Phát triển năng lượng mới, sạch và sử dụng năng lượng tiết kiệm để giảm phát thải

Ngày 17/10/2025, tại TP. Hồ Chí Minh, Bộ Công thương đã tổ chức Diễn đàn “Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả: Thành quả và mục tiêu trong kỷ nguyên vươn mình”. Đây là sự kiện nhằm phổ biến thông tin mới về Luật Sử dụng Năng lượng tiết kiệm, hiệu quả vừa được thông qua tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội khoá XIV tại khu vực phía Nam và cả nước nói chung.

Phát biểu khai mạc tại diễn đàn, Bà Đỗ Thị Minh Trâm– Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công thương) nhấn mạnh, năng lượng là huyết mạch của nền kinh tế quốc dân. Trong bối cảnh thế giới và Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển dịch sang mô hình tăng trưởng xanh, việc phát triển năng lượng mới, sạch và sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả chính là trụ cột quan trọng để đảm bảo an ninh năng lượng và giảm phát thải.

Việt Nam đã có gần 15 năm thực thi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng cũng bộc lộ những hạn chế nhất định. Việc sửa đổi Luật lần này không chỉ là yêu cầu pháp lý, mà là động lực mới cho giai đoạn phát triển xanh, gắn với mục tiêu Net Zero vào năm 2050.

Trải qua quá trình nghiên cứu kỹ lưỡng, lấy ý kiến từ doanh nghiệp, chuyên gia và các bộ ngành, dự thảo Luật sửa đổi đã được Quốc hội thông qua ngày 18/6/2025, với nhiều điểm đột phá cả về kỹ thuật pháp lý và nội dung chính sách.

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả gồm 3 điều, 21 khoản, điều chỉnh 19 điều và bổ sung 1 điều mới, tập trung vào các nhóm chính sách trọng tâm.

Thứ nhất, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước: Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả được xác định là chỉ tiêu bắt buộc trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia, tỉnh và thành phố. Tiếp tục phân quyền, cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục nhằm tăng hiệu quả quản lý nhà nước, tránh chồng chéo, nâng cao tính thực thi ở các cấp địa phương. Các địa phương phải lập kế hoạch và báo cáo định kỳ kết quả thực hiện gửi Bộ Công thương tổng hợp, trình Chính phủ.

Tiết kiệm năng lượng không chỉ giúp giảm chi phí, mà còn phản ánh năng lực tổ chức, trình độ công nghệ và tầm nhìn phát triển của quốc gia. Ảnh minh họa

Thứ hai, phát triển tổ chức dịch vụ năng lượng: Lần đầu tiên, Luật quy định rõ khái niệm, điều kiện và mô hình hoạt động của tổ chức dịch vụ năng lượng (ESCO), đơn vị cung cấp dịch vụ tư vấn, đầu tư, kiểm toán và thực hiện hợp đồng tiết kiệm năng lượng. Cơ chế này mở ra thị trường dịch vụ năng lượng tư nhân đầy tiềm năng, huy động nguồn lực xã hội cho chuyển đổi xanh.

Thứ ba, thành lập Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả: Một điểm đột phá chính sách là việc thành lập Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả – quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, hoạt động không vì lợi nhuận, có chức năng huy động, cho vay, đầu tư, nhận ủy thác để hỗ trợ các dự án tiết kiệm năng lượng. Quỹ được xã hội hóa, độc lập tài chính, không làm tăng chi phí cho doanh nghiệp.

Thứ tư, ưu đãi tín dụng và công cụ tài chính xanh: Chính phủ khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ tiết kiệm năng lượng, phát hành trái phiếu xanh, nhận tín dụng xanh để chuyển đổi công nghệ, giảm phát thải khí nhà kính và đổi mới sáng tạo

Thứ năm, dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng: Bổ sung quy định dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng - bước tiến trong kiểm soát tiêu hao năng lượng của ngành xây dựng, giúp tiết kiệm điện từ khâu thiết kế, sản xuất đến sử dụng công trình.

“Thông qua Luật sửa đổi và các chính sách mới, doanh nghiệp và người dân sẽ được tạo điều kiện thuận lợi hơn để đầu tư, đổi mới công nghệ, áp dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng thực chất, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và xây dựng một Việt Nam xanh, hiện đại, bền vững” - bà Đỗ Thị Minh Trâm nhấn mạnh.

Theo bà Trâm, việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả không chỉ là trách nhiệm của riêng ngành điện hay các cơ quan quản lý nhà nước, mà là nhiệm vụ chung của toàn xã hội, từ mỗi gia đình, mỗi doanh nghiệp đến các tổ chức, cộng đồng. Bộ Công thương kỳ vọng rằng với sự đồng hành của các bộ ngành, doanh nghiệp và người dân, phong trào sử dụng năng lượng tiết kiệm năng lượng sẽ được lan toả mạnh mẽ hơn nữa, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia bền vững cũng như thực hiện các cam kết quốc tế, tự tin bước vào giai đoạn phát triển mới của Việt Nam- kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.