Nhiệm kỳ 2021 - 2025: Tài chính vững vàng, đầu tư bứt phá

Đây là những điểm nổi bật được các đại biểu Quốc hội ghi nhận trong phiên thảo luận ngày 30/10 về việc thực hiện dự toán ngân sách nhà nước năm 2025, kế hoạch tài chính 5 năm, kế hoạch đầu tư công trung hạn…

Tạo dư địa lớn cho nhiệm kỳ tiếp theo

Theo đại biểu Trần Văn Lâm (đoàn Bắc Ninh), việc xây dựng và thực hiện có hiệu quả các chính sách tài khóa trong thời gian qua đã góp phần quan trọng vào việc giữ vững ổn định vĩ mô, đưa nền kinh tế đất nước ta vượt qua các khó khăn, thách thức chưa từng có, để đạt được kết quả rất tích cực, như đánh giá của Quốc hội về giai đoạn này. Đây cũng là cơ sở để hoạch định chiến lược cho phát triển đất nước trong nhiệm kỳ tới với những mục tiêu lớn hơn.

Ghi nhận sự nỗ lực rất lớn của Chính phủ, Bộ Tài chính trong quản lý, điều hành ngân sách, cũng như sự đóng góp của cộng đồng doanh nghiệp và người dân, đại biểu Trần Hoàng Ngân (đoàn TP. Hồ Chí Minh) nhấn mạnh kết quả thu ngân sách năm 2025 vượt dự toán tới 21,5% đã giúp chúng ta có thêm nguồn lực cho đầu tư phát triển, an sinh xã hội, đồng thời kéo giảm bội chi ngân sách.

Nguồn: Chính phủ. Đồ họa: Phương Anh

Trong lĩnh vực đầu tư, đại biểu Dương Khắc Mai (đoàn Lâm Đồng) cho rằng, những kết quả đạt được trong tổ chức thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 là rất quan trọng. "Điều rất đáng ghi nhận ở đây là trong giai đoạn 2021 - 2025 đã tập trung đầu tư trọng tâm, trọng điểm, “ra tấm ra món”, không dàn trải và rất hiệu quả" - đại biểu Dương Khắc Mai nêu.

Về tình hình thực hiện kế hoạch tài chính, những điểm sáng nổi bật được các đại biểu ghi nhận là tổng thu ngân sách 5 năm 2021 - 2025 tăng 15% so với dự toán, trong khi tổng chi tăng 6%. Đặc biệt, chi đầu tư phát triển tăng 26% so với kế hoạch 5 năm trước, còn chi thường xuyên lại giảm 2%. Nhờ đó, tỷ lệ bội chi, nợ công giảm thấp, tạo dư địa lớn cho nhiệm kỳ tiếp theo và cho thế hệ tương lai.

Quản lý tài khóa là công cụ định hướng phát triển

Góp ý về nội dung cụ thể, một số đại biểu đề nghị, với chỉ số bội chi, nợ công thấp hơn nhiều giới hạn cho phép, thời gian tới cần tăng bội chi, tăng đầu tư để đạt tăng trưởng cao hơn.

Đại biểu Trần Văn Lâm đồng tình rằng, nền kinh tế đất nước ta dưới sự điều hành linh hoạt và chắc tay của Chính phủ đã duy trì được bội chi thấp để cho phép có dư địa cho đầu tư công, hỗ trợ tăng trưởng cao hơn trong giai đoạn sau. Tuy nhiên, đây mới chỉ là nhìn nhận ở một khía cạnh mở rộng tăng trưởng về mặt lượng. “Nếu vì tăng trưởng trước mắt mà tăng bội chi, nhưng các dự án đầu tư kém hiệu quả, thì hệ lụy là khả năng trả nợ kém, gánh nặng nợ công lớn sẽ tạo áp lực lên nền kinh tế và kìm hãm tăng trưởng trong dài hạn” - đại biểu Trần Văn Lâm cảnh báo.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng cũng cho rằng, dù tỷ lệ nợ công trên GDP còn trong giới hạn, nhưng quy mô tuyệt đối tăng nhanh, nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ có nguy cơ vượt ngưỡng nếu không kiểm soát kịp thời. Do đó, cần đa dạng hóa công cụ tài chính, khuyến khích huy động nguồn lực trong nước, đi cùng với tăng cường kiểm soát nghĩa vụ nợ.

Đồng thời, trong giai đoạn 2026 - 2030, cần coi đầu tư công hiệu quả là một trụ cột chiến lược, lấy kết quả đầu ra và tác động vùng ngành làm căn cứ để phân bổ vốn. “Trong tầm nhìn chiến lược, quản lý tài khóa ngân sách không chỉ là bài toán thu chi, mà là công cụ định hướng phát triển. Cần chuyển từ tư duy phân bổ nguồn lực sang dẫn dắt nguồn lực, từ chi tiêu sang đầu tư cho tương lai” - đại biểu Hà Sỹ Đồng nhấn mạnh.

Dự toán ngân sách bám sát các mục tiêu, nhiệm vụ đề ra

Phát biểu giải trình tại Quốc hội, Phó Thủ tướng Lê Thành Long cho biết, trong bối cảnh rất khó khăn, chúng ta đã nỗ lực, quyết tâm cao nhất trong thực hiện dự toán thu - chi ngân sách nhà nước, đạt và vượt toàn bộ 12/12 chỉ tiêu chủ yếu của cả nhiệm kỳ. Thu ngân sách nhà nước ước đạt 9,6 triệu tỷ đồng, gấp 1,36 lần nhiệm kỳ trước, vượt xa mục tiêu 8,3 triệu tỷ đồng, trong khi miễn, giảm, gia hạn thuế, phí, lệ phí... khoảng 1,1 triệu tỷ đồng; tăng thu, tiết kiệm chi 1,57 triệu tỷ đồng.

Về xây dựng dự toán, Phó Thủ tướng cho biết, trong bối cảnh tình hình thế giới biến động mạnh, khó khăn, thách thức nhiều hơn thời cơ, thuận lợi; công tác xây dựng dự toán thu ngân sách được thực hiện theo nguyên tắc thận trọng, đảm bảo an ninh, an toàn tài chính quốc gia; bảo đảm đủ nguồn đáp ứng yêu cầu chi cho đầu tư phát triển, chi cho con người, bảo đảm an sinh xã hội, chi cho quốc phòng an ninh và các nhiệm vụ chi cấp bách phát sinh…

"Dự toán thu ngân sách năm 2026 được xây dựng bám sát các mục tiêu, nhiệm vụ theo các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội. Trong đó, thu nội địa từ sản xuất, kinh doanh tăng khoảng 11,1%, là mức phấn đấu cao nhất từ trước đến nay, cao hơn mục tiêu tăng trưởng kinh tế (10%). Đồng thời, có tính tới những tác động, ảnh hưởng của các yếu tố đến thu từ xuất nhập khẩu, đất đai, tài nguyên..." - Phó Thủ tướng nêu rõ.

Đối với giải ngân đầu tư công, Phó Thủ tướng Lê Thành Long báo cáo con số giải ngân từ đầu năm đến hết ngày 23/10/2025 là 465.000 tỷ đồng, đạt 51,7% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Tỷ lệ giải ngân tương đương so với cùng kỳ năm 2024 là 51,5%, nhưng số vốn tuyệt đối cao hơn khoảng 115.658 tỷ đồng.

Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã tập trung chỉ đạo quyết liệt đẩy mạnh thực hiện, giải ngân vốn đầu tư công ngay từ đầu năm; xác định rõ đây là nhiệm vụ chính trị trọng tâm của các bộ, ngành, địa phương và người đứng đầu phải chịu trách nhiệm.

Tuy nhiên, việc giải ngân vốn đầu tư công có lúc, có nơi còn chậm, nhìn chung chưa đáp ứng yêu cầu, đúng như các đại biểu đã nêu, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan.

Tiếp thu ý kiến các đại biểu, Chính phủ sẽ tập trung chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương khẩn trương khắc phục những hạn chế, bất cập nêu trên, quyết tâm phấn đấu hoàn thành tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 đạt mục tiêu 100% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao (cao hơn bình quân các năm trước khoảng 5 - 6%), Phó Thủ tướng Lê Thành Long khẳng định.