Thay đổi căn bản tư duy về dự trữ quốc gia

Chiều 26/11, Quốc hội sẽ thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi). Đây là dự án luật quan trọng nhằm đổi mới cơ chế dự trữ quốc gia, đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong bối cảnh mới, đồng thời thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng về tăng cường năng lực dự trữ quốc gia như một trụ cột đảm bảo an ninh kinh tế - xã hội và ổn định vĩ mô.

Thể chế hóa đầy đủ chủ trương về dự trữ chiến lược

Trước khi dự thảo Luật được trình Quốc hội ngày 17/11, Chính phủ đã có báo cáo tiếp thu, giải trình đầy đủ kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ý kiến của cơ quan thẩm tra về dự án Luật. Trên cơ sở các góp ý này, nhiều nội dung trọng yếu của dự thảo Luật đã được chỉnh lý theo hướng cụ thể hơn, rõ nội hàm hơn và phù hợp với các chủ trương, định hướng lớn của Đảng về dự trữ quốc gia trong giai đoạn mới.

Thay đổi tư duy về dự trữ quốc gia nhằm huy động, khai thác, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực của nền kinh tế. Ảnh: Đức Thanh

Cụ thể, thực hiện yêu cầu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc làm rõ vai trò của dự trữ quốc gia trong bối cảnh mới, Chính phủ đã tiếp thu và chỉnh lý dự thảo Luật theo đúng Kết luận 115-KL/TW và Thông báo 342-TB/VPTW. Dự trữ quốc gia được quy định bao gồm cả dự trữ chiến lược, không chỉ phục vụ cứu trợ khẩn cấp, mà còn trở thành công cụ điều tiết thị trường, để bảo đảm nền kinh tế vận hành ổn định, hiệu quả theo quy luật của thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Để đảm bảo quy định của Luật tuân thủ Hiến pháp, thống nhất với các luật hiện hành, Chính phủ đã rà soát, chỉnh lý các quy định để bảo đảm sự đồng bộ trong hệ thống pháp luật.

Dự thảo Luật đã bổ sung Điều 34 sửa đổi, bổ sung một số điều, khoản của các luật có liên quan đến dự trữ quốc gia, như việc làm rõ thẩm quyền tổ chức điều hành kế hoạch dự trữ quốc gia trong Luật Phòng thủ dân sự; và quy định lại nhiệm vụ chi ngân sách nhà nước đối với dự trữ quốc gia và dự trữ chiến lược trong Luật Ngân sách nhà nước.

Theo đó, Khoản 2, Điều 4, Luật Ngân sách nhà nước quy định “Chi dự trữ quốc gia là nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước để mua hàng dự trữ quốc gia, hàng dự trữ chiến lươc, chi hoạt động nhập, xuất, mua, bán, bảo quản, bảo vệ, bảo hiểm hàng dự trữ quốc gia, hàng dự trữ chiến lược theo quy định của pháp luật về dự trữ quốc gia".

Rà soát, hoàn thiện tư duy mới về dự trữ quốc gia

Chính phủ cũng đã tiếp thu yêu cầu thay đổi căn bản tư duy về dự trữ quốc gia theo hướng hiện đại và phù hợp thực tiễn, bảo đảm giải quyết được khó khăn, vướng mắc hiện nay.

Trong đó, đã tăng cường phân quyền, phân cấp mạnh mẽ, tối đa và triệt để cho các bộ, ngành quản lý hàng dự trữ quốc gia. Các thủ tục hành chính không cần thiết, không rõ thẩm quyền được tháo gỡ nhằm tạo thuận lợi tối đa trong tổ chức thực thi Luật như việc bỏ yêu cầu hàng dự trữ quốc gia phải được cất giữ riêng; thay đổi phương thức quản lý từ “quy chuẩn kỹ thuật quốc gia " thành “quy định về bảo quản hàng dự trữ quốc gia”.

Về hoàn thiện chính sách và chiến lược dự trữ, theo góp ý của cơ quan thẩm tra, Chính phủ đã sửa đổi toàn diện các quy định liên quan tới chính sách dự trữ quốc gia và chiến lược dự trữ quốc gia.

Nội dung về dự trữ chiến lược được tích hợp vào Điều 4 và Điều 5 của dự thảo Luật, đồng thời bổ sung quy định Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chiến lược. Cùng với đó, các quy định về nhập, xuất hàng dự trữ chiến lược (Điều 31); mua, bán hàng dự trữ chiến lược (Điều 32); bảo quản, cất giữ hàng dự trữ chiến lược được rà soát, hoàn thiện nhằm đáp ứng yêu cầu đối với dự trữ chiến lược có khả năng tác động đến thị trường vào những thời điểm nhất định và đối với mặt hàng trọng yếu, có ảnh hưởng lan tỏa đến ổn định kinh tế - xã hội; đồng thời là nền tảng vật chất bảo đảm tự chủ chiến lược quốc gia...

Để tăng cường vai trò của khu vực tư nhân, Chính phủ đã bổ sung nhiều quy định nhằm mở rộng sự tham gia của tổ chức, doanh nghiệp vào hoạt động dự trữ chiến lược. Các đơn vị, doanh nghiệp tham gia dự trữ được ưu đãi về thuế, tín dụng và một số chính sách khác theo quy định của Chính phủ.

Ngoài ra, liên quan đến chính sách tiền lương, Chính phủ đã rà soát, tiếp thu và cho biết dự thảo Luật kế thừa và chỉnh lý theo ý kiến của các đại biểu, Kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để quy định tại Điều 12.

Theo Chính phủ, thực tiễn thi hành Luật Dự trữ quốc gia trong suốt hơn 12 năm qua đã tạo điều kiện thuận lợi, ổn định, gắn bó và yên tâm công tác cho người làm nhiệm vụ dự trữ quốc gia trong điều kiện thực hiện nhiệm vụ quản lý trực tiếp khối lượng tài sản nhà nước rất lớn, tại vùng hẻo lánh, vùng sâu, vùng xa. Đặc biệt là thực hiện nhiệm vụ đột xuất, cấp bách trong mọi tình huống để xuất cấp và giao hàng dự trữ quốc gia.

Như trong thời gian qua, người lao động ngành dự trữ đã không quản thời gian, mưa, bão, nguy hiểm để thực hiện xuất cấp, giao hàng dự trữ quốc gia ngay trong đêm đến địa bàn các tỉnh Lạng Sơn, Cao Bằng, Bắc Ninh, Thành phố Huế, Quảng Ngãi, Khánh Hòa... để khắc phục hậu quả các cơn bão số 10, 11, 12 và 13.

Đối với phụ cấp thâm niên, khoản phụ cấp này đã được tính và nộp bảo hiểm xã hội theo quy định, trong đó có đóng góp từ lương của cá nhân người lao động được hưởng (1%). Trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện đến nay, quy định đã được cá nhân, người lao động, các cơ quan, đơn vị thống nhất, không có vướng mắc phát sinh. Đồng thời, dự thảo Luật đã giao Chính phủ hướng dẫn để thống nhất áp dụng theo đúng chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng trong xây dựng pháp luật.

Bên cạnh đó, Chính phủ cho biết việc giữ nguyên chế độ, chính sách đối với người làm công tác dự trữ theo Luật hiện hành bảo đảm thực hiện ổn định chính sách, phù hợp với quy định tại điểm a mục 2.2 Nghị quyết số 27-NQ/TW là "không bổ sung các loại phụ cấp mới theo nghề”. Đồng thời, tại điểm (7) mục 2.2 Kết luận của Bộ Chính trị số 83-KL/TW ngày 21/6/2024 đã nêu “Ban cán sự Đảng Chính phủ lãnh đạo, chỉ đạo nghiên cứu và quyết định... chế độ phụ cấp của cán bộ, công chức, viên chức một số chuyên ngành, nhất là phụ cấp theo nghề mà trong quá trình thực hiện có phát sinh bất hợp lý”.

Về điều chỉnh hiệu lực thi hành, tiếp thu đề nghị của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ đã chỉnh lý theo hướng toàn bộ Luật có hiệu lực từ 1/7/2026. Riêng các quy định về dự trữ chiến lược có hiệu lực từ 1/1/2027, để có đủ thời gian ban hành 3 Nghị định hướng dẫn và bảo đảm tính khả thi khi thực hiện.