Kiến tạo nền tảng pháp lý cho mô hình tăng trưởng mới

Ưu tiên tạo thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân

Theo Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, tại Kỳ họp này, Quốc hội đã xem xét, thảo luận, biểu quyết thông qua 51 luật, 39 nghị quyết, trong đó có 8 nghị quyết quy phạm pháp luật, tương đương gần 30% tổng số luật, nghị quyết quy phạm được ban hành của cả nhiệm kỳ.

Trong số các luật, nghị quyết được Quốc hội xem xét, thông qua, có gần 11 luật, 7 nghị quyết thuộc lĩnh vực của ngành Tài chính, do Bộ Tài chính chủ trì xây dựng, cho thấy vai trò ngày càng quan trọng của chính sách tài khóa đối với sự phát triển của đất nước.

Cụ thể, trong ngày 13/11, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về Kế hoạch Phát triển kinh tế - xã hội năm 2026; Nghị quyết về dự toán ngân sách nhà nước năm 2026. Ngày 14/11, Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về phân bổ ngân sách trung ương năm 2026.

Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV đã xem xét, thảo luận, biểu quyết thông qua 51 luật, 39 nghị quyết. Ảnh: Đức Thanh.

Các nghị quyết đã đề ra những chỉ tiêu, giải pháp chủ chốt để thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước năm 2026. Đây là năm có ý nghĩa quan trọng, diễn ra Đại hội lần thứ XIV của Đảng, tổ chức bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031, là năm đầu triển khai Kế hoạch Phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2026 - 2030.

Trong 2 ngày cuối kỳ họp, Quốc hội đã biểu quyết thông qua 9 luật và 3 nghị quyết thuộc lĩnh vực của ngành Tài chính với tuyệt đại đa số đại biểu tán thành. Trong đó có 3 luật quan trọng về thuế, gồm: Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) và Luật Quản lý thuế (sửa đổi), Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng, với các chính sách mới, tạo thuận lợi, hỗ trợ cho hàng triệu người dân và cộng đồng doanh nghiệp.

Theo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), từ kỳ tính thuế năm 2026, hộ kinh doanh có doanh thu dưới 500 triệu đồng/năm sẽ được miễn thuế thu nhập cá nhân và thuế giá trị gia tăng. Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, mức điều chỉnh này nhằm giảm gánh nặng tuân thủ, tạo thuận lợi cho hộ và cá nhân kinh doanh, đặc biệt là nhóm nhỏ và siêu nhỏ.

Tính toán của cơ quan thuế cho thấy, chính sách mới sẽ giúp khoảng 2,3 triệu hộ kinh doanh (tương đương 90% tổng số hộ kinh doanh) không phải nộp thuế, với tổng số thuế giảm ước khoảng 11.800 tỷ đồng (gồm cả thuế thu nhập cá nhân và thuế giá trị gia tăng).

Tại Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng, 3 nội dung sửa đổi ngắn gọn, nhưng có tác động rất lớn để thúc đẩy phục hồi hoạt động sản xuất, kinh doanh, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp. Các đại biểu đánh giá, lần sửa đổi này thể hiện quan điểm lựa chọn chính sách ưu tiên tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, người dân. Cơ chế này sẽ khuyến khích sản xuất, kinh doanh hàng nông sản ở cả khâu chế biến và thương mại, giảm áp lực về dòng tiền và thủ tục cho doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cũng đặt ra yêu cầu công tác quản lý thuế phải chặt chẽ hơn để đảm bảo thu đúng, thu đủ, đặc biệt trong hoàn thuế và kiểm tra người nộp thuế.

Đây cũng là nội dung được tập trung trong Luật Quản lý thuế (sửa đổi). Theo đó, điểm mới quan trọng là phân nhóm người nộp thuế, cho phép cơ quan thuế áp dụng biện pháp quản lý phù hợp từng nhóm, tạo thuận lợi đối với nhóm tuân thủ tốt và kiểm tra trọng điểm với nhóm rủi ro cao. Nhiều thủ tục hành chính được sửa đổi, cắt giảm hoặc bãi bỏ, hướng tới quản lý thuế hiện đại, minh bạch và hiệu quả hơn.

Có hiệu lực từ năm 2026, các luật này kỳ vọng mang đến luồng gió mới trong hoạt động sản xuất, kinh doanh và nâng cao hiệu quả quản lý thuế trong bối cảnh hoạt động kinh tế - xã hội có nhiều biến động, thách thức mới.

Mở ra không gian phát triển mới

Bên cạnh các nội dung về thuế, trong 2 ngày 10/12 và 11/12, Quốc hội đã thông qua Luật Tiết kiệm, chống lãng phí; Luật Quy hoạch (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công; Luật Đầu tư (sửa đổi); Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi)… Những đạo luật này tác động trực tiếp tới phân bổ nguồn lực, quản lý giá cả, nợ công, dữ liệu thống kê và quy hoạch, các yếu tố cốt lõi đối với nguồn lực quốc gia và phát triển bền vững.

Cùng với đó, các nghị quyết về cơ chế đặc thù cho 3 thành phố lớn và điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia tiếp tục thể hiện vai trò của chính sách tài khóa trong việc mở rộng dư địa phát triển và định hình lại không gian tăng trưởng quốc gia.

Tại Nghị quyết của Quốc hội về Kỳ họp thứ 10 được thông qua tại phiên bế mạc, lĩnh vực tài chính - ngân sách cũng là vấn đề được Quốc hội nhấn mạnh với các yêu cầu chiến lược để tạo nền tảng cho phát triển, đưa đất nước thực hiện thắng lợi các mục tiêu đề ra trong giai đoạn mới.

Trong đó, liên quan đến mục tiêu tăng trưởng hai con số, Quốc hội đánh giá việc dự kiến tăng các chỉ tiêu thu, chi, bội chi, nợ công như các báo cáo của Chính phủ trình Quốc hội là thách thức lớn trong cân đối nguồn lực, điều hành tài chính, ngân sách nhà nước trong giai đoạn tới.

Do đó, Quốc hội giao Chính phủ tiếp tục nghiên cứu, có các giải pháp phù hợp, linh hoạt, chủ động kiến nghị điều chỉnh các chỉ tiêu về ngân sách nhà nước khi có biến động lớn để giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế.

Nghị quyết nêu rõ, Chính phủ xác định tỷ lệ bội chi ngân sách nhà nước hằng năm phù hợp với khả năng huy động vốn và giải ngân đầu tư công. Cùng với đó, rà soát, đánh giá kỹ khả năng vay, khả năng trả nợ; nhận diện đầy đủ các rủi ro về vay nợ, rủi ro về tỷ giá, rủi ro cân đối nguồn trả nợ lãi và gốc khi đến hạn để có các giải pháp dự phòng phù hợp, đảm bảo an toàn nợ công.

Mục tiêu đề ra là phấn đấu bảo đảm nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ không vượt quá ngưỡng 25% tổng thu ngân sách nhà nước. Cùng với đó, điều hành linh hoạt kỳ hạn, thời điểm phát hành trái phiếu Chính phủ để góp phần giảm chi phí huy động vốn.

Đối với lĩnh vực đầu tư, Chính phủ bố trí vốn đầu tư công giai đoạn 2026 - 2030 bảo đảm tuân thủ quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước và đầu tư công, phù hợp với Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng và các chiến lược, kế hoạch đề ra trong giai đoạn. Quốc hội cũng yêu cầu khắc phục triệt để bất cập, hạn chế về quản lý vốn đầu tư trong giai đoạn 2021 - 2025.

Những nội dung này cho thấy, lĩnh vực tài chính - ngân sách đang ngày càng giữ vai trò trung tâm trong hoạch định chính sách và quản trị quốc gia. Các chính sách được đưa ra không chỉ giải quyết những vấn đề trước mắt, mà còn đặt nền tảng cho mô hình tăng trưởng mới, đưa Việt Nam vươn lên các nấc thang phát triển cao hơn.