Cuộc "cách mạng" giúp vốn vay rẻ và dễ tiếp cận

Theo nhận định của PGS.TS Đặng Ngọc Đức - Viện trưởng Viện Công nghệ Tài chính (Trường Đại học Đại Nam), cho vay trực tuyến chính là một cuộc "cách mạng" của ngành ngân hàng, bởi hình thức này vừa tối ưu hóa chi phí vận hành, vừa nâng cao hiệu quả cho vay, đem lại lợi ích thiết thực cho cả tổ chức tín dụng và khách hàng.

Trước đây, các khoản vay tiêu dùng và món vay nhỏ lẻ khó phát triển do chi phí hành chính cao. "Chính chi phí hành chính “đội” chi phí vay, khiến lãi suất tăng cao" - ông Đức nói.

Trong một thập kỷ qua, cho vay trực tuyến vươn lên trở thành một trong những phân khúc phát triển nhanh nhất. Báo cáo của Mordor Intelligence dự báo, quy mô thị trường cho vay trực tuyến của các ngân hàng thương mại và cho vay ngang hàng (P2P lending) toàn cầu sẽ tăng từ 507,27 tỷ USD (năm 2024) lên 889,99 tỷ USD (năm 2029), tương ứng tốc độ tăng trưởng kép 11,9%.

Cho vay trực tuyến vẫn
Nguồn: Vụ Thanh toán, QĐ810/QĐ-NHNN Đồ họa: PHƯƠNG ANH

Còn tại Việt Nam, theo PGS.TS Đặng Ngọc Đức, giai đoạn 2023 - 2025, các ngân hàng thương mại đẩy mạnh số hóa quy trình, triển khai nhiều sản phẩm vay trực tuyến. Đặc biệt, các khoản vay nhỏ lẻ, vay trả góp và vay qua ứng dụng di động khá phát triển.

Nhu cầu vay online tăng mạnh nhờ người dân ngày càng quen với giao dịch số, nhất là giới trẻ, doanh nghiệp nhỏ và lao động tự do. Đến năm 2025, cho vay trực tuyến trở thành một cấu phần không thể thiếu trong hệ sinh thái tài chính số, nhiều ngân hàng ghi nhận tăng trưởng dư nợ từ kênh số vượt xa kỳ vọng và mở rộng phục vụ tới cả nông thôn, vùng sâu, vùng xa - những nơi vốn khó tiếp cận dịch vụ tài chính truyền thống.

Gần 30 tổ chức tín dụng nhập cuộc

Theo số liệu của Vụ Thanh toán (Ngân hàng Nhà nước), tính đến cuối năm 2023, mới có dưới 20 tổ chức tín dụng tiến hành cho vay trực tuyến, nhưng đến cuối năm 2024, đã có 28 tổ chức tín dụng triển khai.

Đơn cử, VPBank triển khai cho vay thấu chi, vay mua xe trực tuyến thông qua hợp tác với Momo; MB cho vay tiêu dùng qua ứng dụng, tích hợp giải pháp xác minh danh tính của khách hàng online thông qua công nghệ (eKYC); ACB cho vay tiêu dùng trực tuyến, tích hợp xác thực qua căn cước công dân gắn chip; BIDV số hóa toàn bộ quy trình cho vay bán lẻ và tổ chức nhờ tích hợp hệ thống khởi tạo khoản vay tự động (RLOS) và trang bị giải pháp quản lý khoản vay (CROMS); MSB cho vay kinh doanh đến 20 tỷ đồng qua nền tảng số, với lãi suất ưu đãi...

Tại MB, các dịch vụ ngân hàng trực tuyến được triển khai đồng bộ trên 2 nền tảng là MBBank cho khách hàng cá nhân và Biz MBBank cho khách hàng doanh nghiệp.

Nhiều tổ chức tín dụng vẫn "đứng ngoài"

"Chúng ta có thể nhìn thấy ưu thế của cho vay trực tuyến và hành lang pháp lý hiện nay về cơ bản đã đáp ứng để các tổ chức tín dụng tham gia. Tuy vậy, vẫn còn điểm hạn chế là tính đến thời điểm này, chỉ có chưa tới 30 đơn vị tham gia, trong khi có gần 100 ngân hàng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài đang hoạt động. Đây là con số đáng để suy nghĩ. Bên cạnh đó, vẫn tồn tại nhiều thách thức gây ra những rủi ro".

Ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước

Theo đại diện MB, ngân hàng phục vụ hơn 33 triệu khách hàng cá nhân, trong đó 100% mở tài khoản bằng eKYC thành công, toàn bộ khoản vay tín chấp được giải ngân trực tuyến và gần 91% khoản vay sản xuất, kinh doanh cũng thực hiện online, đạt doanh số lũy kế hơn 165.000 tỷ đồng chỉ trong 8 tháng năm 2025. Với Biz MBBank, có hơn 350.000 doanh nghiệp đang sử dụng, trong đó 100% doanh nghiệp siêu nhỏ có thể nhận và giải ngân vốn trực tuyến.

Điểm nhấn của cả 2 nền tảng là toàn bộ giao dịch vay vốn đều sử dụng hợp đồng điện tử với chữ ký số, vừa đảm bảo tính pháp lý, vừa mang lại trải nghiệm nhanh chóng, an toàn.

Bên cạnh các ngân hàng, nhiều công ty công nghệ tài chính (fintech) và tổ chức tài chính phi ngân hàng cũng tham gia sôi động vào thị trường này, cung cấp dịch vụ cho vay trực tuyến, thanh toán điện tử và tài chính nhúng, như MoMo, Tima, MISA Lending...

Bà Nguyễn Thị Ngoan - Giám đốc Tài chính Tập đoàn MISA, Giám đốc Công ty cổ phần JETPAY đánh giá, vay trực tuyến, tín chấp, không giấy tờ là xu thế và chìa khóa tháo gỡ nút thắt vốn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Giải pháp này số hóa toàn bộ quy trình, giải ngân chỉ trong 24 giờ, thay vì vài tuần như truyền thống, không cần tài sản bảo đảm, mà dựa trên dữ liệu số. Riêng MISA Lending sau 8 tháng năm 2025 đã giải ngân gần 12.000 tỷ đồng, với tỷ lệ vay thành công đạt 30%, cao gấp 10 lần quy trình truyền thống.

Khác với cách vay cũ, theo lãnh đạo JETPAY, cho vay trực tuyến khai thác cả dữ liệu tĩnh và dữ liệu động, như dòng tiền, hóa đơn điện tử, dữ liệu kế toán…, giúp chấm điểm tín dụng minh bạch, giảm rủi ro nợ xấu. "Khi kết hợp giữa dữ liệu tĩnh và dữ liệu động sẽ giúp ngân hàng chấm điểm tín dụng minh bạch, chính xác và giảm thiểu được rủi ro về nợ xấu" - bà Ngoan nhấn mạnh.

Cho vay trực tuyến dù được xác định là xu hướng tất yếu với tiềm năng lớn, song vẫn đối mặt nhiều thách thức. Theo PGS.TS Đặng Ngọc Đức, về pháp lý, quy định liên quan đến hợp đồng điện tử, bảo vệ dữ liệu và xác thực khách hàng còn chưa đầy đủ, khiến trách nhiệm pháp lý khi xảy ra tranh chấp chưa rõ ràng. Về dữ liệu và công nghệ, các ngân hàng chủ yếu dựa vào thông tin truyền thống, chưa khai thác dữ liệu phi tài chính, dẫn tới rủi ro tín dụng và gian lận còn cao.