Sức mạnh của nền tài chính vì dân, lấy dân làm gốc

“Tự lực cánh sinh dựa vào sức mình là chính”

Cách đây 80 năm, gần như bắt đầu từ con số 0, “tự lực cánh sinh dựa vào sức mình là chính”, đến nay, quy mô nền kinh tế nước ta đã lớn mạnh với 500 tỷ USD, có sự đóng góp không nhỏ của ngành Tài chính.

Ngay từ những ngày đầu thành lập nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định tư tưởng chủ đạo về tài chính quốc gia, đó là phải xây dựng nền tài chính dồi dào, trên cơ sở tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm, phát triển sản xuất, với phương châm lấy dân làm gốc.

Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm Hợp tác xã nông nghiệp Tân Lập, huyện Quốc Oai, tỉnh Hà Tây ngày 8/7/1958. Ảnh tư liệu.

Từ mùa thu năm 1945, vấn đề cấp bách của chính quyền non trẻ đó là tài chính. Chính phủ lâm thời đã có nhiều biện pháp tích cực, hợp lòng dân, dễ giải quyết vấn đề tài chính, phù hợp với lợi ích của đại đa số nhân dân, đặt nền móng ban đầu cho nền tài chính mới của nhà nước độc lập. Ngân khố trung ương chỉ còn vẻn vẹn còn 1.250.000 đồng Đông Dương, trong đó có 580.000 đồng là tiền rách nát, chờ tiêu hủy. Quỹ của Trung ương Đảng lúc bàn giao cho đồng chí Nguyễn Lương Bằng chỉ còn 24 đồng Đông Dương. Ngoài ra, còn các món nợ khác, như nợ Ngân hàng Đông Dương 300 triệu đồng.

Để có nguồn lực tài chính, Chính phủ phát động tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm và huy động nguồn lực từ người dân. Nhiệm vụ quan trọng nhất đặt ra cho Chính phủ là tìm kiếm nguồn tài chính để giải quyết những công việc trước mắt và khôi phục kinh tế, tăng gia sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và tổ chức cứu đói cho nhân dân. Nguồn tài chính còn đặc biệt cần thiết để mua sắm vũ khí, trang bị và xây dựng lực lượng vũ trang, phục vụ các mục đích của quốc phòng.

Trước tình hình khó khăn đó, Chính phủ lâm thời đã dựa vào dân, kêu gọi nhân dân “đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải, để giữ vững quyền tự do, độc lập”. Quỹ Độc lập và “Tuần lễ vàng” được phát động với mục đích “để thu nhận các món tiền và đồ vật của nhân dân tự nguyện đóng góp”, nhằm ủng hộ nền độc lập quốc gia. Sau “Tuần lễ vàng”, cả nước đã thu được 370 kg vàng và 20 triệu đồng Đông Dương. Đây là một con số rất lớn có ý nghĩa quan trọng, cho thấy lòng yêu nước của nhân dân, nhất là nhân dân lao động.

Thu thuế phải thu được lòng dân

Ngành Tài chính trải qua rất nhiều thăng trầm theo suốt chiều dài lịch sử đất nước. Nhưng dù khó khăn đến đâu và ở bất cứ thời điểm nào cũng chủ động, linh hoạt trong điều hành, sáng tạo trong mọi quyết sách, vừa làm giàu cho ngân quỹ quốc gia, nhưng vẫn phải động viên doanh nghiệp, khoan thư sức dân để tài chính quốc gia, tài chính doanh nghiệp và tài chính người dân cùng giàu mạnh.

Đáng kể nhất là giai đoạn 2001 - 2010, trước những đòi hỏi của tình hình mới, nhất là sau khi Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), chính sách thuế đổi mới thông qua những bước đi quyết liệt thực hiện Chiến lược Cải cách hệ thống thuế. Cụ thể hóa tư tưởng Hồ Chí Minh vào thực tiễn công tác, với phương châm “Thu thuế phải thu được lòng dân”.

Chia sẻ với phóng viên, chuyên gia kinh tế, TS. Nguyễn Minh Phong - người có nhiều năm dõi theo những thay đổi của ngành Tài chính đã đánh giá cao công tác điều hành chính sách thuế của ngành Tài chính thời gian qua. Theo ông, các chính sách thuế đặt trọng tâm nhiệm vụ vào tháo gỡ mọi khó khăn liên quan đến việc thực hiện cơ chế, chính sách thuế, tạo điều kiện thuận lợi thúc đẩy sản xuất - kinh doanh, phát triển và khơi thông các nguồn thu. Khoảng 900.000 tỷ đồng miễn, giảm, giãn nhiều khoản thuế, phí, lệ phí trong gần 6 năm qua đã “khoan thư sức dân” giữa bối cảnh khó khăn bộn bề. Tuy nhiên, cái được lớn hơn là doanh nghiệp phục hồi, đóng góp cho tăng trưởng kinh tế và quay trở lại đóng góp cho nguồn thu ngân sách.

Nhờ kinh tế tăng trưởng nhanh và công tác quản lý thuế ngày càng hoàn thiện nên liên tục trong các giai đoạn 2001 - 2010, 2010 - 2020 và 4 năm gần đây, thu ngân sách nhà nước luôn hoàn thành vượt mức dự toán Quốc hội giao, năm sau tăng hơn năm trước. Đáng chú ý, năm 2024 lần đầu tiên thu ngân sách vượt mốc 2 triệu tỷ đồng là thành công lớn của ngành Tài chính.

“Những kết quả trên đã góp phần quan trọng cho sự nghiệp phát triển toàn diện của đất nước, tăng thêm nguồn lực quốc gia, kiềm chế lạm phát, giảm bội chi, góp phần xây dựng nền tài chính quốc gia vững mạnh” - TS. Nguyễn Minh Phong nói.