Hải quan chủ động đấu tranh chống buôn lậu thuốc lá từ sớm, từ xa

Nhận diện các điểm nóng buôn lậu thuốc lá

Trao đổi với phóng viên, ông Phan Quốc Đông - Phó Chi cục trưởng Chi cục Điều tra chống buôn lậu, Cục Hải quan cho biết, theo thông lệ, dịp cuối năm và Tết Nguyên đán nhu cầu tiêu dùng hàng hóa nói chung, mặt hàng thuốc lá nói riêng gia tăng mạnh, nên tất yếu hoạt động buôn lậu gia tăng. Công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại, vi phạm sở hữu trí tuệ, vận chuyển hàng cấm, ma túy qua biên giới là nhiệm vụ cốt lõi được lực lượng hải quan coi trọng và thực hiện thường xuyên. Vì vậy, thực hiện các chỉ đạo của Chính phủ, Ban Chỉ đạo 389 Bộ Tài chính, lực lượng hải quan tăng cường các biện pháp chống buôn lậu dịp cuối năm 2025, trước trong và sau Tết Nguyên đán Bính Ngọ năm 2026, trong đó buôn lậu thuốc lá được quan tâm ngăn chặn.

Lực lượng hải quan phát hiện, thu giữ thuốc lá lậu. Ảnh: CTVAH

Theo nhận diện của Cục Hải quan, hoạt động buôn lậu diễn ra trên cả các tuyến đường bộ, đường biển và đường hàng không, với quy mô ngày càng mở rộng. Mặc dù các cơ quan chức năng, trong đó có hải quan đã tăng cường kiểm tra, kiểm soát, tình trạng buôn lậu vẫn chưa được đẩy lùi triệt để, đặc biệt tại các khu vực biên giới, vùng sâu, vùng xa - nơi các đối tượng thường lợi dụng địa hình phức tạp và sự thiếu kiểm soát để đưa thuốc lá từ nước ngoài vào Việt Nam rồi phân phối ra thị trường nội địa.

Điểm nóng về buôn lậu hàng tiêu dùng, trong đó có thuốc lá diễn ra trên tuyến đường bộ, tập trung tại cửa khẩu biên giới Việt - Trung, Việt - Campuchia. Các đối tượng lợi dụng chính sách tạo điều kiện thuận lợi trong hoạt động xuất nhập khẩu; chính sách ưu đãi cho cư dân biên giới để buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới thông qua việc trà trộn hàng hóa, cất giấu trong người, trà trộn vào hành lý các mặt hàng cấm, hàng có trị giá cao như: Ngoại tệ, thuốc lá, lá thuốc lá… có chiều hướng gia tăng. Tại An Giang, Đồng Tháp, đối tượng vi phạm lợi dụng địa bàn giáp biên, đêm tối, chia nhỏ hàng cấm, vận chuyển qua các tuyến đường mòn, kênh rạch bằng xuồng nhỏ, xe máy vào nội địa.

Tại Hải Phòng - địa bàn có nhiều cảng biển quốc tế, khu công nghiệp, khu chế xuất nguy cơ buôn lậu thuốc lá luôn ở mức cao. Các đối tượng thường lợi dụng vị trí chiến lược của thành phố, tập trung tại cảng Lạch Huyện, sân bay quốc tế Cát Bi và các tuyến cao tốc nối với Quảng Ninh, Hưng Yên, Hà Nội để vận chuyển thuốc lá lậu đi tiêu thụ tại các tỉnh lân cận. Cơ quan hải quan đã phát hiện nhiều thủ đoạn tinh vi như cất giấu thuốc lá trong các lô hàng hợp pháp, giả mạo hồ sơ chứng từ khai báo sai về hàng hóa, nhập khẩu hàng hóa có dấu hiệu xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ hoặc che giấu thuốc lá trong hành lý của hành khách xuất nhập cảnh nhằm qua mặt lực lượng kiểm tra.

Tại tuyến biên giới Việt - Trung, theo ghi nhận của lực lượng hải quan, hoạt động buôn lậu đang nóng dần, mặt hàng thuốc lá là trọng điểm.

Điển hình như vụ việc Hải quan Cửa khẩu quốc tế Lào Cai (Chi cục Hải quan khu vực VII) phối hợp với Trạm Kiểm dịch thực vật Kim Thành đã phát hiện, thu giữ 1.440 bao thuốc lá điếu thương hiệu Trung Quốc nhập lậu cất giấu trên phương tiện vận tải BKS 24H-002.00, rơ-moóc 24R-01182. Đây là số hàng không khai báo hải quan, vi phạm quy định về vận chuyển hàng cấm qua biên giới.

Cơ quan hải quan đã lập biên bản, tạm giữ toàn bộ tang vật và phương tiện vi phạm để tiếp tục điều tra, xử lý theo đúng quy định pháp luật. Việc phát hiện, ngăn chặn kịp thời của lực lượng hải quan đã góp phần bảo đảm kỷ cương quản lý nhà nước, ngăn chặn hàng cấm thẩm lậu, đồng thời bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và hoạt động sản xuất, kinh doanh hợp pháp.

Tăng cường phối hợp, triệt phá đường dây xuất lậu thuốc lá

Cơ quan hải quan cũng cảnh báo buôn lậu thuốc lá diễn ra rất tinh vi, núp bóng các loại hình xuất nhập khẩu để xuất lậu thuốc lá.

Trên thực tế, từ đầu năm 2025 đến nay, ngành Hải quan quyết liệt ngăn chặn buôn lậu thuốc lá thông qua việc tăng cường kiểm tra, phát hiện các lô hàng vi phạm, khởi tố nhiều vụ án. Tiêu biểu là hải quan đã khởi tố vụ án buôn lậu xảy ra tại cảng Cát Lái, TP. Hồ Chí Minh.

Trước đó, thực hiện đợt cao điểm chống buôn lậu của Chính phủ, tháng 6/2025, lực lượng hải quan chủ trì và phối hợp với các đơn vị trong và ngoài ngành kiểm tra thực tế lô hàng của Công ty TNHH xuất nhập khẩu V.H.P ở TP. Hồ Chí Minh, phát hiện bên trong 2 bồn thép có chứa nhiều thùng carton là thuốc lá điếu. Số lượng gồm 84.000 bao thuốc lá Marlboro không có nguồn gốc hợp pháp, trị giá hơn 3 tỷ đồng.

Đáng đề cập nữa là cơ quan hải quan đã phát hiện, khởi tố vụ án buôn lậu (xuất lậu 253.140 bao thuốc lá đi Úc và Malaysia) tại cảng Cát Lái, TP. Hồ Chí Minh.

Cụ thể, vào tháng 4/2025, Chi cục Điều tra chống buôn lậu đã phối hợp với Hải quan Cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 (đơn vị chủ trì thuộc Chi cục Hải quan khu vực II) kiểm tra thực tế 2 lô hàng thuộc 2 tờ khai xuất khẩu. Cả 2 lô hàng đều do Công ty TNHH xuất nhập khẩu thương mại dịch vụ vận tải A.K mở tờ khai. Kết quả kiểm tra xác định: Lô hàng thứ nhất ngoài số hàng hóa phù hợp khai báo, phát hiện thêm 119.490 bao thuốc lá điếu hiệu ESSE các loại và hiệu DOUBLE HAPPYNESS không khai báo hải quan. Ước tính trị giá lô hàng vi phạm khoảng 5 tỷ đồng.

Để đấu tranh chống buôn lậu hiệu quả, trong đó có mặt hàng thuốc lá, cơ quan hải quan sẽ tăng cường các biện pháp nghiệp vụ, bao gồm kiểm tra thực tế hàng hóa xuất khẩu, rà soát quy trình nghiệp vụ, nâng cao cảnh giác tại các cửa khẩu và thực hiện chỉ đạo của cấp trên về việc trấn áp tội phạm buôn lậu. Hải quan cửa khẩu cũng tập trung rà soát, kiểm tra các lô hàng quá cảnh. Căn cứ vào tình hình thực tế, Cục Hải quan sẽ có chỉ đạo, ban hành các văn bản cảnh báo và hướng dẫn nghiệp vụ, đồng thời chỉ đạo các chi cục rà soát, xây dựng kế hoạch kiểm soát buôn lậu hiệu quả.