tp

Trong 10 tháng đầu năm 2019, bình quân lãi suất phát hành TPDN là 9%/năm.

Tuy nhiên, do đặc thù của TPDN, nhà đầu tư (NĐT) cần cân nhắc kỹ về các rủi ro có thể có khi đầu tư TPDN. Đặc biệt, các NĐT cá nhân hết sức thận trọng, bởi đây là loại hình không phù hợp với NĐT cá nhân không có khả năng phân tích, đánh giá rủi ro.

Phát hành TPDN với lãi suất cao chỉ là cá biệt

Từ năm 2017 trở lại đây, thị trường TPDN có sự phát triển nhanh để đáp ứng yêu cầu huy động vốn của DN. Theo số liệu từ Bộ Tài chính, năm 2018, quy mô thị trường đạt 9,01% GDP, tăng 58% so với năm 2017 (6,29% GDP) và tăng gấp 3,5 lần so với năm 2015 (3,4% GDP). Qua 10 tháng đầu năm 2019, thị trường TPDN tiếp tục tăng trưởng. Quy mô thị trường tăng 28% so với cuối năm 2018, đạt tương đương 10,47% GDP dự kiến năm 2019. Sự phát triển của thị trường TPDN cho thấy bước đầu có sự dịch chuyển vốn huy động từ kênh tín dụng ngân hàng sang kênh phát hành TP, hướng tới việc phát triển cân bằng hơn giữa kênh thị trường vốn và kênh tín dụng ngân hàng, nhằm giảm áp lực huy động cho kênh tín dụng ngân hàng theo chủ trương của Chính phủ.

Tuy nhiên, sự phát triển của thị trường TPDN vẫn còn một số hạn chế như: mặc dù phát triển nhanh nhưng quy mô còn nhỏ so với các cấu phần khác của thị trường vốn, kênh huy động vốn tín dụng ngân hàng và so với quy mô của các nước trong khu vực. Các DN vẫn chủ yếu phát hành theo phương thức riêng lẻ, khối lượng TP ra công chúng có xu hướng tăng trong 2 năm gần đây nhưng vẫn chiếm tỷ trọng rất nhỏ (khoảng 3% tổng khối lượng phát hành). Bên cạnh đó, tính công khai, minh bạch cần phải tiếp tục được củng cố.

Hiện nay, Bộ Tài chính đang rà soát, đánh giá về cơ chế chính sách liên quan đến phát hành, giao dịch, cung cấp dịch vụ về TPDN để có kiến nghị điều chỉnh nhằm tăng cường quản lý giám sát, đảm bảo thị trường vận hành minh bạch, hiệu quả. Trên cơ sở quy định tại Luật Chứng khoán (sửa đổi) và Luật DN (sửa đổi), sẽ hoàn thiện khung pháp lý về phát hành TPDN theo cả 2 phương thức ra công chúng và riêng lẻ theo hướng: Đối với phát hành ra công chúng, TP bắt buộc gắn với xếp hạng tín nhiệm và niêm yết, giao dịch trên TTCK; đối với phát hành riêng lẻ, quy định đối tượng phát hành và giao dịch là NĐT chứng khoán chuyên nghiệp như thông lệ quốc tế.
duong
Ông Nguyễn Hoàng Dương - Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tài chính - Bộ Tài chính

Ngoài ra, một số DN phát hành và NĐT khi tham gia huy động vốn trên thị trường còn thiếu chuyên nghiệp. DN phát hành chưa hoàn toàn chấp hành đầy đủ quy định của pháp luật về công bố thông tin và quy trình phát hành. NĐT thiếu kinh nghiệm đầu tư và khả năng phân tích đánh giá rủi ro.

Theo số liệu thống kê của Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), trong 10 tháng đầu năm 2019, bình quân lãi suất phát hành TPDN là 9%/năm. Bình quân lãi suất phát hành TPDN tương đương với mức lãi suất phổ biến cho vay trung và dài hạn của hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM) do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố (9 - 11%/năm). Trong đó, 82% khối lượng TP có lãi suất dưới 11%/năm, 17% khối lượng có lãi suất từ 11% - 13%, 0,9% khối lượng TP có lãi suất trên 13%/năm.

Ông Nguyễn Hoàng Dương - Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tài chính - Bộ Tài chính cho biết, qua thông tin báo chí đề cập gần đây, có 2 DN phát hành TP với lãi suất cao là các giao dịch riêng lẻ, cá biệt, không mang tính chất đại diện và không ảnh hưởng đến mặt bằng lãi suất huy động vốn từ phát hành TP của các DN. Các DN có tình hình tài chính tốt, độ tín nhiệm an toàn cao vẫn huy động với mức lãi suất phù hợp.

“Chúng tôi có đi kiểm tra trường hợp DN bất động sản phát hành lãi suất trên 14%/năm thì thấy rằng, đây là DN đang niêm yết trên sở giao dịch chứng khoán. TP huy động cho các dự án được đánh giá là an toàn và có khả năng sinh lời. NĐT bao gồm quỹ đầu tư chuyên nghiệp và một nhóm NĐT cá nhân có khả năng đánh giá được rủi ro đầu tư. Đến nay, DN này thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của TP. Đối với DN phát hành lãi suất ở mức 20%/năm, chúng tôi đã rà soát và đề nghị DN, tổ chức tư vấn phát hành báo cáo, thì lãi suất 20%/năm là mức lãi suất trần. Lãi suất cụ thể được tính theo từng kỳ trả lãi (hàng tháng) và theo với lãi suất huy động tiền gửi tiết kiệm của 2 NHTM nhà nước cộng với độ lệch, theo tính toán thì lãi suất cho kỳ trả lãi đầu tiên khoảng trên 11%/năm” – ông Nguyễn Hoàng Dương nói.

Tăng cường cơ chế giám sát

TPDN được phát hành theo nguyên tắc DN tự vay, tự trả, tự chịu trách nhiệm về hiệu quả sử dụng vốn và khả năng trả nợ. Thông lệ các nước cho thấy, NĐT TPDN riêng lẻ là các NĐT chứng khoán chuyên nghiệp, có kinh nghiệm đầu tư, có năng lực tài chính và khả năng đánh giá rủi ro.

Do khả năng trả nợ của DN phụ thuộc rất lớn vào kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh, hiệu quả sử dụng nguồn vốn huy động nên các NĐT cá nhân cần rất thận trọng khi quyết định đầu tư vào TPDN. TPDN, đặc biệt là TP phát hành theo hình thức riêng lẻ chỉ phù hợp với các NĐT tổ chức, còn NĐT cá nhân nếu mua TP thì phải am hiểu về tài chính, có khả năng phân tích rủi ro và dám chấp nhận rủi ro. Theo đó, TPDN riêng lẻ không phù hợp với NĐT cá nhân nhỏ lẻ.

Ông Nguyễn Hoàng Dương khuyến nghị, khi mua TPDN các NĐT phải nắm được thông tin đầy đủ như: TP do DN nào phát hành, mục đích phát hành; có tài sản đảm bảo hay không; cam kết của chủ thể phát hành như thế nào; kỳ hạn và phương thức trả nợ gốc, lãi; tình hình tài chính của DN phát hành; do đó, “NĐT cá nhân không nên chỉ mua TPDN vì lãi suất cao mà không tìm hiểu kỹ về rủi ro có thể gặp phải khi đầu tư” – ông Dương nhấn mạnh.

Cũng theo lãnh đạo Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tài chính, rủi ro NĐT mua TPDN có thể gặp phải là: DN không thực hiện được các điều kiện, điều khoản của TP, không thanh toán đầy đủ, đúng hạn gốc, lãi TP; DN không thực hiện cam kết với NĐT về mua lại TP trước hạn... Do đó, cần thiết phải tăng cường cơ chế giám sát nhất là giám sát liên thông giữa thị trường tiền tệ, tín dụng và thị trường vốn.

“Để hạn chế rủi ro cho cả DN phát hành, NĐT mua TPDN, Bộ Tài chính đã tăng cường quản lý giám sát đối với thị trường TPDN; chủ động đào tạo, phổ biến quy định pháp luật về phát hành TPDN; chủ động thông tin tuyên truyền và khuyến nghị NĐT. Chúng tôi đang tổ chức tuyên truyền phổ biến nghị định cho DN phát hành, NĐT, các tổ chức cung cấp dịch vụ trên thị trường” – ông Nguyễn Hoàng Dương cho hay.

Trước sự tăng trưởng nhanh của thị trường TPDN trong 10 tháng đầu năm 2019, Bộ Tài chính đã phối hợp chặt chẽ với NHNN, yêu cầu Ủy ban Chứng khoán Nhà nước tăng cường quản lý giám sát hoạt động phát hành, đầu tư, phân phối, giao dịch TPDN đối với các đối tượng quản lý; tổ chức đoàn kiểm tra về việc triển khai quy định của Nghị định số 163 về phát hành TPDN và có văn bản chấn chỉnh tới từng DN phát hành và tổ chức cung cấp dịch vụ.

Ngoài ra, Bộ Tài chính cũng đã thường xuyên cung cấp thông tin trên các phương tin thông tin đại chúng về TPDN, trong đó khuyến nghị cụ thể DN phát hành phải tuân thủ quy định pháp luật trong phát hành TPDN, NĐT cần cân nhắc kỹ về các rủi ro có thể có khi đầu tư TPDN, đặc biệt lưu ý NĐT cá nhân hết sức thận trọng khi đầu tư TPDN phát hành riêng lẻ” – ông Nguyễn Hoàng Dương chia sẻ thêm.

Rủi ro NĐT mua TPDN có thể gặp phải là: DN không thực hiện được các điều kiện, điều khoản của TP, không thanh toán đầy đủ, đúng hạn gốc, lãi TP; DN không thực hiện cam kết với NĐT về mua lại TP trước hạn...

N.A