Thị trường tiền tệ tuần 1 - 5/12: Thanh khoản hụt “oxy”, lãi suất liên ngân hàng áp sát 7,5%

Bơm ròng 35.000 tỷ đồng khi lãi suất liên ngân hàng sát 7,5%

Diễn biến nổi bật thị trường tiền tệ tuần qua, từ ngày 1/12 đến ngày 5/12 cho thấy, lãi suất liên ngân hàng tiếp tục xu hướng tăng ở hầu hết các kỳ hạn. Ngày 4/12, lãi suất qua đêm tăng mạnh nhất, thêm 1,48% so với cuối tuần trước lên 6,88%, cao nhất kể từ tháng 5/2023 đến nay.

Cùng với đó, các kỳ hạn 1 tuần và 2 tuần tăng lần lượt 1,10% và 1,14% lên lần lượt 6,92% và 7,22%. Kỳ hạn 1 tháng ghi nhận mức tăng 1,49% lên 7,16%. Trong khi đó, kỳ hạn 3 tháng tăng nhẹ 0,43% nhưng với mức lãi suất cao nhất, lên tới 7,34%. Diễn biến này phản ánh nhu cầu vốn ngắn hạn tăng cao vào đầu tháng và trạng thái thanh khoản hệ thống đang có dấu hiệu phân hóa.

Ảnh minh hoạ

Trên thị trường mở, tuần qua ghi nhận quy mô bơm vốn mạnh, với 115.759,91 tỷ đồng trúng thầu ở các kỳ hạn 7, 14, 28 và 91 ngày, lãi suất bật tăng lên 4,5% trong hai phiên cuối tuần.

Ở chiều ngược lại, có 80.442,76 tỷ đồng đáo hạn trên kênh cầm cố, đưa lượng vốn OMO lưu hành lên 366.082,41 tỷ đồng, tiếp tục ở vùng đỉnh mới.

Tính chung, Ngân hàng Nhà nước bơm ròng 35.317,15 tỷ đồng trong tuần, nối tiếp đà bơm ròng mạnh gần 74.000 tỷ đồng tuần trước, qua đó, duy trì mặt bằng thanh khoản ổn định nhằm hỗ trợ nhu cầu tín dụng tăng cao cuối năm.

Theo giới quan sát, lãi suất qua đêm bất ngờ bật lên quanh 7% không phải mức tăng nhẹ theo mùa, mà là tín hiệu rõ ràng cho thấy hệ thống ngân hàng đang thực sự thiếu hụt thanh khoản ngắn hạn. Lãi qua đêm chiếm tới 90% giao dịch trên thị trường liên ngân hàng; khi lãi suất vọt lên, nghĩa các ngân hàng buộc phải vay nóng với chi phí rất cao chỉ để đảm bảo dòng tiền.

Nguyên nhân nằm ở sự lệch pha lớn giữa tín dụng và huy động. Số liệu của Ngân hàng Nhà nước cho thấy, đến cuối tháng 9/2025, tiền gửi của khách hàng cá nhân và tổ chức kinh tế đạt gần 16,18 triệu tỷ đồng, tăng khoảng 9,8% so với cuối năm 2024. Trong khi đó, tín dụng cùng thời điểm tăng khoảng 13,37%, cho thấy tăng trưởng tín dụng đang vượt khá xa so với tăng trưởng tiền gửi. Tính đến cuối tháng 10, tín dụng đã tăng 14,77%.

Nhiều ngân hàng trong hệ thống cho vay nhanh hơn rất nhiều so với tốc độ huy động. Bên cạnh những ngân hàng “kẹt room”, vẫn có ngân hàng dư dả. Vào cuối năm, khi doanh nghiệp giải ngân mạnh, các dự án cần vốn chạy nước rút, dòng tiền ra nhanh khiến thanh khoản cục bộ bị kéo căng.

Tăng kỳ hạn OMO, tung công cụ hoán đổi ngoại tệ

Trong bối cảnh thanh khoản thị trường 2 đang căng lên mức hiếm thấy, với lãi suất liên ngân hàng nhiều phiên sát 7,5%, Ngân hàng Nhà nước buộc phải can thiệp liên tục để tránh tình trạng “thiếu oxy” trên thị trường. Về kỳ hạn, bình thường OMO chỉ có kỳ hạn 7 - 14 ngày, nhưng thời điểm này kỳ hạn được kéo dài lên 91 ngày, thậm chí 105 ngày, cho thấy nhà điều hành muốn giữ thanh khoản ổn định trong nhiều tháng, tránh tình trạng bơm - hút giật cục.

Cùng với đó, việc lãi suất OMO tăng lên 4,5% cho thấy một mặt bằng lãi suất mới đã được nhà điều hành chấp nhận, khác với giai đoạn trước khi mục tiêu hạ lãi suất bằng mọi giá được ưu tiên. Dù lãi suất nhích thêm có thể gây áp lực lên một số đối tượng, nhưng ngược lại cũng mang đến nhiều tác dụng tích cực. Lãi suất cao hơn giúp hạn chế dòng vốn vay nóng đổ vào tài sản rủi ro, góp phần lành mạnh hóa thị trường; ổn định tỷ giá, giảm áp lực tâm lý lên người dân.

Mặt khác, dù Ngân hàng Nhà nước liên tục bơm tiền qua OMO, đưa dư nợ OMO vượt mốc 350 nghìn tỷ đồng, mức cao kỷ lục. Tuy nhiên, điều đáng nói, OMO tồn tại hạn chế, đó là để vay được, ngân hàng cần có trái phiếu Chính phủ làm tài sản bảo đảm. Trong khi đó, tổng lượng trái phiếu Chính phủ của toàn hệ thống chỉ khoảng 800 nghìn tỷ đồng, theo ước tính hiện đã được sử dụng hơn 50%, làm giảm dư địa hỗ trợ thanh khoản.

Vì vậy, một động thái đáng chú ý tuần qua là Ngân hàng Nhà nước vừa thông báo triển khai can thiệp thông qua hoán đổi ngoại tệ kỳ hạn 14 ngày. Khác với các lần trước chủ yếu sử dụng biện pháp bán USD kỳ hạn, lần này Ngân hàng Nhà nước chỉ thực hiện hoán đổi, có thể xem như một công cụ điều tiết hoàn toàn mới. Điểm khác biệt quan trọng là với cơ chế hoán đổi này, các ngân hàng không cần dùng trái phiếu Chính phủ làm tài sản bảo đảm khi vay VND, mà có thể dùng ngay nguồn USD huy động từ doanh nghiệp.

Sự xuất hiện của công cụ này cho thấy mức độ căng thẳng thanh khoản liên ngân hàng đang căng thẳng, đồng thời lý giải vì sao lãi suất trên thị trường tăng mạnh trong thời gian gần đây. Trong ngắn hạn, áp lực căng thanh khoản được dự báo sẽ còn kéo dài đến hết tháng 12/2025 trước khi có thể hạ nhiệt.

Theo đánh giá của nhóm phân tích Công ty Chứng Khoán Yuanta Việt Nam, dù Ngân hàng Nhà nước đã gia tăng thanh khoản ngắn hạn qua kênh OMO, nguồn vốn trên thị trường vẫn chưa theo kịp nhu cầu vay. Theo đó, lãi suất huy động có thể tiếp tục tăng trong tháng 12, đồng thời tạo áp lực lên mặt bằng lãi suất cho vay trong năm 2026 khi biên lãi ròng đối mặt nguy cơ thu hẹp./.