Khối ngoại mua ròng tuần thứ 2 trên thị trường trái phiếu chính phủ Doanh nghiệp tăng tốc mua lại trái phiếu trước hạn |
Chuẩn hóa khung pháp lý
Từ ngày 11/9/2025, các quy định mới về phát hành trái phiếu ra công chúng chính thức có hiệu lực theo Nghị định 245/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 155/2020/NĐ-CP. Đây được xem là một bước đi quan trọng nhằm hoàn thiện khung pháp lý cho thị trường vốn, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam hướng tới mục tiêu xây dựng thị trường trái phiếu minh bạch, bền vững và tiệm cận chuẩn mực quốc tế.
![]() |
Một số điểm thay đổi trong nghị định 245/2025 liên quan đến thị trường trái phiếu Việt Nam. Nguồn: VIS Rating. |
Theo quy định mới, tỷ lệ đòn bẩy tài chính của doanh nghiệp phát hành bị giới hạn ở mức Nợ phải trả/Vốn chủ sở hữu không vượt quá 5 lần. Quy trình phê duyệt đối với các tổ chức tín dụng được đơn giản hóa, trong khi thời gian đưa trái phiếu vào giao dịch trên thị trường thứ cấp sau khi đăng ký được rút ngắn từ 90 ngày xuống còn 30 ngày, giúp cải thiện tính thanh khoản và vòng quay vốn của thị trường.
“Việc đơn giản hóa thủ tục hành chính được kỳ vọng sẽ thúc đẩy tốc độ phát hành và giao dịch, trong khi quy định bắt buộc xếp hạng tín nhiệm là dấu mốc quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu mà Chính phủ đã đặt ra từ Quyết định 1191/QĐ-TTg năm 2017 về phát triển thị trường trái phiếu giai đoạn 2017–2020, tầm nhìn đến 2030” – ông Duy nhận định. |
Đặc biệt, tất cả các đợt phát hành trái phiếu ra công chúng không phân biệt quy mô, đều bắt buộc phải có xếp hạng tín nhiệm, áp dụng cho tổ chức phát hành hoặc từng trái phiếu. Những trường hợp được miễn gồm các tổ chức tín dụng và trái phiếu được bảo lãnh thanh toán toàn bộ gốc, lãi bởi tổ chức tín dụng hoặc tổ chức tài chính quốc tế.
Theo đánh giá của ông Nguyễn Đình Duy - Giám đốc, Chuyên gia phân tích cao cấp từ VIS Ratings, những thay đổi này được kỳ vọng sẽ nâng cao kỷ luật thị trường, thúc đẩy hiệu quả huy động vốn và tạo nền tảng cho sự phát triển ổn định hơn của thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Về dài hạn, doanh nghiệp phát hành có thể tiếp cận vốn nhanh và linh hoạt hơn, trong khi nhà đầu tư được hưởng lợi nhờ thông tin rủi ro rõ ràng, minh bạch hơn.
Song song với đó, giới hạn đòn bẩy mới cũng là một trong những tiêu chí an toàn tài chính quan trọng, yêu cầu doanh nghiệp phát hành phải đảm bảo an toàn vốn, hoạt động có lãi và không có nợ quá hạn. Dữ liệu phân tích của VIS Ratings trên 1.480 doanh nghiệp niêm yết và đăng ký giao dịch cho thấy khoảng 75% đã đáp ứng được các tiêu chí này.
Sự thay đổi trong cấu trúc thị trường cũng cho thấy xu hướng dịch chuyển rõ rệt sang nhóm doanh nghiệp có bảng cân đối kế toán lành mạnh và dòng tiền ổn định, khác biệt đáng kể so với giai đoạn khủng hoảng thanh khoản 2022–2023, khi nhiều doanh nghiệp đòn bẩy cao rơi vào tình trạng vỡ nợ trái phiếu.
Tăng độ phủ xếp hạng tín nhiệm
Tuy nhiên, phạm vi bao phủ của hoạt động xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam hiện còn hạn chế. Dưới góc nhìn của ông Bạch Hoàng Anh - Chuyên gia phân tích từ VIS Ratings, năm tổ chức xếp hạng trong nước mới chỉ đánh giá 89 doanh nghiệp và 9 loại trái phiếu, chiếm 23% số doanh nghiệp phát hành và chỉ khoảng 0,4% tổng lượng trái phiếu lưu hành. Khoảng trống này vừa thể hiện sự cấp thiết, vừa mở ra cơ hội để hình thành hệ thống xếp hạng tín nhiệm toàn diện.
![]() |
Ảnh minh hoạ. |
Nếu việc xếp hạng tín nhiệm bắt buộc cho từng trái phiếu được triển khai một cách nhất quán và có hệ thống để phục vụ công tác đánh giá rủi ro và định giá tương tự như các thị trường trái phiếu phát triển trong khu vực đã áp dụng từ những năm 1990, hoạt động xếp hạng tín nhiệm sẽ góp phần nâng cao tính minh bạch và độ tin cậy của thị trường.
“Khi niềm tin giữa doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư được củng cố, thị trường trái phiếu Việt Nam sẽ có điều kiện mở rộng quy mô, thu hút nhà đầu tư nước ngoài và phát triển các sản phẩm tài chính phức tạp hơn” – ông Hoàng Anh nhấn mạnh.
Ở chiều ngược lại, các quy định mới cũng dành một số ngoại lệ – miễn trừ cho một số tổ chức phát hành và loại trái phiếu khỏi giới hạn đòn bẩy hoặc yêu cầu xếp hạng tín nhiệm. Dù các miễn trừ này có thể hỗ trợ hoạt động phát hành, song cũng tiềm ẩn nguy cơ tạo ra những tiêu chuẩn không đồng đều, khiến rủi ro tín dụng của một số tổ chức có thể bị xem nhẹ.
Việc không bắt buộc xếp hạng tín nhiệm với tổ chức tín dụng hoặc trái phiếu được bảo lãnh không đồng nghĩa rằng các công cụ này hoàn toàn an toàn, bởi trái phiếu ngân hàng và công ty tài chính tiêu dùng vẫn chứa rủi ro tín dụng nhất định. Do đó, nhà đầu tư cần theo dõi chặt chẽ sức khỏe tài chính và khả năng thanh toán của bên bảo lãnh trong suốt vòng đời của trái phiếu.
Bên cạnh đó, việc định giá trái phiếu dựa trên rủi ro vẫn là “điểm mờ” của thị trường Việt Nam. Khi quy mô thị trường mở rộng với nhiều tổ chức phát hành và sản phẩm phức tạp hơn, việc thiếu một đường cong lợi suất chuẩn cho trái phiếu doanh nghiệp đang trở thành rào cản đáng kể. Không có cơ chế định giá thống nhất, nhà đầu tư khó xác định giá trị hợp lý và dễ đối mặt với rủi ro phân bổ sai tài sản.
“Xây dựng hệ thống định giá dựa trên rủi ro là yêu cầu nền tảng để bảo đảm minh bạch, củng cố niềm tin nhà đầu tư và thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị trường trái phiếu Việt Nam” - ông Hoàng Anh khẳng định./.