HSBC: Nhu cầu thế giới hạ nhiệt, Việt Nam “đứng mũi chịu sào”

HSBC vừa công bố báo cáo Vietnam At A Glance với tiêu đề “Khó khăn bên ngoài gia tăng”, trong đó cho biết Việt Nam bị ảnh hưởng không nhẹ khi thương mại toàn cầu chậm lại, lần đầu tiên chứng kiến xuất khẩu sụt giảm đáng kể so với hai năm trở lại đây. Mặc dù nhu cầu nội địa tiếp tục hỗ trợ tăng trưởng trong tháng 11, song lạm phát tiếp tục là một vấn đề đáng lưu tâm.

Xuất khẩu tháng 11 giảm mạnh so với cùng kỳ

Theo số liệu tháng 11, xuất khẩu giảm 7,4% so với cùng kỳ năm trước, giảm nhiều hơn so với dự báo của HSBC và thị trường (HSBC: -2,3%; BBG: -2,3%). Đây là lần đầu tiên trong vòng hai năm Việt Nam ghi nhận mức sụt giảm đáng kể so với cùng kỳ năm trước trong tăng trưởng xuất khẩu, chủ yếu do tình hình suy giảm ở tất cả các lĩnh vực.

Là một ngôi sao đang lên và đã thâm nhập sâu vào hệ sinh thái sản xuất toàn cầu, Việt Nam không tránh khỏi những tác động do đợt thương mại toàn cầu chậm lại đáng kể này, nói cách khác, giai đoạn “chững lại” đã tới.

Lần đầu tiên trong vòng hai năm, xuất khẩu của Việt Nam chứng kiến sự sụt giảm (đáng kể) so với cùng kỳ năm trước

Cụ thể, chỉ số PMI đã liên tục giảm từ tháng 5 năm ngoái, đi sâu vào vùng thu hẹp sản xuất từ tháng 9 với số lượng đơn hàng mới sụt giảm. Việt Nam thuộc diện “đứng mũi chịu sào” xét về mức độ bị tác động. Kể từ tháng 9, hơn 630.000 công nhân bị ảnh hưởng do đơn hàng nước ngoài giảm sút, trong đó, khoảng 90% phải giảm giờ làm.

Nguyên nhân chính đến từ lĩnh vực điện tử vốn chiếm khoảng 35% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Đơn hàng điện tử mới trên thế giới đã bắt đầu giảm mạnh từ nửa cuối năm 2022, ảnh hưởng đến lĩnh vực điện tử tiêu dùng nhiều hơn là sản phẩm công nghiệp. Tác động xảy ra trên diện rộng tại ba điểm đến chính của xuất khẩu Việt Nam là Mỹ, Trung Quốc đại lục và châu Âu. Mặc dù vậy, các lĩnh vực xuất khẩu khác của Việt Nam lại có xu hướng bị ảnh hưởng bởi suy thoái kinh tế, đặc biệt là ở Mỹ.

Kể từ khi xảy ra căng thẳng thương mại Mỹ và Trung Quốc, Việt Nam đã giành được thị phần lớn tại thị trường Mỹ, không chỉ thấy rõ trong những lĩnh vực xuất khẩu truyền thống sang Mỹ như hàng điện tử và dệt may/da giày mà còn mở rộng sang lĩnh vực mới như máy móc và sản phẩm gỗ.

Việt Nam cũng đã hưởng lợi nhờ thị trường bất động sản Mỹ bùng nổ khiến nhu cầu nội thất gỗ tăng lên. Kết quả là Mỹ đã củng cố vị thế thống lĩnh đối với sản phẩm gỗ xuất khẩu từ Việt Nam, hiện đang chiếm 60% thị phần. Tuy nhiên, tình hình kinh doanh nhà ở Mỹ đang bắt đầu chững lại trong bối cảnh lãi suất cầm cố tăng lên, xu hướng tương tự cũng đã thấy rõ ở thị trường bất động sản châu Âu. Tình trạng này đã dẫn tới sự suy giảm đáng kể trong xuất khẩu sản phẩm gỗ của Việt Nam.

Cuối cùng là xuất khẩu truyền thống của Việt Nam, dệt may và da giày cũng đã bắt đầu đi xuống. Mặc dù hai lĩnh vực này vẫn hỗ trợ nhiều cho tăng trưởng xuất khẩu trong quý 3, nhưng đó chủ yếu là do hiệu ứng cơ sở thấp mà giờ đây không còn nữa. Trong bối cảnh lạm phát cao và tiêu dùng dịch chuyển từ hàng hóa sang dịch vụ ở các nước phương Tây (dịch vụ giờ đang chiếm khoảng 60%), HSBC dự báo Việt Nam sẽ còn chứng kiến tình hình sụt giảm trong lĩnh vực này.

Nhu cầu nội địa bùng nổ hỗ trợ tăng trưởng

Bất chấp những khó khăn bên ngoài, nhu cầu nội địa bùng nổ đã và đang hỗ trợ tăng trưởng. Doanh thu bán lẻ tiếp tục cho thấy kết quả tích cực của việc mở cửa trở lại, tháng 11 tăng 17% so với cùng kỳ năm trước.

Mặc dù có những dấu hiệu sơ khởi cho thấy một chút chững lại, tăng trưởng nhiều khả năng sẽ duy trì vững vàng khi thị trường lao động tiếp tục cải thiện. Rốt cuộc, thị trường lao động trong ngành du lịch vẫn đang trong quá trình phục hồi. Việt Nam đón khoảng 600.000 khách du lịch trong tháng 11, đưa tổng số khách du lịch nước ngoài lên gần 3 triệu (16% của mức năm 2019). Mặc dù vắng bóng khách du lịch Trung Quốc, Việt Nam đã chủ động khai thác những thị trường mới như Ấn Độ. Theo Tổng cục Du lịch Việt Nam, khách du lịch Ấn Độ chiếm khoảng 4% tổng du khách đến Việt Nam trong năm nay, tính đến thời điểm hiện tại. Mặc dù quy mô chưa lớn, các chuyên gia của HSBC cho rằng, việc mở rộng sang các thị trường mới ít nhất cũng sẽ mang lại sự hỗ trợ cần thiết.

Lạm phát toàn phần tiếp tục vượt mức trần 4% của Ngân hàng Nhà nước trong tháng 11.

Bên cạnh những rủi ro ảnh hưởng đến tăng trưởng ngày một gia tăng, các chuyên gia của HSBC cho rằng, lạm phát gia tăng cũng là một vấn đề cần lưu tâm. Như dự báo, lạm phát tiếp tục vượt mức trần 4% của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN). Lạm phát toàn phần trong tháng 11 tăng 0,4% so với tháng trước, tương đương mức 4,4% so với cùng kỳ năm trước.

Cụ thể, lạm phát cơ bản gần đạt mức 5% so với cùng kỳ năm trước, cho thấy sự phục hồi nhanh chóng của nhu cầu trong nước. Mặc dù vậy, khác với các nước láng giềng trong khu vực, Việt Nam đang phải đối mặt với tình trạng thiếu năng lượng, tạo áp lực tăng lạm phát toàn phần. Không chỉ giá xăng đã được điều chỉnh tăng lên mà chi phí nguyên liệu đầu vào cũng tăng trên diện rộng. “Cộng thêm hiệu ứng cơ sở không thuận lợi, chúng tôi dự báo áp lực lạm phát sẽ còn tăng trong vài quý tới, khiến NHNN nhiều khả năng phải tiếp tục có những biện pháp tiền tệ để “hãm phanh” ” - HSBC nhận định.