Triển khai Luật Ngân sách nhà nước với yêu cầu đổi mới công tác quyết toán và kiểm toán

Cập nhật quy trình mới, tháo gỡ vướng mắc

Phát biểu tại hội nghị, TS. Chu Đức Lam - Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành (Bộ Tài chính) cho biết, Luật Ngân sách nhà nước số 89/2025/QH15 ngày 25/6/2025 được Quốc hội thông qua và chính thức có hiệu lực thi hành từ năm 2026.

TS. Chu Đức Lam - Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Đức Minh.

Hội nghị sẽ tập trung vào 03 nhóm nội dung chính. Một là, phổ biến, cập nhật về những điểm mới trong quy trình nghiệp vụ lập, xét duyệt, thẩm định, tổng hợp quyết toán ngân sách.

Hai là, trao đổi về những khó khăn, vướng mắc thường gặp trong quá trình quản lý, phân bổ, sử dụng ngân sách; chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn, các phương pháp để nâng cao hiệu quả công tác quyết toán ngân sách hằng năm của từng Bộ, cơ quan trung ương.

Ba là, trao đổi về công tác tổ chức kiểm toán việc quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước và báo cáo quyết toán ngân sách của các Bộ, cơ quan trung ương trong bối cảnh mới.

Gợi ý về một số nội dung nổi bật cần trao đổi tại hội nghị, TS. Lê Đình Thăng - Kiểm toán trưởng, Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành II nêu rõ, lịch biểu ngân sách thay đổi kéo theo công tác quyết toán phải điều chỉnh; quy trình nghiệp vụ ngân sách thay đổi nên lịch biểu của Kiểm toán Nhà nước cũng phải thay đổi tương ứng.

Cũng theo ông Thăng, trong quá trình thực thi Luật Ngân sách nhà nước trước đây, nhiều vướng mắc nảy sinh trong công tác quyết toán, cùng một vấn đề nhưng các bộ, ngành lại có những cách hiểu và cách xử lý khác nhau. Cùng với đó, về hệ thống thông tin tài chính quốc gia, đôi khi vẫn tồn tại sự khác biệt so với số liệu tại một số cơ quan khác, đặt ra yêu cầu phải tiếp tục làm rõ. Đại diện Kiểm toán Nhà nước đề nghị đại diện các bộ, ngành gợi mở các vấn đề, cùng trao đổi và đàm luận.

Trong quá trình giám sát, nếu có khó khăn, vướng mắc, các đại biểu cần tập trung thời gian, công sức và trí tuệ để thống nhất tất cả các nội dung trước khi lập báo cáo quyết toán và trình Quốc hội. Những vấn đề cần trách nhiệm giải trình phải được giải trình đầy đủ và thuyết phục. "Bảo đảm hiệu quả cao nhất trong quản lý tài chính - ngân sách quốc gia và thực hiện trách nhiệm giải trình một cách tốt nhất" - TS. Lê Đình Thăng nêu rõ.

Tăng phân cấp rõ trách nhiệm, rút ngắn quy trình

Khẳng định lại vai trò then chốt của công tác kiểm toán và việc quản lý, sử dụng, quyết toán ngân sách, ông Phan Trường Giang - Phó Kiểm toán trưởng Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành II cho biết, công tác kiểm toán ngày càng góp phần nâng cao chất lượng quản trị tài chính công.

Theo đó, công tác kiểm toán quyết toán ngân sách bộ, ngành ngày càng được thực hiện thường xuyên và có trọng tâm, trọng điểm. Nhiều sai sót, hạn chế được phát hiện, kiến nghị xử lý; nhiều bất cập cơ chế được đưa ra để hoàn thiện cơ chế, chính sách. Từ đó, góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng quản trị tài chính công, hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước và công khai minh bạch ngân sách.

Tuy nhiên, bối cảnh mới đặt ra những thách thức, áp lực về thời gian và yêu cầu chuyển đổi số trong công tác kiểm toán việc quản lý, sử dụng và quyết toán ngân sách.

Hội nghị có sự tham dự của lãnh đạo các đơn vị được giao phụ trách công tác quyết toán tại 29 bộ, cơ quan trung ương.

Làm rõ điểm mới tại Luật Ngân sách nhà nước số 89/2025/QH15, bà Vũ Thị Hải Yến - Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành cho biết, các quy định mới giúp rút ngắn thời gian và quy trình quyết toán ngân sách nhà nước hằng năm gắn với yêu cầu tăng cường kỷ luật, kỷ cương, nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng ngân sách nhà nước.

Đồng thời, nâng cao tính tự chịu trách nhiệm của đơn vị trực tiếp sử dụng ngân sách nhà nước trong quá trình sử dụng và quyết toán ngân sách nhà nước.

Bên cạnh đó, tăng cường phân cấp, làm rõ trách nhiệm của các đơn vị dự toán ngân sách; khắc phục tình trạng chồng chéo trong việc xét duyệt quyết toán của các đơn vị dự toán cấp dưới và các đơn vị sử dụng ngân sách.

Thời hạn và trình tự quyết toán ngân sách nhà nước. Nguồn: Vụ Tài chính - Kinh tế ngành.

Lãnh đạo Vụ Tài chính - Kinh tế cũng làm rõ các nội dung sửa đổi, bổ sung liên quan đến công tác xét duyệt và tổng hợp quyết toán ngân sách nhà nước, bao gồm: quy định về xét duyệt quyết toán ngân sách nhà nước năm tại Điều 69; quy định về thẩm định quyết toán của cơ quan tài chính các cấp; và các nội dung về phân cấp, phân quyền.

Đáng chú ý, Luật bổ sung quy định về nhiệm vụ và quyền hạn của Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và các cơ quan khác ở Trung ương, cũng như thủ trưởng đơn vị dự toán ngân sách, liên quan đến trách nhiệm giải trình trong lập, phân bổ, điều hành và quyết toán ngân sách nhà nước khi được yêu cầu.

Bên cạnh đó, Luật cũng quy định cắt giảm, đơn giản hóa một số thủ tục; bổ sung các nhiệm vụ chi được chuyển nguồn; làm rõ yêu cầu quyết toán ngân sách nhà nước (khoản 4 Điều 67); quy định trình tự xét duyệt, tổng hợp quyết toán ngân sách nhà nước đối với các bộ, cơ quan Trung ương.

Về thời hạn và trình tự quyết toán ngân sách nhà nước, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành cho biết, các đơn vị dự toán cấp I thuộc ngân sách trung ương lập báo cáo quyết toán thu, chi ngân sách thuộc phạm vi quản lý và gửi về Bộ Tài chính, Kiểm toán Nhà nước trước ngày 5/7 của năm sau (trong khi hiện hành là ngày 1/10).

Bộ Tài chính có trách nhiệm tổng hợp và lập báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước trình Chính phủ và gửi Kiểm toán Nhà nước chậm nhất vào ngày 15/8 năm sau. Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội về quyết toán ngân sách nhà nước chậm nhất vào ngày 20/9 năm sau. Quốc hội xem xét và phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước chậm nhất 12 tháng sau khi kết thúc năm ngân sách, trong khi trước đây là chậm nhất 18 tháng./.