Thể chế tài chính - trụ cột chiến lược để Việt Nam chinh phục mục tiêu phát triển nhanh, bền vững

Đổi mới thể chế, dẫn dắt cải cách

Trong nhiệm kỳ 2021 - 2025, ngành Tài chính đã thể hiện tinh thần chủ động, sáng tạo trong hoàn thiện hệ thống pháp luật, đóng vai trò dẫn dắt công cuộc cải cách kinh tế - xã hội. Chỉ tính đến hết tháng 6/2025, Bộ Tài chính đã chủ trì xây dựng và trình ban hành 738 văn bản quy phạm pháp luật, trong đó có 26 luật và nghị quyết của Quốc hội, 21 pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, 191 nghị định của Chính phủ và 473 thông tư trong các lĩnh vực tài chính - ngân sách.

Điểm nổi bật là nhiều đạo luật quan trọng đã được sửa đổi, bổ sung kịp thời như Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Giá, Luật Đầu tư công, Luật Kinh doanh bảo hiểm... Những thay đổi này không chỉ hoàn thiện hành lang pháp lý, mà còn tháo gỡ điểm nghẽn trong đầu tư, sản xuất, kinh doanh, qua đó hỗ trợ doanh nghiệp, cải thiện môi trường đầu tư và thúc đẩy tăng trưởng.

Ảnh tư liệu.

Đặc biệt trong 6 tháng đầu năm 2025, trước yêu cầu thực hiện hàng loạt nghị quyết quan trọng của Trung ương như Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, hay Nghị quyết 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, Bộ Tài chính đã trình thông qua 11 luật và nghị quyết trọng yếu, khẳng định vai trò là “nhạc trưởng” trong thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng.

Sự chủ động của ngành Tài chính không chỉ thể hiện ở số lượng văn bản, mà còn ở chất lượng, tính đồng bộ, minh bạch, khả thi và bám sát thực tiễn. Việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, số hóa quy trình quản lý đã tạo ra bước tiến rõ rệt trong cải cách thể chế, nâng cao năng lực quản lý nhà nước và tạo thuận lợi cho doanh nghiệp.

Thành tựu này càng trở nên có ý nghĩa trong bối cảnh đất nước chịu nhiều tác động bất lợi từ đại dịch, thiên tai, xung đột kinh tế toàn cầu. Hệ thống pháp luật tài chính được hoàn thiện đã phát huy hiệu quả trong ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, đảm bảo an sinh xã hội và củng cố lòng tin vào vai trò quản lý, điều hành của Nhà nước.

Thể chế tài chính trong kỷ nguyên chuyển mình

Giai đoạn 2026 - 2030 sẽ là thời kỳ bản lề để Việt Nam bứt phá mạnh mẽ, hướng tới mục tiêu trở thành nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045. Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược toàn cầu ngày càng gay gắt, chuyển đổi số lan rộng, biến đổi khí hậu và các rủi ro phi truyền thống gia tăng, yêu cầu đặt ra cho công tác hoàn thiện thể chế tài chính là vô cùng cấp thiết và nặng nề.

Với trọng trách đó, ngành Tài chính sẽ tập trung vào 5 định hướng lớn: bám sát các nghị quyết đột phá của Trung ương; sử dụng hiệu quả các nguồn lực; cải cách thủ tục hành chính và môi trường kinh doanh; hiện đại hóa công tác quản lý và tiệm cận các thông lệ quốc tế. Đây là những nguyên tắc nền tảng để hệ thống pháp luật tài chính bắt nhịp với xu thế phát triển của thế giới và đáp ứng kỳ vọng phát triển bền vững trong nước.

Các lĩnh vực trọng điểm được xác định bao gồm: ngân sách nhà nước, thuế, nợ công, tài sản công, kế toán - kiểm toán, đầu tư kinh doanh, thị trường tài chính - chứng khoán và doanh nghiệp nhà nước. Trong đó, trọng tâm là tiếp tục cơ cấu lại thu ngân sách nhà nước theo hướng tăng thu nội địa, kiểm soát nợ công hiệu quả, hoàn thiện chính sách thuế gắn với phát triển bền vững và bình đẳng xã hội.

Cùng với đó, các nhiệm vụ cải cách tài chính công, đổi mới quản lý tài sản công và hoàn thiện khung pháp lý cho thị trường vốn, bảo hiểm, định chế tài chính. sẽ tạo nền tảng cho nền kinh tế vận hành minh bạch, hiệu quả hơn. Chính phủ điện tử, tiến tới chính phủ số, cũng đòi hỏi thể chế pháp luật phải dẫn đường, bảo đảm tính linh hoạt và thích ứng cao.

Khi thể chế tài chính được hoàn thiện, minh bạch và hiệu quả, nền kinh tế sẽ có thêm nền tảng vững chắc để vươn lên trong trật tự thế giới đang tái định hình. Hơn lúc nào hết, công tác xây dựng pháp luật tài chính không thể bị xem là nhiệm vụ kỹ thuật đơn thuần, mà cần được nhìn nhận như một chiến lược trung tâm trong điều hành phát triển.

Ngành Tài chính đã chứng minh được vai trò tiên phong trong cải cách thể chế và sẽ tiếp tục là lực lượng chủ lực trong việc thực hiện khát vọng phát triển quốc gia. Với tinh thần chủ động, sáng tạo và quyết liệt hành động, thể chế tài chính Việt Nam sẽ không ngừng được hoàn thiện, trở thành trụ đỡ vững chắc cho một nền kinh tế phát triển nhanh, bền vững, công bằng và hiện đại.

Từ pháp luật đến niềm tin

Hệ thống pháp luật tài chính là nền tảng để tổ chức huy động, phân bổ và sử dụng các nguồn lực công một cách hợp lý, hiệu quả. Nhưng sâu xa hơn, nó còn là công cụ để củng cố niềm tin xã hội, khơi dậy tinh thần cống hiến và khát vọng phát triển trong mỗi người dân, mỗi doanh nghiệp.

Với Vụ Pháp chế - đơn vị tham mưu cho Bộ Tài chính trong lĩnh vực xây dựng và hoàn thiện thể chế - đây vừa là vinh dự, vừa là trọng trách. Chúng tôi hiểu rằng, mỗi dòng chữ trong một văn bản pháp luật đều có thể tác động đến hành vi xã hội, đến chi phí vận hành của một doanh nghiệp, đến sự yên tâm làm ăn của một gia đình nhỏ. Do đó, tư duy kiến tạo, tính nhất quán, sự lắng nghe và trách nhiệm giải trình luôn là nguyên tắc cốt lõi trong từng bước xây dựng chính sách.

Chặng đường phía trước vẫn còn nhiều việc phải làm. Thể chế tài chính cần tiếp tục được hoàn thiện để thích ứng với các mô hình kinh tế mới, các chuẩn mực quốc tế và các thách thức về biến đổi khí hậu, chuyển đổi số, già hóa dân số. Nhưng với nền tảng đã có và sự đồng thuận xã hội ngày càng lớn, chúng tôi tin tưởng vào khả năng tiếp tục cải cách mạnh mẽ, sâu rộng và bền vững.

Bởi lẽ, một thể chế tài chính tốt không phải là thể chế biết kiểm soát, mà là thể chế biết trao quyền, khơi thông và nâng đỡ. Đó là thể chế nuôi dưỡng niềm tin - thứ tài sản vô hình nhưng có sức lan tỏa mạnh mẽ nhất trong phát triển quốc gia.