Thị trường vàng đứng trước ngã rẽ lớn

Chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới khó co hẹp

Kết thúc phiên giao dịch sáng ngày 7/10, giá vàng các thương hiệu lớn như PNJ, DOJI, SJC đồng loạt tăng thêm khoảng 500.000 đồng/lượng so với hôm qua, đưa giá vàng miếng lên mức 138,6 - 140,6 triệu đồng/lượng (mua vào - bán ra), còn giá bán vàng nhẫn giao dịch quanh 135 - 138 triệu đồng/lượng hai chiều.

Trên thị trường quốc tế, giá vàng từng tăng lên 3.999,4 USD/ounce, sát ngưỡng 4.000 USD/ounce, tương ứng tăng gần 50% từ đầu năm, đây là mức tăng mạnh nhất trong nhiều thập kỷ. Kỳ vọng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sớm hạ lãi suất và lo ngại nguy cơ Chính phủ Mỹ đóng cửa kéo dài đang thúc đẩy dòng tiền tìm đến vàng. Các quỹ ETF vàng cũng ghi nhận lượng mua ròng mạnh nhất trong hơn 3 năm qua.

Trong bối cảnh giá vàng thế giới biến động mạnh, việc thiếu nguồn cung đã khiến giá vàng trong nước bị đẩy lên rất cao. Ảnh: Lê Toàn

Quy đổi theo tỷ giá USD ngân hàng, giá vàng thế giới hiện vào khoảng 128 triệu đồng/lượng (chưa tính thuế, phí), thấp hơn giá vàng miếng SJC trong nước khoảng 12,6 triệu đồng/lượng.

Khi giá vàng thế giới tăng nhanh, song Việt Nam chưa thể nhập khẩu bổ sung nguồn cung, gặp lúc giá quốc tế biến động mạnh, giá trong nước bị đẩy vọt gây méo cung - cầu thực, khiến chênh lệch với giá vàng trong nước và thế giới bị nới rộng. Mỗi khi giá vàng biến động, cảnh người dân xếp hàng dài chen lấn trước các tiệm vàng lại tái diễn, nhiều người vội vã mua bằng được, chạy theo cơn sốt giá và tâm lý đám đông.

Trao đổi với phóng viên, TS. Nguyễn Trí Hiếu - chuyên gia tài chính - ngân hàng cho biết, trong nhiều năm qua, Ngân hàng Nhà nước không thực hiện nhập khẩu vàng, dẫn đến sự khan hiếm nguồn cung trên thị trường trong nước. Trong bối cảnh giá vàng thế giới biến động mạnh, việc thiếu nguồn cung đã khiến giá vàng trong nước bị đẩy lên rất cao, có thời điểm chênh lệch tới 20 triệu đồng/lượng.

Để thu hẹp khoảng cách giá vàng trong nước và thế giới, vị chuyên gia này cho rằng, cần sớm bổ sung nguồn cung vàng và đảm bảo thị trường trong nước có thể liên thông với thị trường quốc tế. Khi nguồn cung ổn định và liên thông hai chiều, giá vàng sẽ vận động hợp lý hơn, giảm động cơ đầu cơ và hạn chế tình trạng buôn lậu vàng.

Thị trường vàng Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ khi Nghị định 232/2025/NĐ-CP ngày 26/8/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 24/2012/NĐ-CP ngày 3/4/2012 của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh vàng (Nghị định 232 sẽ có hiệu lực vào ngày 10/10).

Luật chơi mới dần được định hình giúp mở đường cho nhiều đơn vị nhập khẩu sản xuất vàng miếng, đa dạng hóa thương hiệu, thay cho cơ chế độc quyền sản xuất và lưu thông vàng miếng SJC trước đây. Đồng thời, thuế 0,1% đối với giao dịch vàng miếng đang được nghiên cứu áp dụng nhằm hạn chế đầu cơ, thu hẹp biên lợi nhuận ngắn hạn và tăng tính minh bạch cho thị trường.

Tính đến đầu năm 2025, có 22 tổ chức tín dụng và 16 doanh nghiệp được Ngân hàng Nhà nước cấp Giấy phép kinh doanh vàng miếng với hơn 2.500 địa điểm trên toàn quốc. Tuy nhiên, xét theo quy mô vốn điều lệ hiện nay, chỉ 3 doanh nghiệp lớn kinh doanh vàng cùng 8 ngân hàng đáp ứng điều kiện sản xuất vàng miếng.

Cởi mở có kiểm soát, hướng tới liên thông và minh bạch

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, việc bổ sung nguồn cung khó thực hiện ngay, chênh lệch giá này khó co hẹp trong ngắn hạn, bởi quy trình cấp phép, chuẩn bị ngoại tệ, ký kết hợp đồng và khâu nhập khẩu đều cần thời gian. Đây sẽ là giai đoạn bản lề trước khi thị trường bước vào thời kỳ cạnh tranh công bằng và ổn định hơn.

Theo đánh giá của TS. Châu Đình Linh - Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh, việc mở rộng đối tượng được phép tham gia nhập khẩu vàng thể hiện tư duy quản lý mới, cởi mở, nhưng có kiểm soát trong quản lý nhập khẩu vàng của Ngân hàng Nhà nước. Điều này giúp thị trường vàng trong nước dần liên thông hơn với giá vàng thế giới, để người dân không phải chịu mức chênh lệch cao như hiện nay.

Tuy nhiên, sẽ có “khoảng trống” thời gian để các doanh nghiệp, ngân hàng muốn kinh doanh, nhập khẩu vàng thích ứng. Cùng với đó, quy trình nhập khẩu gồm nhiều bước, từ xin cấp phép, chuẩn bị ngoại tệ, được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận, ký kết giao dịch với tổ chức bán vàng trên thế giới và hoàn tất nhập hàng, nên cần thời gian nhất định. Việt Nam cũng cần xây dựng bộ tiêu chuẩn chung quốc gia về vàng, áp dụng cho nhiều thương hiệu khác nhau. Ngoài ra, việc bán vàng nguyên liệu phải lập hóa đơn điện tử và kết nối dữ liệu với Ngân hàng Nhà nước, góp phần tăng tính minh bạch và quản lý hiệu quả hơn.

“Để bổ sung nguồn cung cần khoảng thời gian không ngắn, cho nên việc thu hẹp chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới để giải quyết thông qua Nghị định 232 cần thời gian” - ông Linh nhận định.

Nói thêm về đề xuất lập sàn giao dịch vàng quốc gia giúp liên thông trực tiếp với giá vàng thế giới, chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, Việt Nam chưa từng có sàn giao dịch vàng cấp quốc gia. Cách đây khoảng một thập kỷ, một số đơn vị tư nhân từng lập ra các sàn vàng riêng lẻ, cũng vận hành theo các thể thức giao dịch thông thường như cập nhật giá vàng, ghi nhận biến động trong ngày.

Tuy nhiên, quy mô và mức độ tiếp cận của các sàn này rất hạn chế, chỉ phục vụ một nhóm nhỏ nhà đầu tư, giống những “chợ” nhỏ lẻ, manh mún, phân tán. Cùng với đó, các sàn vàng hoạt động thiếu kiểm soát và cuối cùng bị dừng lại do rủi ro lớn.

Ông Hiếu cũng kiến nghị xây dựng sàn vàng trên bình diện quốc gia, cơ chế giám sát rõ ràng và phải liên thông với sàn vàng thế giới, trực thuộc một ủy ban quản lý. Khi đó, những lo ngại việc lập sàn vàng sẽ lặp lại những rủi ro như trước đây là không có cơ sở, nếu sàn được tổ chức bài bản, minh bạch và nằm trong khuôn khổ pháp lý rõ ràng do Nhà nước điều tiết.