Điều hành ngân sách 2026: Phấn đấu tăng thu ít nhất 10% so với năm 2025

Dự toán thu xây dựng bám sát mục tiêu tăng trưởng kinh tế

Theo Nghị quyết, tổng thu ngân sách nhà nước năm 2026 là 2.529.467 tỷ đồng, trong đó thu ngân sách trung ương là 1.225.356 tỷ đồng, thu ngân sách địa phương 1.304.111 tỷ đồng. Ngân sách địa phương được phép sử dụng 23.839 tỷ đồng nguồn cải cách tiền lương đến hết năm 2025 còn dư để bố trí dự toán năm 2026, phục vụ thực hiện mức lương cơ sở 2,34 triệu đồng/tháng.

Tổng chi ngân sách nhà nước năm 2026 là 3.159.106 tỷ đồng. Trong đó chi ngân sách trung ương 1.809.056 tỷ đồng, đã bao gồm dự toán 238.421 tỷ đồng bổ sung cân đối cho ngân sách địa phương, 187.175 tỷ đồng bổ sung có mục tiêu ngân sách địa phương và 53.554 tỷ đồng bổ sung cho các địa phương đảm bảo thực hiện mức lương cơ sở 2,34 triệu đồng. Chi ngân sách địa phương là 1.350.050 tỷ đồng, không gồm các khoản bổ sung từ trung ương.

Kết quả biểu quyết thông qua Nghị quyết về dự toán ngân sách nhà nước năm 2026. Ảnh: Quốc hội

Mức bội chi ngân sách nhà nước năm 2026 là 605.800 tỷ đồng, tương đương 4,2% GDP. Trong đó gồm bội chi ngân sách trung ương 583.700 tỷ đồng (4% GDP) và bội chi ngân sách địa phương 22.100 tỷ đồng (0,2% GDP). Tổng nhu cầu huy động của ngân sách nhà nước là 985.784 tỷ đồng.

Phương án cân đối ngân sách nhà nước được xây dựng trên cơ sở tăng trưởng hai con số, các chỉ tiêu tài chính - ngân sách nhà nước đều dự kiến tăng rất lớn so với giai đoạn trước. Trước khi các đại biểu Quốc hội biểu quyết thông qua, Chính phủ đã có báo cáo chi tiết tiếp thu, giải trình các ý kiến của đại biểu, của cơ quan thẩm tra và Uỷ ban Thường vụ Quốc hội.

Một số ý kiến đại biểu đề nghị phấn đấu tăng ít nhất 10% so với ước thực hiện năm 2025. Chính phủ giải trình, dự toán thu được xây dựng bám sát các mục tiêu tăng trưởng kinh tế, các chỉ tiêu tại dự thảo Văn kiện Đại hội XIV, các chính sách thu hiện hành và định hướng trong thời gian tới. Trong đó, dự toán thu nội địa từ sản xuất kinh doanh năm 2026 tăng khoảng 11,1% so với ước thực hiện năm 2025, là mức phấn đấu cao nhất từ trước đến nay.

Tuy nhiên, một số lĩnh vực thu chịu tác động của nhiều yếu tổ khác như thị trường, giá cả, tỷ giá, lãi suất..., không hoàn toàn phụ thuộc vào tốc độ tăng trưởng kinh tế. Chẳng hạn như: thu tiền sử dụng đất, thu xổ số kiến thiết, thu dầu thô... Thu từ hoạt động xuất nhập khẩu thì chịu tác động từ chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ, tình hình thế giới biến động.

Do đó, Chính phủ đã rà soát kỹ lưỡng từng lĩnh vực thu, đảm bảo xây dựng dự toán ở mức tích cực nhất để thực hiện các nhiệm vụ chi theo quy định và đảm bảo an ninh, an toàn tài chính quốc gia. Nếu xây dựng dự toán ở mức cao hơn, có thể sẽ đặt ra nhiều rủi ro khi tình hình có biến động, ảnh hưởng tới an ninh, an toàn tài chính quốc gia.

Tuy nhiên, trong tổ chức thực hiện, Chính phủ tiếp thu ý kiến của các đại biểu, thể hiện tại Nghị quyết với nội dung: “trong điều hành, phấn đấu thu ngân sách nhà nước năm 2026 tăng ít nhất 10% so với ước thực hiện năm 2025” theo như Kết luận của Hội nghị Trung ương 13.

Tiết kiệm chi không ảnh hưởng đến hiệu quả nhiệm vụ, dự án

Đối với lĩnh vực chi ngân sách, một số ý kiến đề nghị rà soát, đảm bảo việc thực hiện tiết kiệm 5% chi đầu tư phát triển và 10% chi thường xuyên không ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả thực hiện nhiệm vụ, dự án; việc dành 15 nghìn tỷ đồng dự phòng rủi ro…

Báo cáo đại biểu, Chính phủ cho biết chủ trương tiết kiệm 5 - 10% chi ngân sách đã được Ban Chấp hành Trung ương đề ra tại Hội nghị Trung ương 13 vừa qua. Trên cơ sở đó, tại khoản 4 Điều 4 dự thảo Nghị quyết về dự toán ngân sách nhà nước năm 2026 quy định nội dung này theo đúng kết luận của Trung ương và giao Chính phủ hướng dẫn thực hiện. Sau khi được Quốc hội quyết nghị, Chính phủ sẽ hướng dẫn việc tổ chức thực hiện đảm bảo không ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả thực hiện nhiệm vụ, dự án.

Đối với ý kiến đề nghị cân nhắc cơ sở việc dành 15.000 tỷ đồng để dự phòng rủi ro, Chính phủ nêu rõ, phương án cân đối ngân sách xây dựng trên cơ sở tăng trưởng hai con số. Đây là thách thức rất lớn nếu tăng trưởng kinh tế, thu ngân sách nhà nước không đạt kế hoạch do những nguyên nhân khách quan bên ngoài. Khi đó sẽ tác động mạnh tới cân đối nguồn cho các nhiệm vụ chi.

Vì vậy, việc đề xuất giải pháp dự phòng để đảm bảo an ninh, an toàn tài chính là cần thiết và kiến nghị này đã được Bộ Chính trị, Trung ương thống nhất chủ trương.

Trên cơ sở đó, trong phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2026, Chính phủ trình Quốc hội dành 15.000 tỷ đồng dự phòng bảo đảm an toàn, an ninh tài chính quốc gia trong trường hợp kinh tế - xã hội có biến động, thu ngân sách nhà nước không đạt dự toán. Chính phủ cũng đề nghị được giao chủ động điều hành nhằm hạn chế ảnh hưởng tới các nhiệm vụ chi đã được dự toán và bảo đảm an toàn tài chính. Trường hợp thu ngân sách nhà nước đạt và vượt kế hoạch, việc phân bổ, sử dụng theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước.

Liên quan đến cân đối, bội chi ngân sách, một số ý kiến đề nghị Chính phủ xác định bội chi ngân sách nhà nước ở mức phù hợp trên cơ sở khả năng thực hiện trong năm 2026, đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn.

Chính phủ cho hay phương án trình đã xác định mức bội chi ngân sách nhà nước giai đoạn 2026 - 2030 theo đúng dự thảo văn kiện Đại hội XIV, bình quân khoảng 5% GDP để có nguồn cho đầu tư phát triển, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Mức bội chi dự toán hằng năm phù hợp khả nâng huy động vốn và giải ngân đầu tư công, trong đó, năm 2026 bội chi khoảng 4,2% GDP phù hợp với năm đầu kỳ kế hoạch trên cơ sở tính toán khả năng thu, khả năng huy động vốn và khả năng giải ngân.