Cần tránh việc mua bảo hiểm nhân thọ liên kết đầu tư khi chưa hiểu rõ

PV: Thưa ông, gần đây, thị trường bảo hiểm (BH) nhân thọ (BHNT) tiếp tục nhận được sự quan tâm lớn của dư luận. Trong đó, nổi lên một số vấn đề mà một số người tham gia mua BHNT bày tỏ lo ngại về sản phẩm BHNT hiện nay. Là một luật sư, ông có thể cho biết đánh giá của mình về tính hợp pháp cũng như lợi ích của sản phẩm BHNT trên thị trường hiện nay?

LS. Trần Minh Hải

LS. Trần Minh Hải: Sản phẩm BHNT được cơ quan có thẩm quyền phê chuẩn là một sản phẩm hợp pháp. Còn trong việc các công ty BH bán BHNT cho khách hàng, tôi cho rằng việc đánh giá lợi ích của sản phẩm phải tuỳ thuộc vào nhu cầu và khả năng tham gia của khách hàng. Nếu khách hàng tham gia mua sản phẩm khi đã hiểu đúng, đủ và toàn diện các điều kiện của sản phẩm BH, đồng thời đã cân nhắc đúng về khả năng tài chính và nhu cầu của mình, thì theo tôi khách hàng đã đánh giá sản phẩm BHNT có lợi ích với mình.

Ngược lại, nếu khách hàng mua BH trong điều kiện giao dịch không được tư vấn minh bạch, thậm chí tư vấn sai dẫn đến không phù hợp với mong muốn và năng lực tài chính của mình, thì việc tham gia sản phẩm BH sẽ đi ngược lại lợi ích của khách hàng.

PV: Hợp đồng BH là hoàn toàn tự nguyện. Vậy theo ông, tại sao lại xuất hiện nhiều trường hợp người ký giao kết hợp đồng, nhưng sau đó lại bày tỏ sự không đồng thuận và cho rằng mình bị lừa?

LS. Trần Minh Hải: Theo tôi, cần đánh giá đúng về tính tự nguyện trong việc ký hợp đồng BH trong môi trường bán BH hiện nay. Sản phẩm BHNT hiện nay được bán chủ yếu qua môi trường liên kết giữa các hãng BH với các ngân hàng (bancassurance).

Người mua bảo hiểm thường hướng tới mục đích dự phòng rủi ro.

Rất nhiều vụ việc tranh chấp cho thấy, quyết định mua BH của khách hàng xuất phát từ sự tin vào những yếu tố mời chào hấp dẫn, thiếu minh bạch từ một số nhân viên ngân hàng hơn là dựa trên sự nghiên cứu, nhận thức rõ về sản phẩm BH. Nhiều vụ việc cho thấy, từ chỗ chỉ đơn thuần khách đến giao dịch gửi tiết kiệm tại ngân hàng, sau khi được tư vấn mời chào mua BH đã chuyển số tiền định gửi tiết kiệm sang mua BHNT. Đến khi nhận thấy việc mua BH vượt quá năng lực tài chính hay gặp phải các chế tài phạt, hoặc những yếu tố bất lợi thì khách hàng mới khiếu kiện về những vấn đề bị nhầm lẫn, thậm chí bị lừa dối trong việc mua BH của mình.

Do vậy, tôi cho rằng môi trường bán BH hiện nay chính là nguyên nhân tạo nên nguy cơ tiềm ẩn tranh chấp mà trong đó có khách hàng cho rằng mình bị nhầm lẫn hoặc bị lừa dối, ép buộc...

PV: Điều đó có nghĩa là chất lượng lượng đại lý tư vấn qua ngân hàng chưa tốt. Theo ông, làm cách nào để tăng chất lượng tư vấn của đại lý BH, phải tư vấn trung thực, đầy đủ cho khách hàng trước khi họ đặt bút ký?

LS. Trần Minh Hải: Cần xem xét lại cơ chế hợp tác liên kết bán BH giữa các hãng BH với các ngân hàng sao cho các áp lực chỉ tiêu hoàn thành doanh số của ngân hàng với hãng BH, của nhân viên ngân hàng với ngân hàng không còn là yếu tố tác động vào quá trình tư vấn bán BH cho KH.

PV: Bên cạnh các doanh nghiệp BH phải tăng chất lượng dịch vụ, thì ông có khuyến nghị gì đối với khách hàng trước khi đặt bút ký vào hợp đồng giao kết BHNT?

LS. Trần Minh Hải: Trước tiên, cần rõ ràng mục đích và quyết định mua BH của mình. Trong giao dịch BHNT, về nguyên tắc người mua BH thường hướng tới mục đích dự phòng rủi ro, còn công ty BH hướng tới mục đích lợi nhuận từ kinh doanh khoản tiền huy động BH.

Nhiều sản phẩm BHNT hiện nay đang mời chào khách hàng kết hợp giữa BHNT với liên kết đầu tư. Điều này có nghĩa là KH mua BH đã chuyển sang sân chơi đầu tư kinh doanh của các hãng BH.

Về nguyên tắc, đầu tư có lợi nhuận và cũng có rủi ro theo luật chơi mà các hãng BH đã soạn thảo rất chi tiết, trong đó có nhiều chế tài. Do vậy, cần tránh hiện tượng mua BHNT kết hợp với đầu tư khi chưa hiểu rõ các chế tài áp dụng, cũng như những rủi ro của dạng sản phẩm này.

Đối với sản phẩm BHNT thông thường, khách hàng cần lưu ý và hỏi rõ đại lý BH về điều kiện, đối tượng BH để xác định mình có phù hợp không (gồm cả các điều kiện về bệnh lý, độ tuổi...). Số năm đóng phí BH, phí BH, cách đóng phí và chế tài về chậm đóng phí là các điều khoản mà khách hàng cần quan tâm sao cho bảo đảm với năng lực tài chính của mình. Giá trị hoàn lại là số tiền mà khách hàng cần rất quan tâm, vì đây là quyền lợi nhận lại khoản tiền từ hãng BH.

Đối với sản phẩm BHNT kết hợp với đầu tư, sản phẩm này thường yêu cầu khách hàng chịu các khoản phí cho việc tham gia vào các quỹ đầu tư trong liên kết. Theo nhiều hợp đồng, tiền phí BH mà khách hàng đóng đúng ra sẽ gộp vào giá trị hoàn lại nhưng sẽ bị khấu trừ cho các khoản phí quản lý quỹ đầu tư (có thể khấu trừ đến 85% số phí đóng qua nhiều năm).

Do vậy, về nguyên tắc, nếu đã tham gia hoạt động đầu tư thì khách hàng nên coi đây là dạng sản phẩm tài chính phức tạp, cần nghiên cứu kỹ mới quyết định tham gia.

PV: Xin cảm ơn ông!