Hải quan chủ động đấu tranh chống buôn lậu từ sớm, từ xa

Triệt phá nhiều vụ buôn lậu "núp bóng" hàng quá cảnh

Trao đổi với phóng viên, đại diện Cục Hải quan cho hay, thời gian qua, tình hình buôn lậu, gian lận thương mại diễn biến phức tạp. Trong đó, nổi lên việc lợi dụng loại hình trung chuyển, chuyển khẩu, quá cảnh để vận chuyển, buôn bán hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ qua cửa khẩu Móng Cái (Quảng Ninh), cửa khẩu Hữu Nghị (Lạng Sơn)...

Chỉ tính trong tháng 9/2025, cơ quan Hải quan đã phát hiện, bắt giữ và xử lý 1.416 vụ, trị giá hàng hóa vi phạm ước tính là 1.544 tỷ đồng; khởi tố 1 vụ và chuyển khởi tố 17 vụ; thu nộp ngân sách nhà nước khoảng 75 tỷ đồng.

Phương thức, thủ đoạn của các đối tượng vi phạm ngày càng tinh vi. Thủ đoạn thường là lợi dụng việc khai sai, không khai báo trên tờ khai hàng hóa có nhãn hiệu được bảo hộ sở hữu trí tuệ; trà trộn giữa hàng hóa vi phạm với hàng hóa không vi phạm; lợi dụng khai báo hải quan theo thủ tục đơn giản hàng quá cảnh để không khai nhãn hiệu hàng hóa…

Cán bộ hải quan kiểm kê lô giày có dấu hiệu vi phạm sở hữu trí tuệ. Ảnh: CTVHQ

Trên tuyến đường bộ, tập trung tại các tuyến biên giới Việt Nam - Trung Quốc, Việt Nam - Campuchia, các đối tượng lợi dụng chính sách tạo điều kiện thuận lợi trong hoạt động xuất nhập khẩu, chính sách ưu đãi cho cư dân biên giới để buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới thông qua việc trà trộn hàng hóa, cất giấu trong người, trà trộn vào hành lý các mặt hàng cấm, hàng có trị giá cao, như ngoại tệ, thuốc lá, lá thuốc lá, điện thoại di động, hàng thực phẩm đông lạnh… Đáng nói là, các hoạt động vận chuyển trái phép này có chiều hướng gia tăng. Hoạt động mua bán, vận chuyển trái phép mặt hàng pháo nổ, đường kính trắng, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc tăng trưởng thực vật vẫn tiếp diễn ở địa bàn các tỉnh miền Trung và tuyến biên giới Việt Nam - Lào.

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ và Bộ Tài chính, ngày 18/7/2025, Cục Hải quan có Công văn số 15405/CHQ - ĐTCBL về việc tiếp tục đẩy mạnh công tác tấn công trấn áp tội phạm buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Theo đó, từ tháng 7/2025 đến tháng 9/2025, Chi cục Điều tra chống buôn lậu và hải quan các cửa khẩu đã phát hiện nhiều vụ việc buôn lậu hàng vi phạm sở hữu trí tuệ trong các lô hàng quá cảnh.

Điển hình, ngày 16 - 17/9/2025, Đội 4, Chi cục Điều tra chống buôn lậu chủ trì phối hợp với Hải quan cửa khẩu quốc tế Bình Hiệp kiểm tra thực tế đối với lô hàng quá cảnh của Công ty TNHH MTV B.P.G đăng ký ngày 11/9/2025 tại Hải quan cửa khẩu quốc tế Móng Cái (Quảng Ninh). Hàng hóa theo khai báo là “lưới đánh cá xuất xứ Trung Quốc, hàng mới 100%”. Kết quả kiểm tra thực tế phát hiện: 2.540 chiếc điện thoại di động nghi vấn đã qua sử dụng; 2.550 đôi giày trẻ em nghi vấn giả mạo các nhãn hiệu Louis Vuitton, Adidas.

Ứng dụng công nghệ thông tin cảnh báo buôn lậu

Để công tác đấu tranh chống buôn lậu đạt hiệu quả hơn nữa, ông Lưu Mạnh Tưởng - Phó Cục trưởng Cục Hải quan cho hay, ngành Hải quan đã và đang tăng cường ứng dụng công nghệ trong hoạt động kiểm soát, phòng ngừa vi phạm, buôn lậu từ sớm, từ xa.

Theo đó, ngành đã triển khai hệ thống thông quan tự động (VNACCS), đồng thời xây dựng hệ thống hải quan số, kết nối với Cổng thông tin một cửa quốc gia và Đề án 06 của Chính phủ. Những ứng dụng này cho phép giám sát dữ liệu theo thời gian thực, cảnh báo sớm rủi ro, hỗ trợ đắc lực cho công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, trong bối cảnh hoạt động thương mại điện tử ngày càng phát triển.

"Trong thời gian tới, lực lượng hải quan sẽ tiếp tục nâng cao năng lực phân tích dữ liệu, phối hợp chia sẻ thông tin liên ngành, đồng thời siết chặt giám sát các lĩnh vực trọng điểm, đảm bảo thực hiện hiệu quả chỉ đạo của Ban Chỉ đạo 389 quốc gia" - ông Tưởng nhấn mạnh.

Quán triệt và thực hiện nghiêm chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo 389 quốc gia và Bộ Tài chính, ngành Hải quan tiếp tục thực hiện quyết liệt, đồng bộ các giải pháp với tinh thần “6 rõ”: rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ địa bàn, rõ thời gian, rõ kết quả.

Ông Đặng Văn Đức - Phó Chi cục trưởng Chi cục Điều tra chống buôn lậu cho biết, lực lượng hải quan cũng tăng cường phối hợp với công an, bộ đội biên phòng, quản lý thị trường, các bộ, ngành, địa phương và đẩy mạnh hợp tác quốc tế để trao đổi thông tin, ngăn chặn buôn lậu từ sớm, từ xa. Cùng với đó, công tác hậu kiểm, giám định hàng hóa, kiểm tra thương mại điện tử cũng được siết chặt.

Đặc biệt, chỉ đạo xuyên suốt được lãnh đạo ngành Hải quan đưa ra là “không có vùng cấm, không có ngoại lệ”, xử lý nghiêm không chỉ đối tượng buôn lậu, mà cả cán bộ, công chức nếu tiếp tay, bao che...

Cục Hải quan cảnh báo, điểm nóng buôn lậu trong thời gian tới là mặt hàng vàng, do có sự chênh lệch giữa giá vàng trong nước và giá vàng thế giới, tiềm ẩn nhiều nguy cơ vận chuyển trái phép vàng và tiền tệ qua biên giới. Vì vậy, cơ quan hải quan sẽ đẩy mạnh kiểm soát các tuyến đường bộ, đường thủy nội địa tại các tỉnh biên giới phía Nam giáp Campuchia (cửa khẩu Tịnh Biên, cửa khẩu Khánh Bình - An Giang, cửa khẩu Bờ Y - Gia Lai) và giáp Lào (cửa khẩu Lao Bảo - Quảng Trị).

Bên cạnh đó, tuyến đường hàng không qua các cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Đà Nẵng cũng là tiêu điểm tăng cường kiểm tra của ngành Hải quan trong những tháng cuối năm 2025.

Về phương thức, thủ đoạn, các đối tượng thường sử dụng tên giả; căn cước công dân giả; địa chỉ không rõ ràng, không có thật; thuê người nhận hộ để gửi hàng, nhận hàng tại các điểm hàng không kéo dài; thuê các công ty dịch vụ nhận hàng hóa qua nhiều công đoạn để làm thủ tục khai báo hải quan nhằm xoá dấu vết.