thị trường tài sản số phụ thuộc vào khả năng dung hòa hai yếu tố an toàn và đổi mới. Nếu quá thận trọng, Việt Nam có thể bỏ lỡ làn sóng tài chính số toàn cầu; nhưng nếu mở cửa ồ ạt khi hạ tầng và pháp lý chưa sẵn sàng, rủi ro thiệt hại sẽ rất lớn.
Lộ trình phù hợp là thử nghiệm có giới hạn, song nên cho phép nhà đầu tư chuyên nghiệp trong nước tham gia từng bước, đồng thời đẩy nhanh hoàn thiện pháp lý về tiền số do Ngân hàng Nhà nước phát hành.
| Hoàn thiện chế tài để thị trường vận hành an toàn Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đang lấy ý kiến về Dự thảo Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài sản mã hóa. Đây là bước đi quan trọng nhằm tạo lập khuôn khổ pháp lý đồng bộ, nhất là trong bối cảnh Việt Nam đang triển khai thí điểm thị trường theo Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP. Dự thảo Nghị định được kỳ vọng sẽ giúp thị trường tài sản mã hóa vận hành an toàn, có kiểm soát, bảo vệ nhà đầu tư và tạo nền tảng cho mô hình tài sản số phát triển đúng định hướng. |
“Thị trường tài sản số là xu hướng không thể đảo ngược. Điều quan trọng là làm thế nào để quản lý và tận dụng nó một cách an toàn, hiệu quả và mang lại giá trị cho nền kinh tế Việt Nam” - TS. Lực nhấn mạnh.
TS. Nguyễn Trí Hiếu - Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển thị trường tài chính và bất động sản toàn cầu cho rằng, Nghị quyết 05 lần đầu xác lập khung khái niệm tài sản được mã hóa và tài sản số, tạo nền tảng pháp lý cho phát hành, vận hành sàn giao dịch và sự tham gia của nhà đầu tư. Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo còn nhiều thách thức, đặc biệt liên quan tới tiêu chuẩn tài sản cơ sở, quản lý rủi ro và cơ chế định giá.
Còn ông Phan Đức Trung - Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam chia sẻ, trong lĩnh vực đầu tư đặc biệt với các sản phẩm tài chính mới như tiền số hay phái sinh việc phòng ngừa rủi ro và bảo vệ nhà đầu tư phải được đặt lên hàng đầu.
Theo ông Trung, Việt Nam cũng cần phân loại khách hàng theo năng lực tài chính và mức độ hiểu biết để có cơ chế phù hợp. Các tổ chức tài chính cần tư vấn phân bổ danh mục hợp lý. Ông cũng nhấn mạnh vai trò của các định chế trung gian và sàn giao dịch chuyên nghiệp nhằm đảm bảo thị trường vận hành minh bạch, chuẩn hóa theo thông lệ quốc tế.
Ông Trung cho rằng, để phát triển thị trường tài chính nói chung và thị trường đầu tư mới nói riêng, Việt Nam cần cân bằng giữa bảo vệ nhà đầu tư, thúc đẩy thị trường và phòng chống rửa tiền. Chỉ khi có khung thể chế rõ ràng và đồng bộ, chúng ta mới có thể xây dựng hệ sinh thái đầu tư chuyên nghiệp và phát triển bền vững.
