Hải quan Việt Nam: Tiếp nối truyền thống 80 năm, đổi mới toàn diện, phát triển nhanh, vững chắc

Tinh gọn bộ máy đáp ứng yêu cầu phát triển

Ngay sau khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, ngày 10/9/1945, thay mặt Chủ tịch Chính phủ lâm thời, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Võ Nguyên Giáp đã ký Sắc lệnh số 27/SL thành lập Sở Thuế quan và Thuế gián thu - tổ chức tiền thân của Hải quan Việt Nam ngày nay.

Trải qua 80 năm hình thành và phát triển, mô hình tổ chức của ngành Hải quan đã có nhiều lần thay đổi cho phù hợp với mỗi giai đoạn phát triển của đất nước. Đó là một quá trình không ngừng đổi mới, thường xuyên củng cố tổ chức bộ máy để đáp ứng tốt hơn nữa yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao của ngành Hải quan trong mỗi thời kỳ.

Kể từ khi thành lập, lực lượng Thuế quan Việt Nam, sau này đổi thành thuế xuất nhập khẩu, đã có những đóng góp xứng đáng trong công cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền ngoại thương và hệ thống thuế quan, góp phần xây dựng nền kinh tế kháng chiến. Sau ngày đất nước thống nhất, ngành Hải quan tiếp tục đảm đương nhiệm vụ kiểm soát hoạt động xuất nhập khẩu, quản lý thu thuế và chống buôn lậu trong bối cảnh đất nước đang từng bước khôi phục và tái thiết nền kinh tế; ổn định thị trường, bảo vệ sản xuất trong nước và tạo tiền đề cho sự phát triển bền vững.

Ngày 27/6/2025, Cục Hải quan đã tổ chức lễ ra mắt ứng dụng ứng dụng di động “Vietnam Customs Data”.

Trong giai đoạn đất nước đổi mới, hội nhập quốc tế sâu rộng, Hải quan Việt Nam đã không ngừng cải cách, hiện đại hóa toàn diện, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý và điều hành. Đội ngũ công chức hải quan phát triển về số lượng và trình độ năng lực chuyên môn vững vàng, chuyên nghiệp, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Hệ thống pháp luật về lĩnh vực hải quan đã cơ bản được hoàn thiện theo chuẩn mực và thông lệ quốc tế. Ngành Hải quan chủ động tham mưu cho Bộ Tài chính, Chính phủ nhiều giải pháp hữu hiệu nhằm thực thi chính sách quản lý nhà nước trong lĩnh vực hải quan. Qua đó, góp phần đảm bảo môi trường kinh doanh lành mạnh, tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại quốc tế, thúc đẩy tăng trưởng xuất nhập khẩu, đưa quy mô kim ngạch thương mại của Việt Nam phát triển vượt bậc trong nhiều năm gần đây. Với khối lượng hàng hóa xuất nhập khẩu ngày càng cao, ngành Hải quan đã áp dụng nhiều giải pháp trong thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước, đóng góp ngày càng lớn vào tổng thu ngân sách của ngành Tài chính.

Bên cạnh đó, lực lượng Hải quan cũng đóng góp vai trò quan trọng trong công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, góp phần bảo vệ an ninh kinh tế, an toàn xã hội, bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng.

Triển khai các Nghị quyết của Đảng, văn bản của Nhà nước, Chính phủ, Bộ Tài chính, kể từ ngày 1/3/2025 Hải quan Việt Nam đã kết thúc mô hình Tổng cục, tổ chức lại thành Cục Hải quan và tiếp tục tinh gọn đầu mối bên trong. Cục Hải quan được tổ chức và hoạt động theo ba cấp: Cục Hải quan trực thuộc Bộ Tài chính; Chi cục Hải quan khu vực và Hải quan cửa khẩu/ngoài cửa khẩu. Thực hiện sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, Cục Hải quan phân định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của các đơn vị bên trong, giảm đầu mối, khắc phục việc giao thoa về chức năng, nhiệm vụ giữa các đơn vị, giúp các đơn vị hoạt động hiệu lực, hiệu quả hơn.

Xây dựng lực lượng hải quan vững mạnh

80 năm là chặng đường nỗ lực phấn đấu không ngừng nghỉ của nhiều thế hệ công chức, viên chức, người lao động của ngành Hải quan để xây dựng, phát triển Hải quan Việt Nam từ thủ công, thô sơ từng bước tiến lên hiện đại, trở thành một trong những Ngành tiên phong trong cải cách, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế của đất nước.

Cục trưởng Cục Hải quan Nguyễn Văn Thọ chia sẻ, phát huy truyền thống 80 năm hình thành và phát triển, tập thể lãnh đạo Cục và toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong toàn Ngành đoàn kết, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ chính trị được giao.

Trong Chiến lược Phát triển Hải quan Việt Nam đến năm 2030 luôn xác định xây dựng ngành Hải quan chính quy, hiện đại, ngang tầm hải quan các nước phát triển trên thế giới, dẫn đầu trong thực hiện Chính phủ số, với mô hình hải quan thông minh. Nâng cao chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp trong thực hiện thủ tục hải quan, quản lý hải quan và thu thuế hiệu quả, tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại, du lịch và vận tải hợp pháp qua biên giới, tạo môi trường xuất nhập khẩu minh bạch, công bằng, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, đảm bảo an ninh, an toàn xã hội và bảo vệ lợi ích, chủ quyền quốc gia.

Để đóng góp vào những thành công đã đạt được và tiếp tục đưa Hải quan Việt Nam phát triển hơn nữa theo mục tiêu trong Chiến lược Phát triển Hải quan đến năm 2030 thì việc xây dựng lực lượng Hải quan Việt Nam chính quy, hiện đại, ngang tầm Hải quan các nước phát triển trên thế giới là mục tiêu quan trọng, đóng vai trò then chốt. Cục Hải quan đã rất quyết liệt tổ chức thực hiện những cải cách lớn trong công tác xây dựng và phát triển nguồn nhân lực và đạt nhiều kết quả quan trọng.

Hệ thống tổ chức Hải quan các cấp cơ bản đảm bảo về cơ cấu, có chất lượng, phương thức hoạt động hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với từng địa bàn, tạo thuận lợi cho thương mại, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ an ninh biên giới quốc gia trên địa bàn và đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước về hải quan. Ngành Hải quan vẫn không ngừng tiếp tục hoàn thiện về tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; triển khai các giải pháp phát triển lực lượng Hải quan trong sạch, vững mạnh.