Cần một cách tiếp cận toàn diện để giữ chân và thu hút thêm FDI chất lượng

Vốn FDI vào Việt Nam vẫn đang tích cực

Theo Cục Thống kê (Bộ Tài chính), tổng vốn đầu tư nước ngoài đăng ký vào Việt Nam tính đến ngày 31/7 bao gồm: vốn đăng ký cấp mới, vốn đăng ký điều chỉnh và giá trị góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài đạt 24,09 tỷ USD, tăng 27,3% so với cùng kỳ năm trước.

Nếu tính cả vốn đăng ký mới và vốn đăng ký điều chỉnh của các dự án đã cấp phép từ các năm trước thì vốn FDI đăng ký vào ngành công nghiệp chế biến, chế tạo đạt 12,12 tỷ USD, chiếm 60,6% tổng vốn đăng ký cấp mới và tăng thêm; hoạt động kinh doanh bất động sản đạt 4,95 tỷ USD, chiếm 24,7%; các ngành còn lại đạt 2,94 tỷ USD, chiếm 14,7%. Vốn FDI thực hiện tại Việt Nam 7 tháng năm 2025 ước đạt 13,6 tỷ USD, tăng 8,4% so với cùng kỳ năm trước. Đây là số vốn FDI thực hiện cao nhất của 7 tháng trong 5 năm qua.

Thu hút vốn FDI vào công nghiệp chế biến, chế tạo vẫn là điểm sáng trong 7 tháng năm 2025. Ảnh: Đức Thanh

Theo đánh giá của các chuyên gia, trong bối cảnh toàn cầu còn nhiều bất ổn, đặc biệt là căng thẳng địa chính trị và xu hướng bảo hộ thương mại, kết quả này của Việt Nam là rất đáng ghi nhận. Điều này cũng phản ánh niềm tin ngày càng tăng của nhà đầu tư nước ngoài vào môi trường đầu tư tại Việt Nam.

Mặc dù Việt Nam hiện vẫn đang nổi lên là một địa điểm đầu tư hấp dẫn nhưng căng thẳng thương mại và xu hướng phi toàn cầu hoá đang tạo ra sự không chắc chắn về môi trường đầu tư toàn cầu, đồng thời dẫn đến sự tái cấu trúc các dòng vốn vào các nước đang phát triển như Việt Nam. Các chính sách thuế quan mới của Hoa Kỳ khiến nhà đầu tư quốc tế lo ngại. Chẳng hạn, các biện pháp thuế đối ứng từ phía Hoa Kỳ đã tạo tâm lý thận trọng cho một bộ phận nhà đầu tư, làm chậm tiến độ giải ngân ở một số dự án lớn, dài hạn. Thêm vào đó, rủi ro địa chính trị khác (xung đột khu vực, biến động tài chính toàn cầu) vẫn tiềm ẩn. Điều này đặt ra câu hỏi Việt Nam cần làm gì để giữ chân các nhà đầu tư hiện hữu và thu hút thêm nhiều đầu tư mới, có chất lượng?

Tạo đột phá trong phát triển nguồn nhân lực

Trả lời phóng viên, TS. Đặng Thảo Quyên - Chủ nhiệm cấp cao Bộ môn Kinh doanh quốc tế (Đại học RMIT Việt Nam) cho rằng, trong bối cảnh bất ổn địa chính trị và thương mại toàn cầu, việc giữ chân nhà đầu tư hiện hữu và thu hút thêm FDI chất lượng cao là nhiệm vụ chiến lược của Việt Nam. Để đạt được mục tiêu này, cần một cách tiếp cận toàn diện, dựa trên những trụ cột như thể chế minh bạch, hạ tầng hiện đại và nguồn nhân lực chất lượng cao.

Bà cũng lưu ý việc bảo vệ và phát triển lực lượng lao động. Một số doanh nghiệp FDI vẫn tận dụng lao động giá rẻ mà không đầu tư đào tạo, gây áp lực lên ngân sách nhà nước và hạn chế chuyển giao tri thức. Việt Nam cần có chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào đào tạo, đồng thời bảo vệ quyền lợi người lao động để tạo nền tảng cho tăng trưởng dài hạn. Đồng thời, về phía Việt Nam, cũng cần tập trung vào đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng, đặc biệt là trong các lĩnh vực công nghệ cao và nhân lực có tư duy và kĩ năng của công dân toàn cầu để đáp ứng nhu cầu của các công ty FDI.

Liên quan tới vấn đề này, ông Phạm Quang Long- Giám đốc Kinh doanh Công ty Allied Movers (Hoa Kỳ) tại Việt Nam nhấn mạnh tới việc phát triển nguồn nhân lực và doanh nghiệp địa phương. Theo ông, yếu tố lao động và hệ sinh thái doanh nghiệp bản địa có vai trò quyết định trong thu hút FDI lâu dài. Nhiều địa phương chưa hút được dự án công nghệ cao do thiếu lao động có kỹ năng phù hợp cũng như chưa hình thành mạng lưới nhà cung cấp hỗ trợ cho nhà đầu tư. Do đó, cần đẩy mạnh đào tạo nghề, nâng cao chất lượng nhân lực tại chỗ thông qua việc gắn kết doanh nghiệp với các trường đại học, cao đẳng ở địa phương, đáp ứng đúng nhu cầu của nhà đầu tư.

Để tạo ra đột phá trong phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao, TS. Trần Toàn Thắng - Trưởng ban Ban Quốc tế và chính sách hội nhập, Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính (NIEF), Bộ Tài chính cho rằng, cần thúc đẩy mô hình hợp tác chiến lược “Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp FDI” một cách thực chất. Khuyến khích các tập đoàn công nghệ lớn tham gia sâu vào quá trình xây dựng chương trình đào tạo, tài trợ phòng thí nghiệm và tiếp nhận sinh viên thực tập. Đồng thời, có chính sách đột phá để thu hút và giữ chân các tài năng công nghệ.

Phát triển hạ tầng đồng bộ và các khu công nghiệp thế hệ mới

Nhiều chuyên gia cho rằng, xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng cũng như các mục tiêu đầy tham vọng của Việt Nam đòi hỏi cần có sự thay đổi căn bản trong tư duy chính sách, chuyển từ thu hút FDI bằng mọi giá sang cách tiếp cận chủ động, dẫn dắt và điều hướng dòng vốn FDI phục vụ hiệu quả các mục tiêu quốc gia.

Theo TS. Đặng Thảo Quyên, bên cạnh những cải cách về thể chế, hành chính hiện nay, cần chuyển từ chiến lược thu hút FDI theo số lượng sang chất lượng. Ưu tiên các dự án có giá trị gia tăng cao, thân thiện môi trường, có khả năng chuyển giao công nghệ và kết nối với doanh nghiệp trong nước. Việc các tập đoàn như Apple, Qualcomm, Syre (Thụy Điển) mới đây đã mở rộng đầu tư tại Việt Nam là minh chứng cho tiềm năng này. Song song với đó, Chính phủ cũng cần hỗ trợ doanh nghiệp trong nước, khuyến khích doanh nghiệp trong nước hợp tác với các nhà đầu tư nước ngoài, thông qua việc cung cấp các dịch vụ hỗ trợ, logistics và chuỗi cung ứng, để tạo ra một hệ sinh thái kinh doanh mạnh mẽ.

Báo cáo “Đầu tư trực tiếp nước ngoài đóng góp như thế nào đến công nghiệp hóa tại Việt Nam” do NIEF và Quỹ KAS công bố đầu tháng 8 cho thấy, hạ tầng là một trong những điểm “nghẽn” trong thu hút FDI chất lượng cao vào Việt Nam. Vì vậy, theo vị chuyên gia của Đại học RMIT, để giữ chân được các nhà đầu tư hiện hữu và thu hút được các FDI chất lượng cao trong thời gian tới, Việt Nam phải phát triển hạ tầng đồng bộ và các khu công nghiệp thế hệ mới.

Ngoài ra theo TS. Trần Toàn Thắng, cần tăng cường năng lực quản trị môi trường đối với FDI. Siết chặt việc thực thi pháp luật môi trường, áp dụng quy trình đánh giá tác động môi trường một cách độc lập và minh bạch, cùng với đó là tăng nặng các chế tài xử phạt. Song song, tiếp tục hoàn thiện chính sách để khuyến khích và thu hút FDI xanh, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng tái tạo.

Đồng thời, chú ý nâng cao năng lực thể chế và hiệu quả thực thi chính sách. Đăc biệt là nâng cao năng lực thẩm định dự án cho cán bộ địa phương; tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính, tăng cường minh bạch và quyết liệt giảm chi phí không chính thức để tạo môi trường kinh doanh thực sự công bằng.