Kiến tạo trường học sinh thái bền vững

Giải thưởng khơi dậy hành động xanh

Ngày 19/9, Báo Nông nghiệp và Môi trường phối hợp cùng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tổ chức Lễ phát động giải thưởng Trường học Sinh thái ASEAN Việt Nam 2025 với chủ đề "Trường học không rác thải nhựa".

Hoạt động này được xem là cơ hội kết nối, khơi dậy ý thức và hành động xanh trong thế hệ học sinh - những đại sứ môi trường tương lai. Bắt đầu từ những việc nhỏ: phân loại rác, thu gom rác thải nhựa, trồng thêm cây xanh - chính là những hạt giống gieo mầm cho tương lai.

Các đại biểu bấm nút chính thức phát động Giải thưởng Trường học sinh thái ASEAN Việt Nam 2025

Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam, KTS. Hoàng Thúc Hào - người thiết kế Trường Genesis và nhiều công trình giáo dục xanh nổi tiếng thế giới cho rằng, giải thưởng Trường học sinh thái ASEAN Việt Nam 2025 là một sáng kiến hay, có tầm vóc và cần được nhân rộng ra toàn xã hội. Ông đề xuất Bộ Nông nghiệp và Môi trường hợp tác với Hội Kiến trúc sư Việt Nam và Trường Đại học Xây dựng để lan tỏa sáng kiến này.

Trong phần tọa đàm, bà Lê Anh Lan, chuyên gia giáo dục của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) tại Việt Nam cho biết, UNICEF đã đồng hành cùng Việt Nam hơn 50 năm qua để thúc đẩy các sáng kiến vì trẻ em, trong đó có lĩnh vực giáo dục môi trường và giảm thiểu rác thải nhựa.

Bà Lê Anh Lan khẳng định, việc giảm rác thải nhựa trong nhà trường không chỉ là những hoạt động mang tính phong trào, mà phải được nhìn nhận như một yếu tố ưu tiên trong toàn bộ quá trình xây dựng trường học sinh thái.

UNICEF tin rằng, việc triển khai phải đi kèm thể chế hóa. Mỗi sáng kiến thành công cần được kiến tạo thành tri thức chung, đưa vào chính sách, chương trình học để trở thành một phần của văn hóa nhà trường. Đồng thời, kỳ vọng với sự hợp tác của các bộ, ngành, các tổ chức quốc tế và cộng đồng giáo dục, phong trào “Trường học không rác thải nhựa” sẽ phát triển mạnh mẽ hơn, góp phần hình thành một thế hệ học sinh vừa có kiến thức, vừa có trách nhiệm hành động vì môi trường.

GS.TS.NGND Đặng Thị Kim Chi - chuyên gia môi trường cũng cho biết, 10 năm trước có mô hình trường học xanh - sạch - đẹp với tiêu chí tập trung vào xanh (cây cảnh, vườn trường), sạch (cơ sở sạch, thoáng), đẹp (khang trang, hành lang, đường lối chỉnh trang, có hình thức tốt). Tất cả đều không nằm ngoài mục đích bảo vệ môi trường.

Nhưng những năm gần đây, khi vấn đề bảo vệ môi trường, biến đổi khí hậu ngày càng nóng lên, phát sinh nhiều loại chất thải, trong đó có rác thải nhựa, vấn đề môi trường chịu nhiều tác động của phát triển kinh tế, cuộc thi Trường học Sinh thái ASEAN Việt Nam được triển khai không quá khác biệt với mô hình xanh - sạch - đẹp đã triển khai, nhưng ở mức độ cao và toàn diện hơn.

Giải thưởng quan tâm đến kế hoạch bảo vệ môi trường từ trung đến dài hạn, trong chương trình giảng dạy, có sự tham gia trực tiếp của giáo viên và học trò trong kiến thức được học liên quan đến bảo vệ môi trường, biến kiến thức thành hành động nhằm bảo đảm trường học xanh - sạch - đẹp gắn với hợp tác

Tiêu chí đánh giá giải thưởng sẽ tập trung vào các sáng kiến và sự tham gia của cộng đồng

Theo bà Anh Lan, muốn phong trào “Trường học không rác thải nhựa” đi vào chiều sâu, thì ngay từ cấp quản lý phải xác định rõ đây là một nhiệm vụ chiến lược, đưa vào kế hoạch hành động và chương trình học tập. Các trường vùng sâu, vùng xa thường có sự nhiệt tình và tư duy thoáng hơn trong việc đón nhận các sáng kiến mới. Tuy nhiên, để biến sự nhiệt huyết thành kết quả, “chìa khóa” vẫn nằm ở tư duy và cam kết của đội ngũ quản lý giáo dục.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành phát biểu tại lễ phát động.

Theo chuyên gia UNICEF, cam kết chính là thước đo để đánh giá mức độ nghiêm túc của các trường trong việc giảm nhựa. Cam kết từ ban giám hiệu và các cán bộ quản lý không chỉ giúp tạo nền tảng cho các hoạt động cụ thể như phân loại, thu gom rác, hạn chế đồ nhựa, mà còn tạo động lực, định hướng hành vi cho giáo viên, học sinh và cả phụ huynh. Khi cam kết và tư duy được định hình đúng, các trường - dù ở thành phố hay nông thôn - đều có thể triển khai thành công mô hình trường học sinh thái.

Phát biểu chỉ đạo tại lễ phát động, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành cho biết, những năm qua, Việt Nam đã triển khai nhiều chính sách và sáng kiến giảm thiểu rác thải nhựa, trong đó có phong trào “Chống rác thải nhựa” do Chính phủ phát động. Hai ngành nông nghiệp - môi trường và giáo dục đã phối hợp chặt chẽ để xây dựng các mô hình trường học xanh, đưa nội dung giáo dục môi trường, kinh tế tuần hoàn và tiêu dùng bền vững vào chương trình học tập.

Thứ trưởng Lê Công Thành nhấn mạnh, vai trò của giáo dục trong hành trình phát triển bền vững, trong đó, trường học không chỉ là nơi truyền đạt kiến thức, mà còn là nơi hình thành nhân cách, ý thức và trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với xã hội và môi trường.

Các em học sinh đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong công tác bảo vệ môi trường. Các em không chỉ trực tiếp thực hiện các hành động cụ thể tại cuộc sống hằng ngày để bảo vệ môi trường, như tiết kiệm điện, nước, hạn chế sử dụng đồ nhựa, phân loại rác thải, tham gia các hoạt động trồng cây xanh; mà còn là những tuyên truyền viên hiệu quả, lan tỏa thông điệp bảo vệ môi trường đến gia đình, bạn bè và cộng đồng, trở thành hình mẫu tích cực, thúc đẩy người lớn suy nghĩ và hành động vì môi trường.

“Trường học không rác thải nhựa” không chỉ là một khẩu hiệu, mà là lời kêu gọi hành động mạnh mẽ trong bối cảnh ô nhiễm rác thải nhựa đang là thách thức môi trường toàn cầu. Việt Nam nói riêng và các quốc gia ASEAN nói chung đang phải đối mặt với áp lực lớn từ rác thải nhựa, ảnh hưởng trực tiếp tới hệ sinh thái, sức khỏe cộng đồng và tương lai của các thế hệ mai sau.