 |
| Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: Đức Thanh |
Đây là ý kiến chia sẻ của các chuyên gia tại Hội thảo “Định hướng và giải pháp phát triển Khu công nghệ cao Hòa Lạc đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” trong khuôn khổ thực hiện đề án khoa học cấp thành phố Hà Nội “Giải pháp thúc đẩy Khu công nghệ cao Hòa Lạc” do Viện Chiến lược và chính sách kinh tế - tài chính (Bộ Tài chính) tổ chức sáng ngày 16/12/2025 tại Hà Nội.
Cơ hội mới của Khu công nghệ cao Hòa Lạc
Chia sẻ tại buổi Hội thảo, các chuyên gia cho hay, sau hơn 25 năm, những gì Khu công nghệ cao Hòa Lạc đạt được vẫn còn khiêm tốn so với tiềm năng và sứ mệnh được giao. Theo Ban Quản lý Khu công nghệ cao Hòa Lạc, đến nay khu mới thu hút được 109 dự án, tổng vốn đăng ký hơn 116 nghìn tỷ đồng (khoảng 5 tỷ USD).
Con số này khá nhỏ so với mục tiêu quy tụ những doanh nghiệp công nghệ hàng đầu trong và ngoài nước, tạo động lực cho nền kinh tế tri thức của Hà Nội và cả nước.
Trong đó, hạ tầng khoa học công nghệ mới có khoảng 80 phòng thí nghiệm; hạ tầng xã hội, kỹ thuật và kết nối giao thông chưa đủ hấp dẫn nhà đầu tư; thể chế đặc thù còn thiếu độ mở; nguồn nhân lực chất lượng cao chưa ổn định, chủ yếu lao động ngắn hạn.
Điểm nghẽn lớn nhất, theo các chuyên gia, là khó khăn trong việc hình thành hệ sinh thái nghiên cứu, triển khai, sản xuất đồng bộ. Việc gắn kết giữa trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp còn rời rạc, chưa tạo được “đô thị khoa học công nghệ sống động” đúng nghĩa.
Trong bối cảnh khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo được xác định là động lực then chốt, Hà Nội là địa phương đầu tiên trên cả nước ban hành 6 nghị quyết để cụ thể hóa Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị, đưa lĩnh vực này trở thành nòng cốt phát triển kinh tế-xã hội, Khu công nghệ cao Hòa Lạc đòi hỏi có những sự thay đổi toàn diện trong thời gian tới.
Một điểm đáng tích cực trong thời gian vừa qua được các chuyên gia nhìn nhận khi có nhiều động lực cho Khu công nghệ cao Hòa Lạc, trong đó, bao gồm nhiều yếu tố:
Thứ nhất là việc được chuyển giao về UBND Hà Nội từ tháng 08/2023, qua đó tạo đầu mối quản trị thống nhất từ quy hoạch - đầu tư - hạ tầng đến dịch vụ công. Bên cạnh đó là việc Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) được hoàn thành và đưa vào hoạt động từ tháng 10/2023, tạo ra một hạ đổi mới cấp quốc gia ngay trong khu;
Đặc biệt Luật Thủ đô 2024 - hiệu lực 01/01/2025 - định danh Hòa Lạc là khu trọng điểm quốc gia về R&D - thử nghiệm cơ chế cho công nghệ cao, mở biên độ cho cơ chế vượt trội (sandbox, phân quyền, thử nghiệm chính sách).
Trong chia sẻ gần đây của UBND TP.Hà Nội, địa phương đã cam kết dành khoảng 5.560 tỷ đồng (chiếm 4,4% chi đầu tư công) cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, trong đó Khu Công nghệ cao Hòa Lạc là điểm trọng yếu.
| Hòa Lạc đang đứng trước thời điểm bản lề. Lần đầu tiên, thể chế, hạ tầng, nguồn lực tài chính và quyết tâm chính trị của Hà Nội cùng hội tụ để kiến tạo một khu công nghệ cao đúng nghĩa, nơi có khả năng sánh bước cùng các mô hình nổi tiếng trên thế giới”. |
Ngoài ra, ngày 10/12/2025, Quốc hội đã thông qua Luật Sở hữu trí tuệ (sửa đổi), trong đó lần đầu tiên quy định rõ cơ chế định giá tài sản trí tuệ như một loại tài sản tài chính hợp pháp. Qua đó, Luật Sở hữu trí tuệ 2025 (sửa đổi) đã tạo hành lang pháp lý hoàn chỉnh để Hòa Lạc trở thành trung tâm thương mại hóa tài sản trí tuệ quốc gia, với các cơ chế: Định giá sáng chế và giải pháp hữu ích do Bộ KH&CN và Bộ Tài chính xác nhận; Góp vốn bằng sáng chế vào doanh nghiệp hoạt động tại Hòa Lạc; Miễn thuế thu nhập câ nhân cho nhà sáng chế, chuyên gia và nhà khoa học; Vay vốn tín dụng từ các ngân hàng Big4 bằng tài sản trí tuệ đã định giá; Thành lập Trung tâm Định giá và Giao dịch Sở hữu trí tuệ Quốc gia tại Hòa Lạc, kết nối với sàn giao dịch công nghệ quốc tế,…
Do đó, đây là các “đòn bẩy” để chuyển quỹ đạo Hòa Lạc từ “khu dự án” sang “đô thị khoa học-công nghệ” theo chuẩn quốc tế.
 |
| Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC). Ảnh: Đức Thanh |
Cần “bệ phóng” mạnh mẽ hơn cho trung tâm kiến tạo
Tất nhiên, bên cạnh các động lực mới, để Khu công nghệ cao Hòa Lạc thực sự bứt phá, đòi hỏi cần triển khai đồng bộ 5 nhóm giải pháp đột phá dựa trên kinh nghiệm quốc tế, các cơ chế đặc thù từ Luật Thủ đô 2024 và thực tiễn phát triển.
Thứ nhất, cần chuyển dịch mạnh mẽ từ tư duy "quản lý hành chính" sang tư duy "kiến tạo phát triển”, thực hiện phân cấp, ủy quyền triệt để cho Ban Quản lý Khu Công nghệ cao Hòa Lạc theo Luật Thủ đô 2024, biến Ban Quản lý thành một đầu mối "một cửa tại chỗ" thực chất với thẩm quyền giải quyết toàn diện các thủ tục từ đầu tư, quy hoạch, xây dựng đến đất đai và lao động.
Thứ hai, Ưu tiên nguồn lực tối đa để hoàn thiện mạng lưới giao thông kết nối, đặc biệt là khởi công và đẩy nhanh tiến độ tuyến đường sắt đô thị số 5 (Văn Cao - Hòa Lạc). Đồng thời, cần tập trung phát triển hạ tầng số hiện đại, phủ sóng 5G/6G toàn khu và xây dựng các trung tâm dữ liệu quy mô lớn để phục vụ nhu cầu chuyển đổi số.
Thứ ba, cần vận dụng cơ chế đặc thù của Luật Thủ đô để bố trí quỹ đất và nguồn vốn ngân sách (hoặc xã hội hóa) đầu tư xây dựng hạ tầng nhà ở với mục tiêu là biến Hòa Lạc thành một đô thị "đáng sống" với đầy đủ tiện ích, nơi các nhà khoa học và gia đình họ có thể sinh sống, làm việc và thụ hưởng chất lượng cuộc sống tốt nhất, chấm dứt tình trạng "sáng đi tối về".
Thứ tư, cần thiết lập các cơ chế tài chính vượt trội để thúc đẩy hoạt động R&D, thúc đẩy mô hình liên kết "ba nhà" (Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp) đi vào thực chất thông qua việc xây dựng các phòng thí nghiệm dùng chung (Open Labs), trung tâm ươm tạo công nghệ gắn kết với các trường đại học tại chỗ như Đại học Quốc gia Hà Nội.
Đặc biệt, cần có chính sách "trải thảm đỏ" thu hút nhân tài thông qua chế độ đãi ngộ đặc biệt về thuế thu nhập cá nhân, visa dài hạn và hỗ trợ định cư cho các chuyên gia quốc tế và kiều bào.
Thứ năm, tận dụng quy định về thử nghiệm có kiểm soát (Sandbox) trong Luật Thủ đô 2024 để biến Hòa Lạc thành nơi thí điểm các công nghệ và mô hình kinh doanh mới chưa có quy định pháp lý rõ ràng, như xe tự lái, drone giao hàng, hay các ứng dụng AI tiên tiến. Cần xây dựng các gói ưu đãi "may đo" đặc biệt cho các tập đoàn công nghệ lớn (Big Tech) để họ đặt trụ sở R&D và các nhà máy sản xuất thế hệ mới tại Hòa Lạc, tạo hiệu ứng lan tỏa cho toàn bộ nền kinh tế.
