Triển khai chính quyền địa phương 2 cấp: Hoàn tất nhiều đầu việc quan trọng, tiếp tục tháo gỡ khó khăn

Hoàn tất mở tài khoản kho bạc; bảo đảm cơ sở vật chất sau sắp xếp

Theo Bộ Tài chính, tính đến đầu tháng 10/2025, 100% đơn vị cấp xã trên toàn quốc đã hoàn tất việc mở tài khoản và thực hiện chi lương qua hệ thống Kho bạc Nhà nước (KBNN). Đây là bước tiến quan trọng trong chuẩn hóa quản lý tài chính công ở cấp cơ sở, góp phần nâng cao tính minh bạch, kỷ luật tài chính và hiệu quả sử dụng ngân sách.

Về kinh phí sắp xếp đơn vị hành chính, thực hiện Nghị quyết số 76/2025/UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ Tài chính đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1353/QĐ-TTg ngày 25/6/2025, bổ sung 4.587,5 tỷ đồng từ nguồn dự phòng ngân sách trung ương năm 2025 để hỗ trợ 45/63 địa phương thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh và cấp xã.

Bộ phận 1 cửa cơ sở 7 Thuế Hà Nội. Ảnh: Dũng Minh

Mức hỗ trợ được quy định là 100 tỷ đồng cho mỗi đơn vị hành chính cấp tỉnh giảm và 500 triệu đồng cho mỗi đơn vị hành chính cấp xã giảm. Việc quyết định cụ thể nội dung chi do các địa phương tự quyết định phù hợp với yêu cầu thực tế.

Đến nay, hầu hết các xã mới sau sắp xếp đã được bố trí đầy đủ trụ sở, thiết bị và phương tiện làm việc phục vụ cán bộ, công chức, viên chức. Tuy nhiên, vẫn còn 178 xã thuộc 4 tỉnh, thành phố (Sơn La, Gia Lai, TP. Hồ Chí Minh, Đồng Tháp) chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu, chủ yếu liên quan đến chất lượng máy móc, thiết bị.

Để bảo đảm điều kiện hoạt động của chính quyền địa phương 2 cấp, Bộ Tài chính đã tổng hợp đề xuất và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1953/QĐ-TTg ngày 10/9/2025, bổ sung 3.119 tỷ đồng cho 27/34 địa phương nhằm đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị. Mức hỗ trợ được xác định là 1,5 tỷ đồng đối với xã thuộc các vùng Trung du, miền núi phía Bắc, Bắc Trung Bộ, Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long; 1 tỷ đồng đối với xã còn lại (không hỗ trợ phường).

Ngoài ra, thực hiện chủ trương chuyển đổi số, Bộ Tài chính đã có Văn bản số 10911/BTC-NSNN ngày 18/7/2025 đề nghị UBND các tỉnh, thành phố chủ động sử dụng ngân sách địa phương để triển khai số hóa tài liệu lưu trữ. Trường hợp khó khăn, địa phương có thể báo cáo Bộ Nội vụ tổng hợp, trình Bộ Tài chính xem xét hỗ trợ.

Trên cơ sở đề xuất của Bộ Nội vụ, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ hỗ trợ 12,8 tỷ đồng từ ngân sách trung ương cho 5 địa phương gồm: Ninh Bình (2,2 tỷ đồng), Lạng Sơn (2,2 tỷ đồng), Điện Biên (2 tỷ đồng), Quảng Trị (0,8 tỷ đồng) và Cần Thơ (5,6 tỷ đồng) để phục vụ công tác số hóa tài liệu lưu trữ theo Kết luận số 137-KL/TW.

Giảm hơn 1.400 cơ sở nhà, đất dôi dư

Cũng theo số liệu được Bộ Tài chính cập nhật đến ngày 15/10/2025, tổng số cơ sở nhà, đất đã được xử lý là 15.764 cơ sở. Tuy nhiên, vẫn còn 12.283 cơ sở dôi dư cần tiếp tục xử lý (so với cuối tháng 9/2025, đã giảm được 1.476 cơ sở).

Đáng chú ý, đã có 3.123 xã được trang bị xe ô tô phục vụ công tác, trong khi 198 xã thuộc 9 địa phương vẫn chưa có xe (giảm 65 xã so với tháng trước).

Bộ Tài chính đã hướng dẫn các địa phương điều hòa xe trong nội bộ tỉnh hoặc sử dụng nguồn ngân sách địa phương, nguồn hỗ trợ trung ương để mua sắm bổ sung. Đến nay, 8/9 địa phương đã hoàn thành việc bố trí kinh phí này.

Về chi trả chế độ cho cán bộ, công chức, viên chức dôi dư sau sắp xếp, báo cáo của Bộ Tài chính cũng cho biết, tính đến ngày 14/10/2025, tổng kinh phí đã chi trả đạt 170.064,4 tỷ đồng cho 144.263 đối tượng. Trong đó, khối cơ quan trung ương chi 73.020,4 tỷ đồng cho 46.793 người (bao gồm 70.769,4 tỷ đồng chi qua KBNN và 2.251 tỷ đồng từ nguồn tự đảm bảo); các địa phương chi 97.044 tỷ đồng cho 97.470 đối tượng.

Riêng Bộ Tài chính đã hoàn tất tinh giản biên chế cho 13.172 trường hợp, tổng kinh phí 14.865 tỷ đồng, đạt 100% kế hoạch. Phần kinh phí còn dư hơn 1.342 tỷ đồng sẽ hoàn trả ngân sách nhà nước.

Tiếp tục tháo gỡ khó khăn về nhân sự, đầu tư và cơ sở vật chất

Bộ Tài chính cho biết, nhằm tháo gỡ khó khăn trong điều chỉnh quy hoạch, Bộ đã trình Chính phủ ban hành Nghị quyết số 66.2/2025/NQ-CP ngày 28/8/2025, cho phép tạm thời xử lý các vướng mắc trong quá trình sắp xếp đơn vị hành chính và xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp.

Khi Luật Quy hoạch (sửa đổi) được Quốc hội thông qua, các vấn đề về đồng bộ, thống nhất giữa quy hoạch vùng, tỉnh và quốc gia sẽ được giải quyết căn cơ, giúp các địa phương hoàn thiện quy hoạch trong năm 2025.

Tuy nhiên, Bộ Tài chính cũng thẳng thắn nhìn nhận, việc triển khai chính quyền địa phương 2 cấp còn nhiều thách thức. Một số địa phương gặp khó trong bố trí nhân sự, đặc biệt là cấp phó, khi có nơi vượt quy định từ 9 đến 15 người; việc tinh giản, điều chuyển vẫn gặp vướng mắc do yếu tố chuyên môn, tuổi tác và vị trí việc làm...

Ngoài ra, nhiều xã, phường thiếu trụ sở làm việc đạt chuẩn, thiết bị chưa đồng bộ, hạ tầng công nghệ thông tin còn yếu; việc xác định chủ đầu tư dự án đầu tư công cấp xã vẫn lúng túng, ảnh hưởng tiến độ triển khai các dự án hạ tầng thiết yếu.

Trước các tồn tại nêu trên, Bộ Tài chính cho biết, sẽ tiếp tục bám sát chủ trương, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ làm cơ sở hướng dẫn các bộ, ngành, địa phương thống nhất triển khai thực hiện.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng kiến nghị cho phép điều chuyển, chuyển đổi công năng các cơ sở nhà, đất dôi dư trước khi điều chỉnh quy hoạch, để tận dụng hiệu quả tài sản công, tránh lãng phí nguồn lực.

Báo cáo của Bộ Tài chính khẳng định, việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đã đạt được nhiều kết quả nổi bật, góp phần tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công và sử dụng ngân sách nhà nước.

Tuy nhiên, để mô hình thực sự đi vào ổn định và phát huy hiệu quả, theo Bộ Tài chính, thời gian tới, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, tăng cường phân cấp, bảo đảm nguồn lực và cơ sở vật chất đồng bộ, hướng tới nền hành chính hiện đại, minh bạch và phục vụ người dân, doanh nghiệp ngày càng tốt hơn