Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm sau buổi tổ chức diễn đàn.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn chủ trì hội nghị. Diễn đàn đã vinh dự nhận được Thư chúc mừng của Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng.
Chính sách tài chính đã đáp ứng yêu cầu cơ cấu lại nền kinh tế
Đổi mới mô hình tăng trưởng và cơ cấu lại nền kinh tế là xu hướng, mục tiêu và được sự quan tâm của nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Đây cũng là chủ trương, định hướng xuyên suốt của Đảng và Nhà nước, được cụ thể hóa trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2016 - 2020. Sau hơn 30 năm đổi mới, nền kinh tế Việt Nam đạt được những thành tựu quan trọng. Kinh tế tăng trưởng bình quân khoảng 7%/năm, đời sống vật chất và tinh thần của người dân được cải thiện rõ rệt. Tuy nhiên, tăng trưởng kinh tế chủ yếu nhờ sự đóng góp của lao động trình độ thấp, vốn và tài nguyên thiên nhiên.
| ||||||||||||||||
Với vai trò là huyết mạch của nền kinh tế, tài chính có nhiệm vụ quan trọng thúc đẩy, mở đường trong quá trình cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng. Để thực hiện được mục tiêu này, Bộ Tài chính đã tham mưu, hoạch định chính sách tài chính nhằm huy động và phân phối các nguồn lực sản xuất trong xã hội, chuyển tải các nguồn lực tài chính quốc gia để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế, thực hiện các chính sách xã hội và đảm bảo an ninh, quốc phòng.
Những năm qua, Bộ Tài chính đã chỉ đạo thực hiện nghiêm kỷ luật, kỷ cương thu, chi ngân sách ở tất cả các cấp, ngành, địa phương và đơn vị. Nhờ vậy, tỷ trọng chi thường xuyên giảm (năm 2018 giảm còn dưới 62% tổng chi ngân sách nhà nước, mục tiêu là dưới 64%), tỷ trọng chi đầu tư phát triển tăng (năm 2018 đạt trên 27%, mục tiêu là 25 - 26%). Cùng với việc tích cực xây dựng, hoàn thiện các văn bản hướng dẫn Luật Quản lý nợ công, Bộ Tài chính đã đẩy mạnh cơ cấu lại nợ công theo hướng bền vững. Bộ Tài chính đã tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, triển khai các giải pháp phát triển cân bằng và toàn diện thị trường tài chính, cùng với tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước thông qua việc đẩy nhanh tiến trình cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp, thu đủ số cổ tức, lợi nhuận sau thuế, tiền bán vốn tại các doanh nghiệp theo nghị quyết Quốc hội...
Có thể khẳng định, các chính sách tài chính đã đáp ứng yêu cầu cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh. Đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế đã đi vào thực chất hơn, tạo ra nhiều chuyển biến quan trọng và rõ nét.
Cải cách phải mang tính đột phá, đồng bộ
Tại Diễn đàn Tài chính Việt Nam 2019, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn đã có bài phát biểu quan trọng. Thứ trưởng đã nêu ra 7 vấn đề lớn về tài chính – ngân sách để các đại biểu tham gia diễn đàn cùng thảo luận, từ đó đưa ra giải pháp, góp phần vào thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững trong giai đoạn trước mắt cũng như cho 10 năm tới đây.
Các diễn giả đã tập trung thảo luận, đề xuất giải pháp cải cách mang tính đột phá, đồng bộ các chính sách tài chính nhằm tạo động lực đổi mới mô hình tăng trưởng và cơ cấu lại nền kinh tế ở Việt Nam trong thời gian tới.
Với chủ đề “Cải cách chính sách huy động nguồn lực tài chính, thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế”, ông Hà Huy Tuấn – Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia đã có bài tham luận khá cụ thể về vấn đề này. Tìm nguồn lực tài chính cho thời gian tới, ông Hà Huy Tuấn đã đề xuất nhiều giải pháp khá táo bạo, như chính sách thuế tài sản, huy động nguồn lực từ đất đai để tái cơ cấu nền kinh tế.
Theo ông Hà Huy Tuấn, cơ cấu lại nền kinh tế, phải làm rõ đó là phương tiện hay mục đích, định hướng cụ thể ra sao, mô hình là như thế nào. Ông cho rằng, các khái niệm đó là rất mỏng manh. “Nên chăng đặt vấn đề mục tiêu là phát triển nền kinh tế; còn cơ cấu chỉ là phương tiện”, ông Hà Huy Tuấn nhận định.
Gợi ý các chính sách tài chính trong thời gian tới, nhất là chính sách huy động nguồn lực, ông Hà Huy Tuấn nêu quan điểm, cần duy trì ổn định tỷ trọng thu thuế, phí; đơn giản hóa các chính sách, đơn giản mục tiêu, có thể hiểu là mỗi chính sách thuế chỉ cần đạt được một mục tiêu; thu ngân sách nên bình đẳng, công bằng, còn hỗ trợ nên chuyển sang phần chi ngân sách. Ông Hà Huy Tuấn cho rằng, tất cả các khoản thu - chi ngân sách phải quy về một mối và rõ cơ chế quản lý.
Về các chính sách thu ngân sách, ông Hà Huy Tuấn đề nghị, thuế trực thu cần phải ưu đãi, mở rộng diện chịu thuế. Đối với thuế gián thu, cũng cần giải ưu đãi, mở rộng diện chịu thuế và hợp nhất, đơn giản hóa thuế suất. Cho ý kiến về thuế tài sản, ông Tuấn cho rằng, phải coi đây là nguồn thu chính, giá tính thuế thực hiện theo giá thị trường gắn với quy hoạch đất đai và thuế suất.
Tham luận tại diễn đàn với chủ đề về “Chính sách tài chính phân bổ nguồn lực phục vụ cơ cấu lại nền kinh tế”, ông Đặng Văn Thanh – Chủ tịch Hội Kế toán Kiểm toán Việt Nam cho rằng, phân bổ nguồn lực là chính sách phục vụ chủ trương phát triển kinh tế tùy từng giai đoạn. Tái cơ cấu nền kinh tế gắn quá trình phân bổ lại nguồn lực tài chính trên phạm vi toàn quốc nhằm cải thiện và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính.
Theo ông Đặng Văn Thanh, điều đáng mừng là quy mô nền kinh tế đã tăng cao; tài chính phục vụ ngày càng tốt hơn các nhiệm vụ phát triển đất nước. Vấn đề đặt ra là tài chính làm gì để phục vụ mô hình tăng trưởng mới, chuyển từ tăng trưởng chiều rộng sang chiều sâu (năng suất, chất lượng, hiệu quả). Bộ Tài chính nên hoạch định lại chính sách tài chính quốc gia phục vụ mục tiêu tăng trưởng mới.
Đưa ra các giải pháp về chính sách phân bổ nguồn lực, ông Đặng Văn Thanh đề xuất, nên sớm xây dựng Luật Tài chính quốc gia; có chính sách quản lý tập trung toàn bộ các nguồn quỹ quốc gia; nên tổng kết để có hệ thống chính sách thuế ổn định trong vòng 5 - 10 năm tới. Bên cạnh đó, cần đánh giá lại thị trường trái phiếu chính phủ; huy động mạnh mẽ nguồn lực tài chính nhà nước; tiếp tục có chính sách huy động FDI và ODA có chọn lọc kỹ càng hơn; cơ cấu lại chi ngân sách nhà nước; phân bổ nguồn lực tài chính rõ ràng, hiệu quả hơn…
Chuyên gia kinh tế Nguyễn Thị Mùi tham luận nêu một số vấn đề xoay quanh chính sách tài chính, tín dụng để thúc đẩy doanh nghiệp phát triển. Theo bà Mùi, đến thời điểm này, các tổ chức tín dụng vẫn là kênh dẫn vốn chủ yếu cho nền kinh tế. Trong đó, dư nợ tín dụng trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn chiếm khoảng 25% trong tổng dư nợ; doanh nghiệp tư nhân đã có nhiều khởi sắc trong tiếp cận vốn của các tổ chức tín dụng, chiếm khoảng 19%; cho vay tiêu dùng là khoảng 19% trong tổng dư nợ. Ngân hàng Nhà nước đã tập trung vốn vào 5 lĩnh vực ưu tiên, các tổ chức tín dụng cho vay ngắn hạn, lãi suất thấp hơn lãi suất thương mại khoảng 1%. Tuy nhiên, trong thời gian tới, theo bà Nguyễn Thị Mùi, cần điều chính chính sách tài chính, tín dụng hỗ trợ tốt hơn cho tăng trưởng, tập trung vào đầu tư vốn cho trung và dài hạn cho nền kinh tế…
Các ý kiến của diễn giả tham gia tại diễn đàn và tham luận gửi đến diễn đàn sẽ được Bộ Tài chính nghiên cứu, tiếp thu trong hoạch định chính sách tài chính – ngân sách cả trước mắt cũng như lâu dài.
Đây là năm thứ ba, Bộ Tài chính tổ chức diễn đàn tài chính. Diễn đàn Tài chính Việt Nam năm 2019 sẽ là động lực quan trọng để tiếp tục mở rộng không gian khoa học của ngành Tài chính, tạo tiền đề cho những sáng kiến mới về các vấn đề về kinh tế - tài chính lớn của quốc gia.
* Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn:
Tìm giải pháp tài chính, thúc đẩy kinh tế phát triển nhanh và bền vững
 |
Vẫn còn nhiều thách thức trong tái cơ cấu nền kinh tế. Về tài chính - ngân sách, bên cạnh kết quả đạt được tỷ lệ động viên ngân sách khoảng 23 - 24% GDP đạt mục tiêu đề ra, tuy nhiên cơ cấu động viên còn chưa bền vững. Nợ công đã được kiểm soát ở tầm vĩ mô toàn quốc, địa phương và ở cả nghĩa vụ nợ dự phòng của Nhà nước, tuy nhiên vẫn còn ở mức độ cao. Trong cơ cấu chi ngân sách, chi thường xuyên dù đã giảm còn 62% trong tổng chi ngân sách nhưng vẫn còn cao; thặng dư thu chi cho đầu tư phát triển còn thấp hơn so với trong khu vực.
Để phát triển nhanh và bền vững, quan điểm của Bộ Tài chính đó là phát triển phải trên cơ sở hiệu quả, bền vững, bao trùm. Với quan điểm đó, phát triển chính sách tài chính – ngân sách phải đảm bảo thúc đẩy các vấn đề xã hội, trọng yếu là xóa đói giảm nghèo, đảm bảo dịch vụ công cần thiết với chất lượng đạt yêu cầu của khu vực và quốc tế.
Tại diễn đàn, mong muốn các nhà khoa học, nhà nghiên cứu cùng đánh giá lại thực trạng hiện nay của chính sách tài chính của Việt Nam, góp phần tăng trưởng nhanh và bền vững trên cơ sở của 7 nhóm vấn đề lớn, đó là:
Thứ nhất, đóng góp về chính sách động viên, nâng cao quản trị hiệu quả của tài chính công; giải pháp để chặn đứng tình trạng kém hiệu quả, lãng phí của quản lý sử dụng đầu tư công, tài chính công; đổi mới thể chế chính sách để thúc đẩy dịch vụ công...
Thứ hai, cần có những giải pháp để thực hiện mục tiêu phát triển khu vực kinh tế tư nhân.
Thứ ba, cần có đánh giá để sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính công, đẩy mạnh đổi mới sắp xếp lại doanh nghiệp nhà nước, vốn nhà nước tại doanh nghiệp..
Thứ tư, với mục tiêu phát triển thị trường vốn, phải giải quyết các vấn đề bấp cập hiện nay.
Thứ năm, cần có giải pháp về tài chính - ngân sách để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển khoa học công nghệ.
Thứ sáu, cần có giải pháp về tài chính - ngân sách để phát triển đô thị, thúc đẩy tăng trưởng; có quy hoạch phù hợp với chiến lược để đô thị thực sự trở thành động lực trong 10 năm tới.
Thứ bảy, cơ chế chính sách tài chính – ngân sách phải thay đổi ra sao để góp phần thúc đẩy nâng cao năng suất lao động của nền kinh tế Việt Nam trên cơ sở thay đổi cơ cấu lại nền kinh tế.
* Ông Sebastian Paust - Tham tán thứ nhất, Trưởng Bộ phận hợp tác phát triển, Đại sứ quán Đức tại Việt Nam:
Chính sách tài chính hết sức quan trọng trong cơ cấu lại nền kinh tế
 |
Diễn đàn Tài chính 2019 là diễn đàn quan trọng cho thấy chính sách tài chính đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc cơ cấu lại nền kinh tế Việt Nam. Chúng tôi đánh giá cao cách tiếp cận của Chính phủ Việt Nam trong việc hướng tới một chính sách tài chính tạo động lực cho tăng trưởng. Đây là nỗ lực lớn của Chính phủ Việt Nam trong việc cơ cấu chính sách tài chính của một đất nước. Việc phấn đấu tăng trưởng GDP và tăng chi tiêu công trong mục tiêu trung hạn là rất lớn. Trong bối cảnh đó, nguồn thu từ dầu, từ thuế xuất nhập khẩu có khả năng suy giảm, giảm mức thuế theo các cam kết tại các hiệp định thương mại tự do, đặc biệt là Hiệp định EVFTA… là thách thức đối với Việt Nam.
Việt Nam đã có cách đi của riêng mình trong mục tiêu hướng tới là trở thành quốc gia có mức thu nhập cao hơn vào năm 2045. Như vậy, phải tính đến bối cảnh có nhiều xung đột thương mại thế giới diễn ra; yêu cầu phải cải cách chính sách tài chính trong thời kỳ này thực sự rất quan trọng.
Trong bối cảnh Việt Nam cần phải cơ cấu lại chính sách về quản lý nợ và đầu tư công, Chính phủ Đức đã tăng cường hợp tác lâu dài với Việt Nam và đặc biệt là hợp tác với Bộ Tài chính để trao đổi kinh nghiệm cũng như hỗ trợ các chính sách tài chính. Từ năm 1993 GIZ đã hỗ trợ nhiều cho chính phủ Việt Nam khung cải cách về tài chính, công tác quản lý nợ… GIZ cũng sẽ cũng giúp Việt Nam tăng cường quản lý tài chính trung hạn, dài hạn. Tôi rất mong đợi sẽ tiếp tục chứng kiến những hoạt động hợp tác hiệu quả giữa hai bên liên quan đến chính sách tài chính ở Việt Nam.
* GS.TS Nguyễn Thị Cành – Trường Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh:
Rà soát mục tiêu chi tiêu công theo khuôn khổ nhất quán hơn
 |
Trong điều kiện nguồn vốn ngân sách còn hạn hẹp, Chính phủ có thể phát triển hạ tầng thông qua các hình thức đầu tư hợp tác công tư (PPP) trong các dự án đầu tư công. Tuy nhiên, PPP tại Việt Nam mang lại hiệu quả chưa cao, vì vậy cần xem xét lại các quy định pháp lý và tăng cường giám sát có hiệu quả. Cần hoàn thiện cơ sở dữ liệu về dự án đầu tư công và hệ thống theo dõi tập trung nhằm cải thiện chất lượng báo cáo đầu tư công, góp phần đưa ra các quyết định kịp thời, để thực hiện các dự án hiệu quả.
Bên cạnh đó, trong trước mắt cũng như lâu dài, cần rà soát lại các mục tiêu chi tiêu công theo khuôn khổ chính sách nhất quán hơn, tạo điều kiện để gắn kết tốt hơn giữa chi tiêu và mục tiêu. Dự toán ngân sách nhà nước các cấp phải gắn với kết quả thực hiện.
Minh Anh - T.T - M.A (ghi)
