TP.Hồ Chí Minh là đô thị đặc biệt, trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, đóng góp tỷ trọng cao cho ngân sách quốc gia. Tuy nhiên, song hành với tăng trưởng kinh tế là những áp lực ngày càng lớn lên hệ thống hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là thoát nước, xử lý nước thải và không gian công cộng. Tỷ lệ bê tông hóa cao, quỹ đất hạn chế khiến chi phí đầu tư, vận hành và duy tu hạ tầng ngày một gia tăng, trong khi hiệu quả chống ngập, giảm nhiệt đô thị vẫn chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
Theo số liệu thống kê đến cuối năm 2024, TP.Hồ Chí Minh (cũ) có khoảng 746 ha công viên và 312 ha mảng xanh công cộng. Con số này còn khiêm tốn nếu so với quy mô dân số và tốc độ phát triển kinh tế của thành phố. Đáng chú ý, phần lớn mảng xanh công cộng hiện hữu nằm trong hành lang giao thông như vỉa hè, dải phân cách, tiểu đảo hay đất dự trữ giao thông – những không gian nhỏ lẻ nhưng có khả năng tạo ra tác động lan tỏa lớn về môi trường và kinh tế.
Tại hội thảo, các chuyên gia nhấn mạnh: đầu tư cho mảng xanh không nên chỉ được xem là chi phí “phúc lợi”, mà cần được nhìn nhận như một khoản đầu tư hạ tầng có khả năng sinh lợi gián tiếp. Khi tăng diện tích bề mặt thấm nước, thành phố có thể giảm áp lực tức thời lên hệ thống cống thoát nước, hạn chế ngập úng cục bộ trong các trận mưa lớn và triều cường. Điều này đồng nghĩa với việc giảm chi phí đầu tư mở rộng cống rãnh, trạm bơm, cũng như chi phí khắc phục thiệt hại kinh tế do ngập gây ra cho doanh nghiệp và người dân.
 |
| Hội thảo “Giải pháp tăng cường mảng xanh – hỗ trợ thoát nước và xử lý nước thải trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh” |
Bên cạnh đó, mảng xanh đô thị còn góp phần giảm hiệu ứng đảo nhiệt, cải thiện vi khí hậu. Nhiệt độ môi trường ổn định hơn giúp giảm nhu cầu sử dụng điện cho làm mát, từ đó tiết kiệm chi phí năng lượng cho hộ gia đình và doanh nghiệp. Ở góc độ vĩ mô, đây là yếu tố hỗ trợ mục tiêu sử dụng năng lượng hiệu quả và phát triển kinh tế xanh của thành phố.
Các chuyên gia cho rằng, trong bối cảnh nguồn lực đầu tư hạ tầng còn nhiều áp lực, do đó việc xây dựng mảng xanh công cộng có chức năng thẩm thấu nước mặt là một cấu phần của các dự án giao thông và hạ tầng kỹ thuật đô thị. Từ đó, thành phố có thể xây dựng kế hoạch phân kỳ đầu tư, bố trí nguồn vốn từ ngân sách kết hợp với các nguồn xã hội hóa và hợp tác công - tư (PPP), đồng thời khuyến khích tổ chức, doanh nghiệp và cộng đồng cùng tham gia đầu tư, chăm sóc mảng xanh công cộng, góp phần giảm áp lực cho ngân sách nhà nước.
Về dài hạn, việc duy trì và phát triển hệ thống công viên, cây xanh – vốn đã hình thành và kế thừa qua nhiều giai đoạn lịch sử như Tao Đàn, Thảo Cầm Viên, Công viên Gia Định hay các trục đường xanh Võ Văn Kiệt, Mai Chí Thọ, không chỉ tạo bản sắc đô thị mà còn gia tăng sức hấp dẫn đầu tư, du lịch và lao động chất lượng cao.
Các giải pháp được đề xuất tại hội thảo đều hướng tới tính đồng bộ: từ quy hoạch, quản lý quỹ đất, đầu tư dài hạn đến cơ chế phối hợp và chế tài. Trong đó, việc lựa chọn loài cây phù hợp, vật liệu thấm nước và quản lý thống nhất giữa các sở, ngành được xem là điều kiện tiên quyết để đảm bảo hiệu quả kinh tế - kỹ thuật./.
