Bộ trưởng Bộ Tài chính trả lời về hiện tượng "từ chối thẩm định giá"

Cần phương pháp, cách giải thích đồng nhất trong thẩm định giá

Chất vấn Bộ trưởng tại phiên họp, đại biểu Lã Thanh Tân (Hải Phòng) đặt câu hỏi Bộ Tài chính có giải pháp gì để nâng cao hiệu quả thanh tra về giá trong thời gian tới. Đại biểu cũng hỏi quan điểm của Bộ trưởng về hướng giải quyết về tình trạng “nhiều doanh nghiệp thẩm định giá từ chối thẩm định giá đấu thầu mua sắm trang thiết bị cho hoạt động thường xuyên của cơ quan nhà nước và tính giá đất để xác định nghĩa vụ tài chính đối với đất và một số mặt hàng thiết yếu do Nhà nước định giá.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc trả lời tại phiên chất vấn.

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho hay, theo Luật Giá năm 2023, giá đất và các mặt hàng chuyên ngành được giao cho các bộ, ngành quản lý. Ví dụ, giá đất xây dựng, giá đất cũng như hướng dẫn xây dựng giá đất, kiểm tra giá đất thì Bộ Tài nguyên và Môi trường xác định. Giá điện do Bộ Công thương. Giá thiết bị y tế, thuốc do Bộ Y tế… Những sản phẩm do Nhà nước dùng ngân sách trung ương mua thì Bộ Tài chính phối hợp cùng với Bộ Y tế xác định giá tối đa, còn giá cụ thể Bộ Y tế quyết định… Theo phạm vi công tác của bộ nào thì bộ đấy phải kiểm tra, xử lý, Bộ Tài chính chỉ hướng dẫn chung.

Về hiện tượng doanh nghiệp từ chối thẩm định giá, Bộ trưởng cho rằng, có nhiều nguyên nhân, có thể do công việc quá tải, hay đơn vị thẩm định ngại rủi ro về mặt pháp lý, do năng lực kém, hoặc quy định pháp luật có nhiều cách hiểu khác nhau, dễ xảy ra sai sót…

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, như với xác định giá đất theo phương pháp thặng dư thì thực sự rất dễ sai sót. “Phương pháp thặng dư là phương pháp ước tính, giả định, đã là giả định thì đưa ra nhiều tham số khác nhau; tham số khác nhau thì dẫn đến sai phạm” - Bộ trưởng phân tích.

Chẳng hạn, một ngôi nhà khi đưa ra thẩm định giá hình thành tài sản trong tương lai, ước tính 20 triệu đồng/m2, khi bán thực có thể 25 triệu đồng, khi chênh lệch thì cơ quan thẩm định giá cũng chịu trách nhiệm với kết quả này.

Bên cạnh đó, trong phương pháp định giá thì các phương pháp cơ bản là xác định chi phí, giá thị trường, xác định theo tiêu chí thẩm định giá của doanh nghiệp… Các tiêu chí xác định giá vẫn chưa đồng nhất quan điểm. Hay quá trình xác định thiệt hại trong vụ án hình sự cũng rất rủi ro. Nhiều người nói xác định giá trị tại thời điểm vi phạm, có người nói khi khởi tố, người lại nói khi xét xử. Do đó, rất cần sự giải thích thống nhất, tất nhiên không loại trừ một số công ty thẩm định giá cấu kết với doanh nghiệp nâng giá thì phải bị xử lý, Bộ trưởng nêu quan điểm.

Đại biểu Lã Thanh Tân (đoàn Hải Phòng) nêu câu hỏi tại điểm cầu TP. Hải Phòng

Bộ Tài chính quản lý chặt chẽ trong cấp phép, hoạt động thẩm định giá

Tranh luận tại phiên họp, đại biểu Tạ Văn Hạ (đoàn Quảng Nam) nêu hiện tượng sai phạm của các công ty thẩm định giá trong những vụ án thời gian qua. Đại biểu cho rằng, điều này có nguyên nhân là sự tăng nóng các doanh nghiệp thẩm định giá và đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp khắc phục.

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc khẳng định, thông tin Bộ Tài chính cấp cho nhiều công ty thẩm định giá chưa hoàn toàn chính xác. Các thẩm định viên về giá phải có đào tạo, cấp phép rất nghiêm ngặt. “Trong 3 năm qua, chưa có kỳ nào mà vượt quá 33% số dự thi trúng tuyển” - Bộ trưởng cho hay.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng cũng cho rằng phải thừa nhận một số văn bản pháp luật vẫn còn lỗ hổng để cán bộ thẩm định giá lợi dụng. Chẳng hạn như về giá đất, khi áp dụng theo phương pháp thặng dư thì ai quay trở lại thẩm định cũng đều sai, bởi giá đất ở đây là giả định về suất đầu tư của tài sản hình thành trong tương lai. Thậm chí có những tài sản mà suất đầu tư còn chưa có quy định… Do đó, vấn đề ở đây một phần vì quy định pháp luật, một phần vì cán bộ thẩm định giá cố tình làm sai, nếu sai phạm thì phải xử lý kỷ luật, thậm chí xử lý hình sự.

Tiếp tục trả lời đại biểu Nguyễn Đại Thắng (đoàn Hưng Yên) về giải pháp năng cao chất lượng thẩm định giá, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, để nâng cao chất lượng thẩm định giá, việc thực hiện kiểm tra chéo, siết chặt quản lý, nâng cao tiêu chuẩn là cần thiết.

Đây cũng là một trong nhiều nội dung để đảm bảo chất lượng thẩm định giá, đồng thời dự phòng trường hợp các công ty không có chức năng thẩm định giá, nhưng bỏ tiền để trở thành cổ đông chính trong công ty thẩm định giá, để biến công ty thẩm định giá thành công cụ, làm mất tính độc lập trong hoạt động thẩm định giá.

Công ty thẩm định giá là công ty kinh doanh có điều kiện, hoạt động trong lĩnh vực có chuyên môn sâu. Điều đó đòi hỏi những người giỏi chuyên môn phải làm nghề, nên các cổ đông đó phải chiếm trên 50%. Theo Bộ trưởng, đây cũng là một giải pháp. Để thực hiện thẩm định giá đúng phải bắt đầu từ chất lượng, năng lực của thẩm định viên, phương tiện, thiết bị của thẩm định viên, phương pháp công tác, đạo đức, phẩm chất của thẩm định viên.

Về phía cơ quan quản lý, lãnh đạo Bộ Tài chính cho biết, Bộ sẽ thường xuyên cập nhật về mặt công nghệ, hoàn thiện về mặt pháp luật, thường xuyên đào tạo, đào tạo lại, thi chứng chỉ, thực hiện kiểm tra theo đúng chức năng, vai trò quản lý. Ngoài ra, vai trò của UBND tỉnh, của các bộ, ngành chuyên ngành về thẩm định giá cũng được phân định rất rõ trong Luật giá./.