Cân bằng giữa quản lý rủi ro thuế và hỗ trợ, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp

Thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng, các đại biểu tán thành cao với việc sửa đổi Luật với các nội dung rất quan trọng là khấu trừ thuế đầu vào cho hàng hóa không phải tính thuế và bãi bỏ điều kiện hoàn thuế.

Tháo gỡ kịp thời khó khăn cho doanh nghiệp

Đồng tình về những nội dung kiến nghị sửa đổi mà Chính phủ đề xuất, đại biểu Trần Văn Lâm (đoàn Bắc Ninh) khẳng định, đây đều là những vấn đề mà "người dân và doanh nghiệp mong chờ" và "thể hiện tinh thần trách nhiệm rất cao của Chính phủ, của Quốc hội" trong việc kịp thời nắm bắt giải quyết những điểm nghẽn trong thể chế.

Đại biểu Trần Hữu Hậu (đoàn Tây Ninh)

Thay mặt các hiệp hội, doanh nghiệp chế biến nông sản, thủy sản, đại biểu Trần Hữu Hậu (đoàn Tây Ninh) đã chuyển lời "cảm ơn chân thành và trân trọng” tời Chính phủ, Bộ Tài chính và ngành thuế vì đã "thực sự lắng nghe, thực sự thấu hiểu, thực sự có trách nhiệm" với doanh nghiệp để kịp thời trình luật sửa đổi vào những ngày cuối của Kỳ họp cuối nhiệm kỳ.

Theo đại biểu Trần Hữu Hậu, nội dung sửa đổi tại khoản 1, điều 5 sẽ giúp cho doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam giảm hàng chục ngàn tỷ đồng vốn bỏ ra để nộp thuế, phải trả lãi để rồi sau đó lại được nhà nước hoàn lại. Mặc dù số tiền này doanh nghiệp không mất đi nhưng việc không phải nộp thuế trước sẽ giúp doanh nghiệp có thêm dòng vốn để đưa vào sản xuất kinh doanh, tạo thêm lợi nhuận.

“Trong điều kiện khó khăn của nông sản Việt Nam khi cạnh tranh trên thương trường quốc tế, thì chỉ chút ít % lợi nhuận cũng giúp cho doanh nghiệp rất nhiều. Và, nếu giữ như quy định cũ, hàng chục ngàn doanh nghiệp, hàng ngàn cán bộ thuế cả nước mất nhiều thời gian, công sức để làm thủ tục này và không tránh khỏi có những tiêu cực bởi cơ chế xin – cho”, đại biểu nêu rõ.

Bên cạnh đó, các đại biểu cũng đóng góp nhiều ý kiến để hoàn thiện dự thảo Luật.

Theo đại biểu Nguyễn Vân Chi (đoàn Nghệ An), vấn đề thuế giá trị gia tăng với hàng nông sản chưa chế biến là vấn đề quan điểm chính sách, và chính sách này cần phải tốt nhất cho hàng hóa, đặc biệt là nông sản Việt Nam vì nước ta là nước nông nghiệp.

Giai đoạn 2016 đến 2024, Luật áp dụng cơ chế đặc thù, mặc dù nông sản chưa chế biến ở khâu thương mại không phải là đối tượng chịu thuế giá trị gia tăng (không chịu thuế đối với đầu ra), nhưng lại được hoàn, được khấu trừ toàn bộ các đầu vào. Chính sách này được đưa ra để giải quyết tình trạng gian lận về hóa đơn trong xuất khẩu hàng nông sản chưa chế biến lúc đó.

Đến nay, Chính phủ đã trình Quốc hội duy trì trở lại cơ chế này và được các đại biểu đồng tình. Tán thành với định hướng chính sách, song đại biểu Nguyễn Vân Chi cũng lưu ý cách thể hiện trong dự thảo cần cụ thể và dễ thực hiện hơn.

Đại biểu Nguyễn Vân Chi (đoàn Nghệ An)

Chẳng hạn, đại biểu Chi cho biết, quy định khoản 3a ở Điều 14 (thuế giá trị gia tăng đầu vào của hàng hóa, dịch vụ không phải tính thuế GTGT được khấu trừ toàn bộ) nếu nhìn riêng lẻ thì sẽ không rõ ràng về phạm vi áp dụng là những đối tượng nào, trong khi mục đích thảo luận chỉ áp dụng cho hàng nông sản chưa chế biến ở khâu thương mại.

Vì vậy, đại biểu đề nghị nên quy định rõ ràng trong luật như trước đây rằng các sản phẩm này "không phải kê khai tính nộp thuế giá trị gia tăng nhưng được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào" để đảm bảo tính rõ ràng và minh bạch.

Đảm bảo quy định chính sách rõ ràng, dễ thực thi

Đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn Vĩnh Long) cho biết, việc thiếu rõ ràng về các hoạt động được coi là sơ chế thông thường đang dẫn đến nhiều tranh chấp về thuế, gây rủi ro cho cả doanh nghiệp và cơ quan quản lý. Để giải quyết vấn đề này, ông kiến nghị bổ sung quy định giao Bộ Tài chính ban hành danh mục và tiêu chí định lượng cụ thể về sơ chế thông thường, dựa trên thông lệ quốc tế và đặc thù nông sản Việt Nam.

Một số đại biểu kiến nghị quy định rõ điều kiện khấu trừ Khoản 3a (chứng từ, hợp đồng, định mức sử dụng), và cần có cơ chế phòng ngừa rủi ro (kiểm soát hóa đơn đầu vào, xác minh nguồn gốc hàng hóa) khi bãi bỏ điều kiện thanh toán không dùng tiền mặt trong hoàn thuế.

Đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn Vĩnh Long)

Việc bãi bỏ điều kiện hoàn thuế ở điểm c Khoản 9 Điều 15 (chỉ được hoàn thuế khi người bán đã nộp thuế) cũng là nội dung được thảo luận nhiều. Nhiều đại biểu tán thành bỏ điều kiện này vì sẽ tháo gỡ được khó khăn cho doanh nghiệp.

Đại biểu Trần Hữu Hậu nhận xét, nội dung này sẽ “giải phóng” cho các doanh nghiệp một trách nhiệm nhiều khi “bất khả thi” và nhiều rủi ro là: phải kiểm tra tình trạng tuân thủ thuế của người bán hàng cho mình; nhắc nhở họ kê khai, nộp thuế để sau đó mình được hoàn thuế dù, hồ sơ, chứng từ và việc thanh toán của mình đã đầy đủ, rõ ràng, đúng quy định.

Theo đại biểu Nguyễn Vân Chi, việc bỏ quy định này đúng là sẽ tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Song đại biểu cũng cảnh báo về những rủi ro đi kèm đối với ngân sách, cán bộ thuế và cả doanh nghiệp.

Các kiến nghị của đại biểu cho thấy yêu cầu ngày càng cao với chính sách, khi quy định phải đảm bảo đủ chặt để chống gian lận nhưng cũng phải đủ rõ ràng để không gây ách tắc khi thực thi. Đồng thời, phải tìm được điểm cân bằng giữa quản lý rủi ro thuế và hỗ trợ sản xuất, sao cho công bằng, tránh thất thu nhưng cũng phải thuận lợi, hỗ trợ cho doanh nghiệp cạnh tranh lành mạnh./.