Đề xuất giải pháp để tiếp tục phối hợp và cải cách
Thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực khoa học và công nghệ và Nghị quyết 193/2025/QH15 của Quốc hội, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 88/2025/NĐ-CP nhằm đổi mới mạnh mẽ cơ chế quản lý tài chính đối với hoạt động khoa học và công nghệ. Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định số 1057/QĐ-BTC ngày 20/3/2025 triển khai Chương trình hành động của ngành Tài chính.
Kho bạc Nhà nước đã tham gia xây dựng Nghị định 88/2025/NĐ-CP theo hướng cải cách mạnh thủ tục thanh toán, giảm thời gian giải ngân, tạo điều kiện cho các tổ chức khoa học chủ động triển khai nhiệm vụ.
 |
| Công chức Kho bạc Nhà nước khu vực I thực hiện kiểm soát hồ sơ thanh toán vốn ngân sách. Ảnh: Đức Minh |
Theo đó, các thủ tục thanh toán kinh phí khoa học và công nghệ qua Kho bạc Nhà nước đã được đơn giản hóa tối đa.
Cụ thể, đối với nhiệm vụ chi từ quỹ khoa học và công nghệ chỉ cần chứng từ chuyển tiền. Đối với chi đầu tư cho nền tảng số, hệ thống thông tin quốc gia, hồ sơ thanh toán gồm 3 loại giấy tờ gồm quyết định phê duyệt dự án, kế hoạch đầu tư công hàng năm và giấy rút vốn.
| Kho bạc Nhà nước khẳng định đã thực hiện thanh toán kinh phí khoa học và công nghệ đúng quy định, nhanh chóng, công khai và minh bạch. Những khó khăn trong giải ngân kinh phí phần lớn nằm ở khâu xây dựng, thẩm định, nghiệm thu và quyết toán nội bộ. Trong thời gian tới, sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Tài chính, Bộ Khoa học và Công nghệ và các đơn vị sử dụng ngân sách sẽ là yếu tố then chốt để cải thiện hiệu quả chi tiêu cho khoa học – công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. |
Đối với hỗ trợ tài chính triển khai 5G, hồ sơ gồm dự toán ngân sách, quyết định của Thủ tướng và chứng từ chuyển tiền.
Đối với hỗ trợ đầu tư nhà máy chế tạo chip bán dẫn gồm 4 loại giấy tờ cơ bản như dự toán ngân sách, quyết định hỗ trợ của Thủ tướng, chứng từ chuyển tiền và văn bản đề nghị của Bộ Khoa học và Công nghệ.
Đặc biệt, thời gian thanh toán kinh phí đã rút ngắn từ 3 ngày xuống chỉ còn 1 ngày làm việc. Việc gửi hồ sơ được thực hiện hoàn toàn trên dịch vụ công trực tuyến, đảm bảo minh bạch và kiểm soát tiến độ xử lý hồ sơ.
Ngoài ra, Kho bạc Nhà nước cũng đã ban hành Công điện số 02/CĐ-KBNN ngày 30/5/2025 chỉ đạo toàn hệ thống quán triệt, thực hiện nghiêm túc các quy định mới.
Khâu thanh toán chỉ là một bước nhỏ thuộc giai đoạn cuối
Thực tế, quy trình thực hiện một nhiệm vụ khoa học và công nghệ bao gồm nhiều bước như: đăng ký nhiệm vụ, thẩm định hồ sơ, xây dựng và phê duyệt dự toán, ký hợp đồng, triển khai thực hiện, tổ chức nghiệm thu, quyết toán, kiểm toán. Trong đó, thanh toán qua Kho bạc Nhà nước chỉ là một bước nhỏ thuộc giai đoạn cuối.
 |
| Công chức Kho bạc Nhà nước thực hiện kiểm soát vốn trên hệ thống dịch vụ công trực tuyến. Ảnh: H.T |
Ngoài thủ tục gửi Kho bạc Nhà nước, tổ chức chủ trì nhiệm vụ còn phải thực hiện các thủ tục nội bộ với đơn vị quản lý kinh phí như: giải trình dự toán chi tiết, hồ sơ thanh toán theo từng khoản mục (tiền công, mua vật tư, chi hội thảo…), chứng từ quyết toán, biên bản thanh lý, đánh giá nghiệm thu. Điều này có thể khiến một số tổ chức chủ trì hiểu lầm rằng thủ tục thanh toán qua Kho bạc Nhà nước còn phức tạp, trong khi thực tế nhiều yêu cầu này là từ đơn vị quản lý kinh phí, chứ không phải từ phía Kho bạc Nhà nước.
| Việc chậm thanh toán thường xuất phát từ các quy trình phê duyệt, kiểm tra nội bộ của đơn vị sử dụng ngân sách, không phải từ phía hệ thống Kho bạc Nhà nước. |
Theo Thông tư 27/2015/TTLT-BKHCN-BTC, đơn vị quản lý kinh phí chịu trách nhiệm kiểm soát chi và thẩm định tính hợp pháp, hợp lệ của hồ sơ. Tổ chức chủ trì nhiệm vụ cũng phải lưu giữ hồ sơ chứng từ theo quy định tại Điều 14, 15 của Thông tư, bao gồm cả các khoản chi tiết không thuộc diện khoán.
Do đó, việc chậm thanh toán thường xuất phát từ các quy trình phê duyệt, kiểm tra nội bộ của đơn vị sử dụng ngân sách, không phải từ phía hệ thống Kho bạc Nhà nước.
Cần tăng cường phối hợp và tiếp tục cải cách
Từ thực tế trên, ngoài việc yêu cầu cán bộ, công chức toàn hệ thống tiếp tục thực hiện nghiêm quy định tại Nghị định 88/2025/NĐ-CP, Kho bạc Nhà nước cũng đề xuất một số nội dung nhằm tiếp tục đẩy mạnh cải cách trong việc thanh toán nguồn kinh phí này.
Cụ thể, Kho bạc Nhà nước đề xuất Bộ Tài chính có công văn gửi các bộ, ngành, địa phương hướng dẫn rõ quy trình, hồ sơ thanh toán theo Nghị định 88/2025/NĐ-CP; phối hợp xây dựng dự thảo Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi), trong đó phân định rõ trách nhiệm của đơn vị sử dụng ngân sách và Kho bạc Nhà nước.
Đồng thời, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ trong quá trình xây dựng Luật Khoa học và công nghệ sửa đổi, tham gia góp ý các quy định về tài chính đảm bảo phù hợp với chủ trương cải cách hành chính.
Về phía Bộ Khoa học và Công nghệ, Kho bạc Nhà nước kiến nghị cần phối hợp với Bộ Tài chính đơn giản hóa quy trình xây dựng và phê duyệt kinh phí đề tài khoa học và công nghệ.
Cùng với đó, sớm sửa đổi Thông tư 27/2015/TTLT-BKHCN-BTC theo hướng tăng tính tự chủ cho tổ chức chủ trì, phân định rõ trách nhiệm giữa cơ quan quản lý và đơn vị thực hiện.
Khuyến khích áp dụng phương thức khoán chi đến sản phẩm cuối cùng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, đồng thời giảm bớt thủ tục hành chính trong quá trình triển khai.
