Bộ máy tinh gọn cần đi kèm chính sách cán bộ phù hợp

Sáng 29/10, Quốc hội thảo luận tại hội trường về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026; kết quả thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về kế hoạch 5 năm giai đoạn 2021 - 2025…

Việt Nam là điểm sáng đi ngược dòng chảy toàn cầu

Đánh giá chung, các đại biểu cho rằng giai đoạn 2021-2025 là một nhiệm kỳ thành công, với nhiều kết quả nổi bậc, vượt trội và toàn diện. Chúng ta đã vượt qua những thách thức chưa từng có và đạt được những kỳ tích đáng trân trọng, tạo nền tảng vững chắc cho đà tăng trưởng giai đoạn phát triển mới.

Đại biểu Trần Quốc Tuấn (đoàn Vĩnh Long) phát biểu.

Về tình hình năm 2025, đại biểu Trần Quốc Tuấn (đoàn Vĩnh Long) so sánh: “Việt Nam được ví như mặt biển bình yên giữa cơn giông bão và là điểm sáng đi ngược dòng chảy toàn cầu”, với tăng trưởng GDP đạt khoảng 7,85%, lạm phát được kiểm soát ở mức 3,27%, xuất khẩu tăng hơn 16%, thu ngân sách tăng 30,5% so với cùng kỳ năm 2024.

“Những con số đó không chỉ thể hiện bản lĩnh điều hành vững tay lái, chắc tay chèo của Chính phủ mà còn khẳng định hiệu quả lãnh đạo của Đảng và sự đồng hành giám sát chặt chẽ của Quốc hội”, đại biểu nhấn mạnh.

Bên cạnh ổn định kinh tế vĩ mô, đại biểu cho rằng cải cách thể chế và tinh gọn bộ máy cũng đã tạo bước ngoặt quan trọng. Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tại 34 tỉnh, thành phố được triển khai cùng hàng loạt đạo luật lớn như Luật Đất đai sửa đổi, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Tổ chức chính quyền địa phương, đã hình thành khung pháp lý vững chắc cho giai đoạn phát triển mới.

Theo đại biểu Dương Văn Phước (đoàn Đà Nẵng), cử tri và nhân dân rất phấn khởi, tin tưởng, đồng hành, ủng hộ các chủ trương mới của Đảng, nhất là việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Có thể thấy mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đã và đang khẳng định được tính đúng đắn và bước đầu đang phát huy hiệu quả tích cực. Song, thực tiễn cũng đang đặt ra nhiều vấn đề cần được tháo gỡ.

Cán bộ cấp xã nơi thiếu, nơi thừa

Cụ thể, đó là nhiều văn bản ban hành chưa kịp thời, còn chồng chéo, chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn; hạ tầng kỹ thuật chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu nhiệm vụ. Hạ tầng giao thông cấp xã nhiều nơi xuống cấp; hạ tầng kỹ thuật điện, công nghệ thông tin chưa được đầu tư đồng bộ, thông suốt; Công tác chuyển đổi số, kết nối và chia sẻ dữ liệu giữa các cấp, các ngành chưa đồng bộ, nhất là trong lĩnh vực hộ tịch, đất đai.

Đối với khu vực miền núi, trung du, điều kiện địa hình chia cắt, cách trở, trong mùa mưa lũ, việc đi lại rất khó khăn. Do điều kiện tự nhiên việc cung cấp điện, mạng viễn thông cho các khu vực này rất phức tạp, nên nhiều xã việc tác nghiệp trên môi trường mạng không thực hiện được…

Đại biểu Dương Văn Phước (đoàn Đà Nẵng)

Bên cạnh đó, cán bộ chưa được bố trí đồng bộ, đúng chuyên môn, chưa đồng đều về trình độ, năng lực, số lượng. Đại biểu nêu ví dụ, Phòng Kinh tế và Phòng Văn hoá chỉ có 5-6 biên chế, nhiều người không có chuyên môn, chưa được bồi dưỡng nghiệp vụ, nhưng phải gánh vác, đảm nhiệm công việc của 4 phòng chuyên môn cấp huyện trước đây. Về định biên cho cấp xã chưa tính đến các yếu tố địa hình, vùng miền, điều kiện kinh tế - xã hội, do vậy nhiều xã khối lượng công việc rất áp lực.

Trong khi một số xã hiện đang thừa cán bộ, công chức, có nơi đến vài chục người, nhưng cũng có nhiều xã, phường hiện đang thiếu cán bộ, công chức, nhất là các xã ở các khu vực khó khăn như miền núi, biên giới, hải đảo, khó đảm bảo thực hiện nhiệm vụ được giao. Công chức cấp xã làm việc rất áp lực, gấp 2-3 lần so với trước nhưng chế độ chính sách chưa thay đổi.

Có chế độ đãi ngộ hợp lý cho cán bộ cấp xã

Đây cũng là vấn đề đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (đoàn Khánh Hoà) phản ánh. Theo đại biểu, sau khi sắp xếp đơn vị hành chính, số lượng cán bộ công chức cấp xã giảm trong khi phạm vi quản lý thì rộng hơn, việc nhiều hơn.

Nhiều nơi thiếu công chức có trình độ chuyên môn trong các lĩnh vực như khoa học, công nghệ, địa chính, tài chính, xây dựng… Hạ tầng kỹ thuật, hệ thống hạ tầng công nghệ thông tin có nơi chưa thật đồng bộ, còn thiếu trang thiết bị, đường truyền, phần mềm quản lý. Việc này gây khó khăn trong triển khai chính quyền số, cung cấp các dịch vụ công trực tuyến và thực hiện nhiệm vụ chuyển đổi số.

Đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (đoàn Khánh Hoà)

Theo báo cáo của Chính phủ, một số bộ, ngành địa phương chưa thực sự quyết liệt, chưa xác định rõ việc phân cấp, phân quyền là nhiệm vụ trọng tâm, quan trọng, cấp bách để đề xuất các nội dung phân cấp, phân quyền gắn với cắt giảm, đơn giản thủ tục hành chính thuộc ngành, lĩnh vực. Tỷ lệ các nhiệm vụ phân cấp, phân quyền gắn với thủ tục hành chính cho địa phương thực hiện còn chưa cao, hiện mới đạt khoảng 56% so với yêu cầu.

Từ thực tiễn này, các đại biểu kiến nghị cần bố trí xây dựng đội ngũ cán bộ cấp xã có năng lực và ổn định, nhất là cán bộ có chuyên môn về tài chính, đất đai, khoa học, công nghệ, xây dựng để giải quyết công việc được kịp thời, hiệu quả hơn. Cần tiếp tục nghiên cứu các chính sách đặc thù, thu hút, đãi ngộ hợp lý, đầu tư cho việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cơ sở, nhất là ở vùng có điều kiện kinh tế xã hội.

Cùng với đó, cần rà soát quy định bố trí phân bổ nguồn lực hợp lý cho cấp xã gắn với chức năng nhiệm vụ được giao theo nguyên tắc: nhiệm vụ đến đâu thì bố trí nguồn lực để thực hiện nhiệm vụ đến đó. Tiếp tục nghiên cứu, hoàn chỉnh quy định khung thể chế thống nhất về phân cấp, phân quyền giữa chính quyền cấp tỉnh và cấp xã trong mô hình chính quyền hai cấp được rõ ràng, minh bạch. Đồng thời, cần bổ sung quy định minh bạch về quy định, cơ chế kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực để tránh sai phạm lạm quyền.