Ngân hàng bứt tốc thu nhập từ bảo hiểm, nhiều đề xuất mới tạo thêm lực đẩy

PV: Số liệu từ báo cáo tài chính các ngân hàng cho thấy, sau giai đoạn "chuẩn hoá", tái cấu trúc, thu nhập từ hoạt động bảo hiểm của các nhà băng trong 9 tháng của năm 2025 bật tăng 22,2% so với cùng kỳ. Theo ông, những yếu tố nào đang thúc đẩy sự phục hồi mạnh mẽ này?

TS. Lê Bá Chí Nhân

TS. Lê Bá Chí Nhân: Sau giai đoạn tái cấu trúc mạnh mẽ thị trường bảo hiểm, đặc biệt là bảo hiểm liên kết đầu tư các năm 2023 - 2024, với doanh thu phí bảo hiểm nhân thọ từng sụt giảm do tình trạng bán kèm “combo” thiếu minh bạch và nhiều vụ việc làm giảm niềm tin khách hàng, ngành bảo hiểm đã chuyển sang giai đoạn phát triển minh bạch, lành mạnh và bền vững hơn.

Đến năm 2025, nhiều ngân hàng thương mại quay lại mạnh mẽ với mảng bảo hiểm, ghi nhận thu nhập từ hoạt động bảo hiểm tăng trưởng khả quan trong 9 tháng đầu năm.

Dựa trên phân tích từ các báo cáo tài chính và xu hướng thị trường, các động lực chính khiến thị trường phục hồi tích cực chủ yếu đến từ chiến lược mở rộng hệ sinh thái tài chính toàn diện của các ngân hàng, trong đó có mảng phân phối bảo hiểm qua ngân hàng (bancassurance).

Theo đó, các ngân hàng đang tận dụng mạng lưới khách hàng sẵn có để tích hợp bảo hiểm vào dịch vụ cốt lõi, đẩy mạnh thành lập công ty con hoạt động trong lĩnh vực bảo hiểm, tạo nguồn thu nhập phi tín dụng ổn định và đa dạng hóa rủi ro.

Đơn cử, Techcombank đã tái cấu trúc thỏa thuận phân phối bảo hiểm từ quý I/2025, trong khi các ngân hàng như VietinBank ghi nhận tăng trưởng doanh thu bảo hiểm hơn 17%. Điều này giúp ngân hàng giảm phụ thuộc vào lãi suất, tín dụng, đặc biệt khi tăng trưởng tín dụng toàn ngành đạt 13,37% trong 9 tháng 2025 nhưng áp lực lãi suất thấp vẫn tồn tại.

Cùng với đó, niềm tin của khách hàng dần được khôi phục và nhu cầu thị trường tăng trở lại. Các quy định mới từ Bộ Tài chính, nổi bật là Nghị định số 46/2023/NĐ-CP ngày 1/7/2023 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm đưa bảo hiểm liên kết đầu tư “sang trang mới”, loại bỏ tình trạng lạm dụng bán kèm và tập trung vào giá trị bảo vệ thực chất.

Nguồn: Tổng hợp của TBTCVN. Đồ họa: Phương Anh

PV: Tiếp đà phục hồi của thị trường, dự thảo Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi) được trình tại kỳ họp Quốc hội lần này dự kiến cắt giảm ít nhất 30% điều kiện kinh doanh và đơn giản hóa thủ tục cho doanh nghiệp, mở ra nhiều kỳ vọng mới cho ngành. Theo ông, những cải cách này sẽ tác động như thế nào đến hoạt động của các doanh nghiệp?

TS. Lê Bá Chí Nhân: Dự thảo Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi) được Quốc hội dự kiến thông qua tại kỳ họp thứ 10 tập trung vào việc cắt giảm ít nhất 30% điều kiện kinh doanh, đơn giản hóa thủ tục, nhằm tạo môi trường kinh doanh thuận lợi hơn cho toàn ngành. Từ đó, tạo tác động tích cực, giúp doanh nghiệp linh hoạt hơn trong hoạt động, giảm chi phí và tăng khả năng cạnh tranh, dù vẫn cần duy trì các biện pháp quản lý rủi ro để đảm bảo an toàn hệ thống.

Dự thảo đề xuất cắt giảm khoảng 22 điều kiện kinh doanh cụ thể và đơn giản hóa 3 thủ tục hành chính. Chẳng hạn, đề xuất bãi bỏ yêu cầu xác nhận không vi phạm nghiêm trọng từ cơ quan quản lý nước ngoài với chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm nước ngoài, hay loại bỏ các điều kiện chung về tiêu chuẩn quản lý và kiểm soát..., giúp rút ngắn thời gian thành lập hoặc mở rộng chi nhánh, giảm chi phí giấy tờ và tuân thủ.

Bên cạnh đó, thay vì phải đăng ký, doanh nghiệp phi nhân thọ chỉ cần thông báo về việc tách vốn chủ sở hữu và quỹ phí bảo hiểm, cũng như phương pháp tính phí bảo hiểm xe cơ giới. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp điều chỉnh giá cả linh hoạt hơn, phản ứng nhanh với biến động thị trường, từ đó, tăng lợi thế cạnh tranh so với các đối thủ.

Trong lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ, việc cắt giảm điều kiện đầu tư sẽ thu hút thêm vốn nước ngoài vào lĩnh vực này. Doanh nghiệp phi nhân thọ có thể dễ dàng hơn trong việc thành lập chi nhánh mới hoặc phát triển sản phẩm, đặc biệt khi dự thảo bãi bỏ các điều kiện chính thức hoạt động trong 12 tháng, mà chuyển sang hậu kiểm.

Ngoài ra, sửa đổi phạm vi hoạt động để làm rõ, giảm nhầm lẫn pháp lý, giúp doanh nghiệp phi nhân thọ tập trung vào các rủi ro ngắn hạn như: tai nạn, thiên tai..., mà không bị chồng chéo với nhân thọ. Điều này có thể thúc đẩy tăng trưởng doanh thu, dự kiến thị trường phi nhân thọ tiếp tục mở rộng với tốc độ cao hơn nhân thọ nhờ nhu cầu bảo vệ tài sản ngày càng tăng.

PV: Từ nhiều dấu hiệu ảnh hưởng tích cực kể trên, ông đánh giá như thế nào về triển vọng tăng trưởng của thị trường bảo hiểm thời gian tới?

TS. Lê Bá Chí Nhân: Về triển vọng của lĩnh vực bancassurance, dự báo thị trường sẽ tích cực nhưng phụ thuộc vào một số yếu tố then chốt. Theo dự báo của Standard Chartered, GDP Việt Nam có thể duy trì mức tăng trưởng cao năm 2026, qua đó, hỗ trợ ngành ngân hàng đạt mức lợi nhuận tăng khoảng 18%, nhờ tín dụng phục hồi và ROE (tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu) 18%. Tuy nhiên, nếu lạm phát hoặc lãi suất biến động, hiệu quả của bảo hiểm đầu tư liên kết có thể chịu ảnh hưởng.

Cùng với đó, triển vọng tăng trưởng phụ thuộc vào khả năng số hóa kênh phân phối (digital bancassurance) để giảm chi phí và tăng tiếp cận khách hàng trẻ. Nếu ngân hàng không đầu tư, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để cá nhân hóa sản phẩm, tăng trưởng có thể chỉ ở mức 10 - 15% thay vì cao hơn.

Ngoài ra, già hóa dân số sẽ đẩy nhu cầu bảo hiểm y tế, bảo hiểm nhân thọ, nhưng rủi ro thiên tai như bão lũ có thể tăng chi phí bồi thường nếu không quản lý tốt. Nếu các yếu tố vĩ mô thuận lợi, tăng trưởng có thể đạt 15 - 20% năm 2026, nhưng cần theo dõi chặt chẽ rủi ro địa chính trị và tác động của biến đổi khí hậu.

PV: Xin cảm ơn ông!