Lãi suất thấp và cải cách chính sách mở rộng dư địa cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp Thị trường trái phiếu doanh nghiệp tăng tốc trở lại nhờ lãi suất thấp và tín dụng khởi sắc

Trái phiếu mở lối cho hạ tầng

Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, phát triển hạ tầng đồng bộ, hiện đại trở thành một trong những ưu tiên hàng đầu. Để hiện thực hóa mục tiêu này đến năm 2030, dự kiến cần huy động khoảng 245 tỷ USD, trong đó phần lớn vốn phải đến từ khu vực tư nhân.

Trong khi ngân sách nhà nước còn hạn hẹp và tín dụng ngân hàng chịu nhiều giới hạn về kỳ hạn và rủi ro, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang từng bước khẳng định vai trò là một kênh huy động vốn dài hạn hiệu quả, góp phần bù đắp khoảng trống về nguồn lực tài chính cho các dự án trọng điểm.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp mở lối cho vốn dài hạn vào hạ tầng

Theo ông Nguyễn Lý Thanh Lương - Trưởng nhóm phân tích từ VIS Rating, những năm gần đây, đầu tư tư nhân đã dần trở thành động lực chính trong phát triển cơ sở hạ tầng, chiếm hơn 50% tổng vốn đăng ký đầu tư tài sản cố định. Tuy nhiên, để duy trì và mở rộng vai trò này, cần có thêm những công cụ tài chính phù hợp với tính chất dài hạn và mức độ rủi ro cao của các dự án hạ tầng.

Theo thống kê từ VIS Rating, dư nợ vay ngân hàng đối với các dự án thu phí đường bộ đã giảm trung bình 6% mỗi năm trong giai đoạn 2020 - 2024, cho thấy sự dịch chuyển dần sang các nguồn vốn thay thế mang tính thị trường cao hơn.

“Trong bối cảnh kênh tín dụng ngân hàng đang bị siết chặt bởi các quy định về sử dụng vốn ngắn hạn cho vay dài hạn, vai trò của thị trường trái phiếu ngày càng được nhấn mạnh” - ông Lương nhận định.

Theo đó, thị trường trái phiếu của Việt Nam đang chứng kiến những bước chuyển tích cực cả về khuôn khổ pháp lý lẫn cấu trúc phát hành, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp dự án tiếp cận vốn dễ dàng và minh bạch hơn. Luật PPP sửa đổi cho phép các doanh nghiệp hạ tầng phát hành trái phiếu riêng lẻ và tiến hành niêm yết ngay sau phát hành, trong khi Nhà nước cũng đang đẩy mạnh góp vốn chủ sở hữu nhằm giảm đòn bẩy tài chính và cải thiện năng lực tín nhiệm cho các doanh nghiệp dự án.

“Một nghị định dự kiến ban hành trong thời gian tới sẽ mở ra cơ hội cho các dự án hạ tầng chào bán trái phiếu ra công chúng mà không cần lịch sử tài chính dài, đi kèm các cơ chế giám sát như tài khoản hạch toán độc lập, ngân hàng giám sát và quy trình giải ngân theo tiến độ. Những quy định này không chỉ nới lỏng điều kiện huy động vốn mà còn củng cố niềm tin vào tính minh bạch và an toàn của các sản phẩm trái phiếu hạ tầng” – ông Lương cho biết.

Nâng chất trái phiếu doanh nghiệp

Dưới góc nhìn của ông Dương Đức Hiếu – Giám đốc, Chuyên gia phân tích cấp cao từ VIS Rating, các yêu cầu mới về công bố thông tin, siết chặt điều kiện phát hành và áp dụng bắt buộc xếp hạng tín nhiệm đang góp phần xây dựng nền tảng pháp lý vững chắc cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Những cải cách đồng bộ này đang dần định vị trái phiếu doanh nghiệp là một công cụ huy động vốn dài hạn đáng tin cậy, đồng hành cùng chiến lược phát triển hạ tầng quốc gia trong giai đoạn tới.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp mở lối cho vốn dài hạn vào hạ tầng

Bảo lãnh tín dụng và xếp hạng tín nhiệm là những công cụ quan trọng để khai thác vốn tư nhân cho dự án hạ tầng.

Trong bức tranh đó, ông Hiếu chỉ ra rằng, bảo lãnh tín dụng và xếp hạng tín nhiệm đóng vai trò như các công cụ hỗ trợ thiết yếu để khai thác hiệu quả nguồn vốn tư nhân. Đặc thù của các doanh nghiệp dự án hạ tầng là phụ thuộc nhiều vào đòn bẩy tài chính, có một dòng thu duy nhất, thời gian thu hồi vốn kéo dài và rủi ro vận hành cao, khiến nhà đầu tư khó định giá chính xác mức độ tín nhiệm.

“Bảo lãnh tín dụng có thể nâng cao chất lượng tín dụng của trái phiếu phát hành, giảm thiểu rủi ro cho trái chủ và mở rộng phạm vi phân phối trái phiếu trên thị trường sơ cấp lẫn thứ cấp. Thực tiễn triển khai của Quỹ bảo lãnh tín dụng CGIF trong khu vực – trong đó có một số dự án tại Việt Nam – cho thấy rõ hiệu quả của công cụ này trong việc hỗ trợ chủ dự án tiếp cận thị trường vốn” – ông Hiếu nhấn mạnh.

Song hành cùng bảo lãnh tín dụng, việc áp dụng xếp hạng tín nhiệm không chỉ lấp đầy khoảng trống thông tin mà còn thiết lập các chuẩn mực rõ ràng hơn trong đánh giá rủi ro tín dụng. Các tổ chức xếp hạng có thể đưa ra đánh giá độc lập về mức độ tín nhiệm của doanh nghiệp phát hành, tiến độ thực hiện dự án, hiệu lực của bảo lãnh tín dụng, tài sản bảo đảm cũng như cơ cấu thanh toán nợ.

“Những công cụ này kết hợp lại đóng vai trò thiết yếu trong việc mở rộng phát hành trái phiếu cơ sở hạ tầng và thu hút vốn tư nhân dài hạn” – ông Hiếu khẳng định.

Trong xu thế phát triển hiện nay, việc mở rộng quy mô phát hành trái phiếu cơ sở hạ tầng gắn liền với yêu cầu cải thiện chất lượng thông tin, cơ chế bảo vệ nhà đầu tư và tăng cường giám sát sau phát hành. Sự kết hợp giữa bảo lãnh tín dụng, xếp hạng tín nhiệm và khuôn khổ pháp lý rõ ràng sẽ là đòn bẩy quan trọng để thị trường trái phiếu doanh nghiệp trở thành kênh dẫn vốn dài hạn hiệu quả cho các dự án hạ tầng, đóng góp thiết thực vào quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nền kinh tế và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.