Cán bộ các cấp ủy và cơ quan Đảng Bộ Tài chính tham gia Hội nghị toàn quốc tập huấn ứng dụng trí tuệ nhân tạo Ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào quản lý thuế là yêu cầu tất yếu trong kỷ nguyên số Phát triển trí tuệ nhân tạo và bán dẫn: Thể chế sẽ là "đột phá của đột phá"

Xây dựng Luật Trí tuệ nhân tạo đáp ứng yêu cầu phát triển

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Trần Văn Khải - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho hay, trí tuệ nhân tạo (AI) phát triển rất nhanh trong những năm gần đây, góp phần quan trọng tạo bước phát triển đột phá về năng lực sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy phát triển kinh tế và nhiều lĩnh vực của cuộc sống.

Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo: Nền tảng cho sự phát triển và ứng dụng AI tại Việt Nam
Ông Trần Văn Khải - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội phát biểu tại sự kiện. Ảnh: Hải Anh

Nhằm xây dựng cơ sở pháp lý vững chắc cho sự phát triển và ứng dụng AI tại Việt Nam, Bộ Khoa học và Công nghệ đã chủ trì xây dựng dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo, dự kiến trình Quốc hội cho ý kiến vào kỳ họp thứ 10. Đây là bộ luật mới liên quan đến vấn đề mới trên thế giới cũng như tại Việt Nam. Để hoàn thiện dự thảo luật, bảo đảm tính hợp lý, khả thi của quy định, bảo đảm quyền và lợi ích của doanh nghiệp, cơ quan xây dựng dự thảo rất mong nhận được ý kiến từ chuyên gia kinh tế, cộng đồng doanh nghiệp.

Đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết thêm, nếu được Quốc hội thông qua, Luật Trí tuệ nhân tạo sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026. Trong 6 tháng kể từ ngày luật có hiệu lực, sẽ thành lập, kiện toàn Ủy ban Quốc gia về trí tuệ nhân tạo; ban hành văn bản hướng dẫn; đưa Quỹ Phát triển trí tuệ nhân tạo Quốc gia vào hoạt động.

Đại diện cộng đồng doanh nghiệp, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký VCCI đánh giá, việc Chính phủ chủ động xây dựng Luật Trí tuệ nhân tạo là một bước đi kịp thời, thể hiện tư duy kiến tạo thể chế, đón bắt xu thế công nghệ và khơi mở không gian đổi mới sáng tạo. Đây là đạo luật đầu tiên tại Việt Nam đặt nền móng pháp lý cho toàn bộ hệ sinh thái AI - từ phát triển, ứng dụng, đến quản lý rủi ro và bảo vệ quyền lợi người dân.

VCCI đánh giá cao tinh thần cầu thị, khoa học và đổi mới trong dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo. Trong đó, nhiều nội dung then chốt đã được tiếp cận theo chuẩn mực quốc tế, như quản lý dựa trên rủi ro, cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox), đạo đức và quyền con người trong AI, hay các quy định về minh bạch, giải trình và gắn nhãn nội dung được tạo bởi AI.

Đặc biệt, VCCI mong muốn Luật Trí tuệ nhân tạo không chỉ là công cụ quản lý, mà là nền tảng để Việt Nam vươn lên thành trung tâm đổi mới sáng tạo trong khu vực về AI, nơi mà doanh nghiệp Việt có thể phát triển những giải pháp công nghệ Made in Vietnam, phục vụ người Việt và vươn ra toàn cầu.

Bảo đảm sự linh hoạt và thích ứng trong khung pháp lý

Tại hội thảo, đại diện doanh nghiệp đã nêu những góp ý thiết thực và đề nghị làm rõ nhiều nội dung của dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo. Ông Trần Văn Trí - đại diện Công ty LuatVietnam.vn đề nghị làm rõ quy định về quyền sở hữu trí tuệ (khoản 4 Điều 6); quy định gắn nhãn trong hệ thống AI (khoản 2 Điều 12); cơ chế tiền kiểm đối với hệ thống AI (Điều 18) và quy định rõ về việc dẫn nguồn tri thức trong sản phẩm do AI tạo ra...

Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo: Nền tảng cho sự phát triển và ứng dụng AI tại Việt Nam
Ông Đậu Anh Tuấn góp ý hoàn thiện dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo. Ảnh: Hải Anh

Đại diện cộng đồng doanh nghiệp, ông Đậu Anh Tuấn góp ý 4 nội dung quan trọng để Luật Trí tuệ nhân tạo thực sự đi vào cuộc sống và trở thành động lực phát triển.

Cụ thể, ông Tuấn đề xuất, trước tiên, Luật Trí tuệ nhân tạo cần bảo đảm sự linh hoạt và thích ứng trong khung pháp lý. AI là lĩnh vực thay đổi nhanh, việc luật hóa cần đi kèm với cơ chế cập nhật, thử nghiệm và phản hồi chính sách hiệu quả. Nếu quá cứng nhắc sẽ bóp nghẹt sáng tạo.

Thứ hai, cần giảm tối đa rào cản hành chính cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và startup. Các yêu cầu đánh giá sự phù hợp, đăng ký, công bố cần rõ ràng, minh bạch và có lộ trình hợp lý. Việc triển khai Cổng thông tin điện tử một cửa là điểm sáng, nhưng cần đi kèm với quy trình đơn giản, minh bạch và thực sự phục vụ doanh nghiệp.

Thứ ba, cần đầu tư nghiêm túc cho hạ tầng dữ liệu và tính toán. Đây là "nhiên liệu" sống còn của AI. Không có dữ liệu chất lượng và năng lực tính toán đủ mạnh, chúng ta sẽ mãi phụ thuộc bên ngoài.

Thứ tư, cần xác định rõ trách nhiệm pháp lý, đặc biệt trong chuỗi giá trị AI - từ nhà phát triển, nhà cung cấp đến người triển khai. Theo ông Tuấn, dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo đề xuất trách nhiệm pháp lý khách quan với hệ thống rủi ro cao là phù hợp, nhưng cần làm rõ cơ chế bảo hiểm, giới hạn trách nhiệm và tiêu chí phân bổ rủi ro một cách hợp lý và thực thi được.

EU, Mỹ, Trung Quốc hay Singapore đều theo đuổi các mô hình riêng, nhưng điểm chung là tạo hành lang pháp lý đủ an toàn để đổi mới và đủ minh bạch để kiểm soát rủi ro. Theo đại diện VCCI, Việt Nam cần chọn con đường phù hợp với mình: nhanh nhạy, nhưng không liều lĩnh; khuyến khích sáng tạo, nhưng không bỏ ngỏ trách nhiệm.