Doanh nghiệp được hỗ trợ chi phí để tham gia hoạt động dự trữ chiến lược

Sáng 26/11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi).

Phân cấp, phân quyền mạnh mẽ

Qua thảo luận, các đại biểu nhất trí về sự cần thiết sửa đổi Luật để thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng, đặc biệt là thể chế hóa chủ trương dự trữ quốc gia không chỉ phục vụ mục tiêu cứu trợ trong tình huống khẩn cấp, mà thực sự trở thành dự trữ chiến lược, là công cụ điều tiết thị trường để đảm bảo kinh tế vận hành ổn định, hiệu quả theo quy luật của thị trường và định hướng xã hội chủ nghĩa.

Tổng Bí thư Tô Lâm, Chủ tịch nước Lương Cường và các đại biểu tham gia phiên họp sáng 26/11.

Theo các đại biểu, việc sửa đổi luật đáp ứng yêu cầu về sắp xếp, tổ chức bộ máy, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, khắc phục các bất cập của luật hiện hành.

Nhất trí với nhiều nội dung của dự thảo luật, bên cạnh đó các đại biểu cũng đóng góp thêm nhiều ý kiến cụ thể như phạm vi sửa đổi luật, giải thích từ ngữ, tính thống nhất đồng bộ với các luật khác, các hành vi bị nghiêm cấm; rà soát thêm về chính sách dự trữ chiến lược, nguồn hình thành, cân đối ngân sách cho dự trữ, phân loại dự trữ, danh mục dự trữ chiến lược...

Các đại biểu cũng tham gia ý kiến về thẩm quyền, trách nhiệm của tổ chức, cá nhân đối với dự trữ quốc gia, các chính sách để huy động được các tổ chức doanh nghiệp tham gia dự trữ quốc gia, dự trữ chiến lược, quy định về phụ cấp thâm niên nghề trong lĩnh vực này.

Phát biểu giải trình, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trân trọng cảm ơn các góp ý sâu sắc, tâm huyết của các đại biểu Quốc hội cho dự thảo Luật, đồng thời làm rõ thêm nhiều nội dung đại biểu quan tâm.

Về hoạt động dự trữ quốc gia truyền thống, Bộ trưởng cho biết, Bộ Tài chính đã thực hiện rà soát điều chỉnh bổ sung luật hiện hành cho phù hợp với tình hình thực tế, tăng cường phân cấp, phân quyền, cắt giảm mạnh mẽ các thủ tục hành chính không cần thiết, đảm bảo thống nhất với các luật đã được Quốc hội thông qua và tạo điều kiện thuận lợi tối đa trong quá trình thực hiện.

Bộ trưởng chia sẻ, vừa qua tình hình thiên tai lũ lụt diễn ra nặng nề ở nhiều tỉnh, đặc biệt là khu vực miền Trung. Trong bối cảnh đó, công tác phân bổ, xuất cấp hàng hoá dự trữ dự trữ được tiến hành rất kịp thời, khẩn trương.

Với việc phân cấp, phân quyền được thực hiện mạnh mẽ, hoạt động xuất cấp hàng dự trữ đã được triển khai rất nhanh chóng trong những tình huống cấp bách. Các hàng hoá, thiết bị thiết yếu, lương thực, thực phẩm đều được cấp phát, vận chuyển kịp thời khi địa phương có nhu cầu.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu tại phiên họp.

“Luật ban hành nhưng thực tế diễn biến rất phức tạp và không có điều khoản nào của luật có thể bao quát được hết. Thực tế là chúng tôi đã thực hiện việc xuất cấp và phối hợp với địa phương triển khai ngay khi địa phương có nhu cầu. Các quy trình thủ tục được làm sau”, Bộ trưởng cho hay và cũng nhấn mạnh công tác hậu kiểm sau đó được làm rất tốt.

Bổ sung mục tiêu dự trữ chiến lược, bao quát dự trữ quốc gia

Về dự trữ chiến lược, theo Bộ trưởng đây là vấn đề rất mới và khó, tác động đến nhiều chính sách pháp luật, chiến lược ngành, lĩnh vực đã được ban hành và đến nhiều bộ ngành, địa phương, doanh nghiệp. Do vậy, dự thảo Luật quy định những nguyên tắc cơ bản phân định cơ chế quản lý, sử dụng hàng dự trữ chiến lược để giao cho cơ quan chuyên trách quản lý thực hiện. Việc này bảo đảm nguyên tắc xây dựng luật theo hướng chỉ quy định những nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội và giao cho Chính phủ quy định chi tiết từng thời kỳ cho phù hợp với tình hình thực tế.

Từ ý kiến các đại biểu Thạch Phước Bình, đại biểu Nguyễn Thị Sửu, đại biểu Phạm Văn Hòa và một số đại biểu quan tâm, Bộ trưởng đã làm rõ nhiều nội dung mới về dự trữ chiến lược.

Theo Bộ trưởng, tại Kết luận 115 ngày 16/1/2025 của Bộ Chính trị và Thông báo 342 về ý kiến của Tổng Bí thư đã nêu rõ phải mở rộng phạm vi và tăng cường năng lực của dự trữ quốc gia, “không yêu cầu chuyển dự trữ quốc gia thành dự trữ chiến lược, không bổ sung hoặc thực hiện song song với dự trữ quốc gia”.

Do vậy, hiện dự thảo đã giải thích về hàng dự trữ quốc gia, trong đó hàng dự trữ chiến lược bao quát cả hàng dự trữ quốc gia và đã quy định một số mặt hàng để thực hiện mục tiêu dự trữ chiến lược khác. Nội dung này đã được quy định cụ thể tại điều 7 chương 4 và chương 5 của dự thảo luật.

Dự thảo Luật quy định trong từng thời kỳ, Chính phủ quy định chi tiết các chính sách nhà nước về dự trữ quốc gia. Do đó, khi Chính phủ ban hành nghị định hướng dẫn luật sẽ quy định cụ thể dự trữ của bộ ngành, địa phương, sự tham gia của doanh nghiệp cũng như quy định tình huống dự trữ ứng phó khẩn cấp, tạo hành lang pháp lý và giảm áp lực lên ngân sách nhà nước.

Các đại biểu dự phiên họp sáng 26/11.

Bước tiến quan trọng xã hội hoá hoạt động dự trữ quốc gia

Đối với tiêu chí, định lượng hàng dự trữ quốc gia và hàng dự trữ chiến lược, tại dự thảo luật đã xác định tiêu chí hàng dự trữ chiến lược bao gồm mục tiêu phục vụ an ninh quốc phòng và là công cụ điều tiết thị trường. Do vậy, dự thảo quy định các tiêu chí để Chính phủ hướng dẫn cụ thể, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững.

Theo đại diện cơ quan soạn thảo, việc quy định ngay trong luật các mặt hàng, tiêu chí định lượng quá cụ thể và phân loại dự trữ quốc gia sẽ khiến khó linh hoạt trong quá trình tổ chức thực hiện, nhất là khi cần điều chỉnh hay bổ sung danh mục.

Một nội dung khác được nhiều đại biểu quan tâm là xã hội hóa hoạt động dự trữ quốc gia. Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho hay, dự thảo lần này đã có bước tiến quan trọng trong thúc đẩy xã hội hóa hoạt động dự trữ quốc gia, góp phần đa dạng hóa nguồn lực và nâng cao tính linh hoạt, giảm bớt gánh nặng cho ngân sách nhà nước.

Chính phủ đề xuất ngoài việc được đầu tư từ ngân sách nhà nước thì việc mua hàng dự trữ chiến lược có thể thực hiện từ nguồn ngoài ngân sách, theo cơ chế thỏa thuận, tự nguyện, hợp đồng do Chính phủ quy định và theo quy định của pháp luật khác có liên quan. Hàng dự trữ chiến lược để tại các đơn vị, doanh nghiệp từ nguồn hợp pháp của đơn vị, doanh nghiệp được nhà nước hỗ trợ các khoản chi phí về quản lý, bảo quản, thuế, lãi suất và các khoản hỗ trợ khác theo quy định của pháp luật. Nội dung này dự thảo giao cho Chính phủ quy định trong từng thời kỳ để phù hợp với thực tiễn, tránh phải sửa đổi bổ sung luật nhiều lần.

Ngoài ra, về thời hạn hiệu lực thi hành luật, tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ý kiến của cơ quan thẩm tra, Chính phủ trình Quốc hội quy định Luật sẽ có hiệu lực từ 1/7/2026. Riêng với nội dung quy định về dự trữ chiến lược có phạm vi ảnh hưởng rất lớn, cần thời gian nghiên cứu kỹ lưỡng tác động, Chính phủ cũng dự kiến sẽ ban hành 2 Nghị định liên quan đến nội dung này. Do đó, Chính phủ đề xuất Quốc hội cho phép có hiệu lực từ ngày 1/1/2027./.