Doanh nghiệp Việt tận dụng EVFTA để chinh phục thị trường châu Âu

Cơ hội và thách thức khi tận dụng ưu đãi thuế quan

Trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng, Hiệp định thương mại tự do Liên minh châu Âu -Việt Nam (EVFTA) không chỉ mở ra nhiều cơ hội ưu đãi thuế quan cho hàng hóa Việt Nam, mà còn đặt ra yêu cầu khắt khe về quy tắc xuất xứ, phân loại mã HS, tiêu chuẩn kỹ thuật, môi trường và trách nhiệm xã hội. Hiểu và tuân thủ đúng các quy định này sẽ giúp doanh nghiệp tận dụng ưu đãi, tối ưu chi phí, giảm rủi ro và nâng cao giá trị thương hiệu trên thị trường quốc tế.

Bà Nguyễn Thị Phượng, Giám đốc điều hành Công ty TradeComply chia sẻ tại hội thảo.

Tại hội thảo “Tuân thủ quy định thương mại xuất nhập khẩu theo EVFTA để tối ưu chi phí và tận dụng ưu đãi thuế”, tổ chức ngày 18/9/2025, bà Nguyễn Thị Phượng - Giám đốc điều hành Công ty TradeComply nhấn mạnh, tuân thủ quy định là yếu tố then chốt để doanh nghiệp Việt tận dụng EVFTA. Một lỗi nhỏ như áp sai mã HS hoặc thiếu chứng từ C/O mẫu EUR.1 có thể khiến mất toàn bộ ưu đãi thuế. Hiện 60% container hàng quốc tế bị chậm thông quan do lỗi này, làm tăng 20 - 30% chi phí tuân thủ. Ví dụ, Toyota tại Thái Lan từng bị phạt 272 triệu USD vì sai mã HS, cho thấy sự chính xác và tư duy chiến lược là rất quan trọng.

Chia sẻ kinh nghiệm thực tế, bà Nguyễn Hồng Thúy - Giám đốc điều hành Công ty TNHH Cà phê Quốc tế Minh Phát cho biết, EVFTA giúp công ty tăng 50% sản lượng xuất khẩu cà phê sang Đức, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, với mức thuế giảm từ 10% xuống 0%, tiết kiệm 3.000 - 5.000 USD mỗi container.

"Tuy nhiên, để hưởng ưu đãi, chúng tôi phải truy xuất nguồn gốc nguyên liệu từ Việt Nam và đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng như ISO, IFS. Mỗi lô hàng cần bộ chứng từ riêng, mất 6 tháng đến 1 năm để hoàn thiện quy trình từ chọn nguyên liệu, thiết kế bao bì đến đáp ứng yêu cầu kỹ thuật của EU" - bà Thuý nói.

Thách thức lớn nhất là các rào cản phi thuế quan như an toàn thực phẩm, kiểm dịch, nhãn mác và tiêu chuẩn môi trường. Bà Thúy cho biết thêm, mỗi thị trường có yêu cầu khác nhau, như Tây Ban Nha đòi bao bì song ngữ Anh - Tây Ban Nha, còn khách sạn yêu cầu cà phê espresso đặc thù. Doanh nghiệp phải liên tục cập nhật quy định và làm việc với từng khách hàng để đáp ứng đúng yêu cầu.

Từ năm 2025 - 2026, các quy định mới như Cơ chế Điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) và Quy định Chống phá rừng (EUDR) của EU sẽ tăng áp lực. CBAM yêu cầu báo cáo phát thải CO2 cho các mặt hàng như thép, xi măng, nhôm; còn EUDR đòi hỏi cà phê, gỗ, cao su chứng minh không gây mất rừng. Nếu không đáp ứng tiêu chuẩn ESG về lao động và môi trường, doanh nghiệp có nguy cơ bị loại khỏi chuỗi cung ứng EU.

Cầu nối chiến lược cho doanh nghiệp Việt tại EU

Bang Rheinland-Pfalz của Đức, với vị trí “trái tim châu Âu”, là cửa ngõ lý tưởng cho doanh nghiệp Việt thâm nhập thị trường EU. Bà Phan Thụy My - Aimee, Trưởng Văn phòng Đại diện thương mại bang Rheinland-Pfalz tại Việt Nam chia sẻ, để hỗ trợ các công ty nước ngoài và các doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ, bang Rheinland-Pfalz cung cấp nhiều chương trình đầu tư và sáng kiến tài trợ.

Đáng chú ý là Quỹ Đổi mới RLP II & III, cung cấp vốn chủ sở hữu lên đến 2 triệu euro cho các công ty công nghệ nhỏ, sáng tạo. Bên cạnh đó, các chương trình tăng tốc và ươm tạo khởi nghiệp như Grow in RLP Accelerator và LiSci RLP Incubator cũng được thiết kế để hỗ trợ các công ty nước ngoài thâm nhập thị trường.

Doanh nghiệp Việt tận dụng EVFTA để chinh phục thị trường châu Âu. Ảnh: Nguyễn Lạc.

Về quy định thương mại trong khu vực, bà Phan Thụy My cho hay, khối EU đã cập nhật các quy tắc xuất xứ, mang lại sự linh hoạt hơn cho hàng hóa, đặc biệt là với các sản phẩm có chứng nhận nguồn gốc và lĩnh vực ưu tiên kể từ ngày 1/1/2025.

Các quy tắc sửa đổi này phải được thể hiện trên giấy chứng nhận vận chuyển và tờ khai của nhà cung cấp. Ủy ban châu Âu cũng đang phát triển các hệ thống số hóa mới, như hệ thống ELAN cho nông sản, nhằm đơn giản hóa thủ tục hải quan. Một quy định mới khác là Tuyên bố An toàn, yêu cầu hàng nhập khẩu vào EU từ các quốc gia ngoài EU phải có tuyên bố này và do người vận chuyển nộp.

Bên cạnh đó, CBAM yêu cầu các nhà nhập khẩu phải báo cáo dữ liệu phát thải đối với các sản phẩm có hàm lượng carbon cao như thép, nhôm, xi măng và một số hóa chất từ tháng 10/2023. Các quy định về kiểm dịch thực vật bổ sung cũng được áp dụng cho các sản phẩm nông nghiệp và thực vật nhất định.