Năng lượng xanh trở thành “hộ chiếu” mới của thương mại tự do

Đây là diễn đàn chính sách quan trọng, tạo không gian trao đổi giữa cơ quan quản lý, chuyên gia, doanh nghiệp và các tổ chức nghiên cứu về những tác động của các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới đối với ngành năng lượng trong bối cảnh chuyển dịch xanh toàn cầu.

Hội thảo thu hút được sự tham gia của các chuyên gia kinh tế năng lượng, nghiên cứu, hoạch định chính sách. Ảnh: Hải Anh

Phát biểu đề dẫn hội thảo, ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam nhấn mạnh, năng lượng và thương mại tự do không còn là hai lĩnh vực tách rời, mà đã hòa quyện, trở thành động lực kép của tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Trong kỷ nguyên mới, “xanh” đang trở thành tấm hộ chiếu bắt buộc của hàng hóa khi tham gia thị trường quốc tế.

Theo đó, khi các hàng rào thuế quan dần được dỡ bỏ, những hàng rào kỹ thuật xanh, đặc biệt là yêu cầu về phát thải carbon, lại ngày càng được dựng lên. Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon của Liên minh châu Âu và các chính sách khí hậu tại nhiều thị trường lớn cho thấy, nếu sản phẩm của Việt Nam được sản xuất bằng nguồn năng lượng phát thải cao, lợi thế cạnh tranh sẽ bị suy giảm đáng kể, bất chấp ưu đãi thuế quan.

Trong bối cảnh này, chuyển dịch năng lượng không chỉ là yêu cầu về môi trường, mà là vấn đề sống còn đối với năng lực cạnh tranh quốc gia. Tại COP26, Việt Nam đã cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Để hiện thực hóa cam kết, Quy hoạch điện VIII xác lập lộ trình ưu tiên phát triển mạnh mẽ năng lượng tái tạo, từng bước giảm điện than và coi điện khí LNG là nguồn chuyển tiếp nhằm bảo đảm an ninh năng lượng.

Tuy nhiên, quá trình này đặt ra thách thức rất lớn về nguồn lực. Nhu cầu điện của Việt Nam dự kiến tăng 8 đến 10% mỗi năm, trong khi chỉ riêng giai đoạn đến năm 2030, nhu cầu vốn đầu tư cho nguồn và lưới điện ước tính hơn 136 tỷ USD. Bên cạnh áp lực tài chính, rủi ro công nghệ, hạn chế về lưới điện và sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng thiết bị nước ngoài cũng là những vấn đề nổi cộm.

Tại hội thảo, ông Đặng Huy Đông, nguyên Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng chia sẻ, tham luận đặt ra những cơ hội và thách thức về an ninh năng lượng Việt Nam, trong bối cảnh trật tự toàn cầu hóa thay đổi và các Hiệp định FTAs thế hệ mới.

Tại hội thảo, các ý kiến từ các nhà nghiên cứu, chuyên gia kinh tế cùng thống nhất cho rằng chuyển dịch năng lượng là xu hướng không thể đảo ngược. Hợp tác quốc tế sâu rộng sẽ giúp Việt Nam vừa thực hiện các cam kết khí hậu, vừa nâng cao năng lực cạnh tranh và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng xanh toàn cầu.