Tổng kiểm kê tài sản công: Bước tiến quan trọng trong quản lý tài sản quốc gia

Thực hiện Nghị quyết số 39-NQ/TW ngày 15/1/2019 của Bộ Chính trị về nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác, sử dụng và phát huy các nguồn lực của nền kinh tế và Nghị quyết số 74/2022/QH15 của Quốc hội về đẩy mạnh việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, công tác Tổng kiểm kê tài sản công trên phạm vi toàn quốc đã được triển khai quyết liệt và hoàn thành đúng tiến độ.

Triển khai đồng bộ, quyết liệt và hiệu quả

Trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới với những yêu cầu ngày càng cao về hiệu quả quản lý nguồn lực công, công tác kiểm kê tài sản công trở thành nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách. Nắm bắt thực trạng tài sản công giúp cơ quan quản lý có cơ sở xây dựng chính sách hiệu quả, chống thất thoát, lãng phí, đồng thời bảo đảm sự minh bạch trong quản lý tài sản quốc gia.

Tính đến ngày 15/6/2025, 100% bộ, ngành và địa phương trên cả nước đã hoàn thành công tác kiểm kê.

Căn cứ Quyết định số 213/QĐ-TTg ngày 1/3/2024 của Thủ tướng Chính phủ, Đề án Tổng kiểm kê tài sản công đã được phê duyệt và triển khai tại các cơ quan, tổ chức, đơn vị và các tài sản kết cấu hạ tầng do Nhà nước đầu tư, quản lý. Đề án hướng tới mục tiêu xây dựng được bức tranh toàn diện về quy mô, giá trị, cơ cấu và hiện trạng sử dụng tài sản công trên toàn quốc. Đây cũng là cơ sở để lập báo cáo tài chính nhà nước chính xác, minh bạch, phục vụ các báo cáo về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

Vai trò trung tâm trong triển khai Tổng kiểm kê thuộc về Bộ Tài chính. Theo đó, Bộ Tài chính đã chủ động xây dựng kế hoạch triển khai chi tiết, ban hành các biểu mẫu kiểm kê chuẩn, tổ chức tập huấn nghiệp vụ cho các đơn vị liên quan, đồng thời xây dựng phần mềm kiểm kê hiện đại nhằm đồng bộ hóa dữ liệu. Quá trình kiểm kê được tiến hành chặt chẽ. Bộ Tài chính liên tục đôn đốc và hướng dẫn các bộ, ngành, địa phương nhằm bảo đảm đúng tiến độ và chất lượng.

Tính đến ngày 15/6/2025, 100% bộ, ngành và địa phương trên cả nước đã hoàn thành công tác kiểm kê, cập nhật kết quả kiểm kê trên phần mềm Tổng kiểm kê tài sản công theo quy định và gửi báo cáo kết quả về Bộ Tài chính. Có hơn 80.456 đơn vị tham gia quản lý/tạm quản lý 19 loại tài sản công được kiểm kê. Tổng giá trị tài sản công được ghi nhận lên tới trên 11,9 triệu tỷ đồng, trong đó bao gồm các tài sản cố định như trụ sở làm việc, phương tiện xe ô tô; các tài sản kết cấu hạ tầng quan trọng như hệ thống đường bộ, thủy lợi, cấp nước, chợ và các thiết chế văn hóa - thể thao…

Kết quả và tác động tích cực từ Tổng kiểm kê

Việc thực hiện Tổng kiểm kê tài sản công đã mang lại nhiều kết quả đáng ghi nhận, thể hiện sự tiến bộ rõ rệt trong quản lý tài sản nhà nước.

Cụ thể, đợt Tổng kiểm kê đã đảm bảo tính thống nhất giữa sổ sách và thực tế, giúp loại bỏ tình trạng chênh lệch, thiếu nhất quán dữ liệu tồn tại từ lâu. Trong quá trình kiểm kê, nhiều đơn vị đã phát hiện các trường hợp tài sản chưa được ghi nhận trên sổ kế toán hoặc ghi nhận chưa chính xác. Bên cạnh đó, một số tài sản sử dụng sai mục đích cũng được phát hiện, góp phần tăng cường kỷ cương quản lý tài chính.

Quá trình kiểm kê cũng góp phần nâng cao ý thức trách nhiệm trong quản lý, ngăn chặn các hành vi tiêu cực liên quan đến tài sản công, tạo nền tảng vững chắc cho việc sắp xếp tổ chức bộ máy và đơn vị hành chính.

Đặc biệt, số liệu kiểm kê được sử dụng làm thông tin đầu vào quan trọng cho công tác lập kế hoạch đầu tư, mua sắm, điều chuyển và xử lý tài sản công. Nhờ đó, ngân sách được sử dụng tiết kiệm và hiệu quả hơn, giảm thiểu thất thoát và lãng phí.

Tuy nhiên, theo báo cáo từ Bộ Tài chính, dù đạt nhiều kết quả tích cực, nhưng công tác Tổng kiểm kê cũng gặp một số khó khăn và tồn tại nhất định, phần nào ảnh hưởng đến hiệu quả chung.

Đơn cử, khó khăn trong xác định nguyên giá tài sản. Nhiều tài sản kết cấu hạ tầng được đầu tư từ lâu không còn đầy đủ hồ sơ pháp lý, dẫn đến việc xác định nguyên giá gặp khó khăn. Điều này làm giảm độ chính xác trong đánh giá giá trị tài sản. Một số đơn vị còn lúng túng trong việc phân loại tài sản đúng theo quy định, việc cập nhật dữ liệu cũng chưa được đồng bộ và đầy đủ do phần mềm quản lý chưa phân quyền đến cấp cơ sở, dẫn đến sai sót trong phân loại và cập nhật dữ liệu.

Ngoài ra, một số đơn vị chưa chủ động trong việc kiểm kê, cán bộ kế toán còn hạn chế về nghiệp vụ, chưa cập nhật kịp thời các hướng dẫn mới nhất, dẫn đến việc thực hiện chưa đồng đều, thiếu hiệu quả.

Nguyên nhân của những tồn tại trên chủ yếu xuất phát từ tính chất phức tạp và quy mô lớn của đợt Tổng kiểm kê, bên cạnh đó, hệ thống pháp luật và hướng dẫn liên quan đến quản lý tài sản kết cấu hạ tầng còn thiếu đồng bộ. Đặc biệt, năng lực cũng như ý thức trách nhiệm của một số cán bộ làm công tác kiểm kê vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn.