Cần nhiều giải pháp dài hạn để tăng thích nghi, nâng cao nội lực

PV: Ngày 1/8/2025, Chính phủ Hoa Kỳ công bố áp mức thuế 20% đối với nhiều mặt hàng xuất khẩu từ Việt Nam, bà nhìn nhận thế nào về chính sách thuế này?

ThS. Lê Thị Mai Liên: Ngày 1/8/2025, Tổng thống Hoa Kỳ đã ký Sắc lệnh hành pháp Sửa đổi biểu thuế quan đối ứng mới đối với hàng hóa nhập khẩu từ nhiều quốc gia. Trong đó, Hoa Kỳ sẽ áp mức thuế 20% đối với nhiều mặt hàng xuất khẩu từ Việt Nam, có hiệu lực sau 7 ngày kể từ ngày ký, tức là ngày 7/8/2025. Mức thuế đối ứng 20% cho hàng hóa Việt Nam vào Hoa Kỳ thấp hơn rất nhiều so với mức 46% mà Hoa Kỳ tuyên bố hồi tháng 4/2025.

Cần nhiều giải pháp dài hạn để tăng thích nghi, nâng cao nội lực nhằm giảm thiểu tác động của chính sách thuế quan từ Hoa Kỳ đối với nền kinh tế Việt Nam trong thời gian tới. Ảnh: TL.

Có thể nói, trong bối cảnh kinh tế hiện nay, mức thuế này đã góp phần làm giảm bớt sức ép của doanh nghiệp và nền kinh tế. Hiện mức thuế chênh lệch giữa Việt Nam và một số nước trong khu vực là không đáng kể. Trong các nước ASEAN, Indonesia, Campuchia, Malaysia, Philippines, Thái Lan có mức thuế thấp hơn Việt Nam 1%. Mức chênh lệch này không mang nhiều ý nghĩa trong cạnh tranh. Mặt bằng chung giữa các nước là tương đương nên nhiều ngành hàng có lợi thế của Việt Nam sẽ không gặp nhiều áp lực từ chính sách thuế mới này.

Bên cạnh đó, việc đạt được mức thuế 20% là kết quả nỗ lực và chủ động của các cơ quan chức năng và Chính phủ Việt Nam, cũng như sự đóng góp của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam, Hoa Kỳ. Tuy mức thuế mới này là tín hiệu khả quan cho hoạt động thương mại với Hoa Kỳ, nhưng doanh nghiệp xuất khẩu sang Hoa Kỳ cũng cần chủ động đánh giá lại chiến lược xuất khẩu, hay hoạt động sản xuất phục vụ cho xuất khẩu.

PV: Bà đánh giá thế nào về sự chủ động của Bộ Tài chính để hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn từ chính sách thuế quan của Hoa Kỳ?

ThS. Lê Thị Mai Liên: Trong bối cảnh tình hình kinh tế vĩ mô trong nước vẫn còn khó khăn, kinh tế toàn cầu dự báo sẽ có những diễn biến khó lường, bao gồm cả việc Hoa Kỳ áp thuế đối ứng lên hàng hóa Việt Nam, cùng với việc triển khai quyết liệt, hiệu quả nhiều chính sách khác, Bộ Tài chính cũng đã khẩn trương nghiên cứu, trình cấp có thẩm quyền các giải pháp hỗ trợ phù hợp về thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất để tháo gỡ khó khăn, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp.

ThS. Lê Thị Mai Liên

Trong đó, về thuế nhập khẩu, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 73/2025/NĐ-CP và Nghị định số 108/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 26/2023/NĐ-CP về biểu thuế xuất nhập khẩu ưu đãi. Dự kiến với việc điều chỉnh này, số tiền thuế được giảm khoảng 5.000 tỷ đồng/năm; trình Chính phủ ban hành Nghị định số 21/2025/NĐ-CP, kéo dài Chương trình Ưu đãi thuế đối với công nghiệp hỗ trợ ô tô đến hết năm 2027 để tiếp tục hỗ trợ cho ngành công nghiệp ô tô trong nước.

Về thuế giá trị gia tăng, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ, trình Quốc hội tiếp tục thực hiện chính sách giảm 2% thuế giá trị gia tăng đối với một số nhóm hàng hóa, dịch vụ. Ngày 17/6/2025, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết tiếp tục thực hiện chính sách giảm 2% thuế giá trị gia tăng trong 6 tháng cuối năm 2025, cả năm 2026 và mở rộng đối tượng được áp dụng chính sách, với số tiền thuế được giảm khoảng 121.740 tỷ đồng. Đồng thời, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục giảm mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn áp dụng cho năm 2025 khoảng 44.000 tỷ đồng.

Về miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp, ngày 26/6/2025, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 216/2025/QH15 về việc kéo dài thời hạn miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp áp dụng từ ngày 1/1/2026 đến hết ngày 31/12/2030, dự kiến số tiền thuế được miễn khoảng 7.500 tỷ đồng/năm…

Ngoài các giải pháp chính sách trên, Bộ Tài chính còn đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng chuyển đổi số nhằm tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, người dân minh bạch, nhanh chóng và tiết kiệm chi phí. Đặc biệt, từ ngày 1/4/2025, các sàn thương mại điện tử và nền tảng số có chức năng thanh toán sẽ phải khấu trừ và nộp thuế thay cho hộ, cá nhân kinh doanh trên sàn. Quy định này giúp giảm thiểu thủ tục hành chính cho người nộp thuế và tạo thuận lợi trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế, đồng thời thúc đẩy phát triển thương mại điện tử.

PV: Để giảm thiểu tác động của chính sách thuế quan từ Hoa Kỳ, theo bà, cần có các giải pháp nào trong thời gian tới?

ThS. Lê Thị Mai Liên: Tôi cho rằng, để giảm thiểu tác động của chính sách thuế quan từ Hoa Kỳ trong thời gian tới, Việt Nam cần triển khai đồng bộ các giải pháp, trong đó có giải pháp ngắn hạn để ứng phó và dài hạn để thích nghi, nâng cao nội lực.

Cụ thể, về ngắn hạn, tiếp tục thực hiện các chính sách tài khóa hỗ trợ doanh nghiệp thông qua miễn, giảm, giãn thuế cho các doanh nghiệp chịu ảnh hưởng nặng nề từ chính sách thuế quan của Hoa Kỳ.

Ngân hàng Nhà nước cũng cần phối hợp các ngân hàng thương mại nghiên cứu thực hiện khoanh nợ, giãn nợ, hạ lãi suất cho doanh nghiệp xuất khẩu bị ảnh hưởng. Trường hợp đặc biệt có thể hỗ trợ lãi suất với doanh nghiệp có đơn hàng sụt giảm.

Bộ Công thương cần thúc đẩy kết nối doanh nghiệp để duy trì đơn hàng, giữ chân đối tác chiến lược. Đồng thời, thúc đẩy tiêu dùng trong nước nhằm tăng cường khả năng chống chịu của nền kinh tế cũng như nâng cao sự ổn định phát triển kinh tế.

Về dài hạn, cần nghiên cứu cả các giải pháp ổn định thị trường, hoàn thiện các thể chế chính sách, nhằm tạo ra thị trường lành mạnh, từ đó, kích thích tiêu dùng trong nước, tạo ra sự cân bằng hơn giữa thị trường nội địa và thị trường xuất khẩu.

Việt Nam cần đa dạng hóa thị trường xuất khẩu để giảm bớt phụ thuộc, thúc đẩy tiêu dùng nội địa và hợp tác với nhiều đối tác khác nhau; mặt khác, tranh thủ các hiệp định thương mại tự do như CPTPP, EVFTA để thúc đẩy xuất khẩu sang các nước có ưu đãi thuế. Đối với các sản phẩm nông nghiệp, đẩy mạnh xuất khẩu sang Trung Quốc, Nhật Bản, EU... để tận dụng nhu cầu đang hồi phục ở những thị trường này.

Cùng với đó, Chính phủ có thể xem xét hỗ trợ tín dụng, thuế, tiền thuê đất và các chi phí khác đối với doanh nghiệp xuất khẩu các sản phẩm đang tạo ra nhiều lao động cho nền kinh tế.

Việt Nam cũng cần chủ động theo dõi sát sao tình hình, điều hành linh hoạt chính sách tỷ giá. Ngân hàng Nhà nước cần theo dõi sát sao diễn biến của cán cân vãng lai và thị trường ngoại hối để ổn định tỷ giá, lãi suất. Nếu Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ quyết định tăng lãi suất do lạm phát gia tăng ở Hoa Kỳ sẽ làm đồng USD mạnh lên vì lãi suất cao hơn sẽ thu hút dòng vốn toàn cầu đổ vào Hoa Kỳ. Hệ quả là tỷ giá USD/VND sẽ tăng và tạo áp lực làm VND yếu đi, điều này có thể đòi hỏi sự can thiệp về chính sách tiền tệ của Việt Nam.

PV: Xin cảm ơn bà!