Hoa Kỳ - Việt Nam: Mở rộng khả năng tiếp cận thị trường cho hàng hóa xuất khẩu

Duy trì mức thuế đối ứng 20% với hàng hóa có xuất xứ từ Việt Nam

Theo Bộ Công thương, một trong những điều khoản chính của Hiệp định thương mại đối ứng, công bằng và cân bằng giữa Hoa Kỳ và Việt Nam, đó là Hoa Kỳ sẽ duy trì mức thuế đối ứng 20% như được quy định tại Sắc lệnh Hành pháp số 14257 ngày 2/4/2025, đã được sửa đổi, đối với hàng hóa có xuất xứ từ Việt Nam; đồng thời xem xét một số sản phẩm được áp dụng thuế 0%.

Hai nước sẽ hợp tác trên tinh thần xây dựng nhằm nỗ lực giải quyết mối quan tâm của cả hai bên liên quan đến các rào cản phi thuế quan ảnh hưởng đến thương mại song phương trong các lĩnh vực ưu tiên.

Ngoài ra, Hoa Kỳ và Việt Nam ghi nhận các thỏa thuận thương mại gần đây giữa các doanh nghiệp Hoa Kỳ và Việt Nam trong các lĩnh vực nông nghiệp, hàng không vũ trụ và năng lượng. Cụ thể, trong lĩnh vực nông nghiệp, hai bên tăng cường cơ chế giám sát và công nhận chứng nhận do cơ quan quản lý Hoa Kỳ cấp, nhằm đảm bảo minh bạch và ngăn ngừa rào cản thương mại phát sinh đối với hàng nông sản nhập khẩu. Điều này không chỉ mở rộng cơ hội tiếp cận thị trường Hoa Kỳ cho nông sản Việt Nam, mà còn giúp doanh nghiệp trong nước tiết kiệm chi phí kiểm định và thời gian thông quan.

Chế biến tôm xuất khẩu. Ảnh: Đức Thanh

Cùng với đó, Tuyên bố chung cũng ghi nhận một số thỏa thuận thương mại lớn giữa các doanh nghiệp hai nước, như việc Vietnam Airlines đặt mua 50 máy bay Boeing trị giá hơn 8 tỷ USD và 20 biên bản ghi nhớ mua bán nông sản Hoa Kỳ với tổng giá trị khoảng 2,9 tỷ USD.

Trong vài tuần tới, hai bên sẽ hoàn tất các thủ tục kỹ thuật để ký kết chính thức Hiệp định thương mại đối ứng, dự kiến có hiệu lực ngay trong đầu năm 2026.

Đánh giá tuyên bố chung giữa hai nước là một tín hiệu tích cực, PGS.TS Nguyễn Hữu Huân, chuyên gia đến từ Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh cho rằng, việc Hoa Kỳ xem xét miễn thuế cho một số sản phẩm nhập khẩu từ Việt Nam là bước thuận lợi, bên cạnh việc duy trì mức thuế đối ứng 20% đối với hàng hóa có xuất xứ từ Việt Nam. Mức thuế hợp lý giúp doanh nghiệp duy trì sức cạnh tranh, đồng thời hạn chế tác động tiêu cực tới giá tiêu dùng tại Hoa Kỳ.

TS. Nguyễn Quốc Việt - chuyên gia chính sách công, Trường Đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) nhận xét, việc công khai rõ ràng mức thuế đối ứng 20% giúp doanh nghiệp Việt Nam “không còn chờ đợi khả năng giảm thuế”, từ đó chủ động hơn trong hoạch định chiến lược xuất khẩu. Từ đây, các doanh nghiệp xuất khẩu có thể tập trung vào nâng cao chất lượng, gia tăng giá trị nội địa, thay vì trông chờ vào ưu đãi thuế quan.

Mặt hàng nông nghiệp, sản phẩm công nghệ cao có nhiều ưu thế

Tuy nhiên, theo TS. Nguyễn Quốc Việt, việc Hoa Kỳ xem xét đưa một số nhóm hàng hóa của Việt Nam vào diện hưởng thuế suất 0% cũng không phải là một “thỏa thuận mới” mà nằm trong cơ chế đặc biệt của Hoa Kỳ về quy chế “đối tác tương đồng”. Đây là chính sách nhằm thúc đẩy hợp tác thương mại với những quốc gia có định hướng phát triển tương đồng và sẵn sàng mở cửa thị trường.

Để được xem xét hưởng quy chế này, Việt Nam cần thể hiện thiện chí và mức độ mở cửa thị trường thực chất, đặc biệt thông qua việc giảm hoặc xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với một số mặt hàng của Hoa Kỳ.

Khi Hoa Kỳ đánh giá Việt Nam đáp ứng được các tiêu chí về đối xử thương mại công bằng và tự do hơn, một số nhóm hàng xuất khẩu của Việt Nam có thể được đưa vào diện hưởng thuế suất 0%, song điều đó sẽ phải trải qua quá trình thẩm định và đánh giá kỹ lưỡng.

Trong nhóm hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, TS. Nguyễn Quốc Việt nhận định nông sản và thủy hải sản nhiều khả năng sẽ là lĩnh vực được xem xét ưu tiên đầu tiên để hưởng ưu đãi trong khuôn khổ “đối tác tương đồng”. Đây là các ngành mà Hoa Kỳ lâu nay thúc đẩy mở cửa thị trường tại khu vực châu Á, trong đó có Việt Nam. Trong khi đó, khi Việt Nam cam kết giảm thuế nhập khẩu và mở rộng thị trường cho hàng nông sản Hoa Kỳ và nhóm hàng này có xuất xứ rõ ràng, khả năng truy xuất minh bạch và mức độ tự chủ nguyên liệu cao, nên có điều kiện thuận lợi để được xem xét áp thuế suất 0%.

Bên cạnh các mặt hàng nông nghiệp, nếu Việt Nam được hưởng mức thuế từ 20% xuống 0% đối với sản phẩm và dịch vụ công nghệ cao, đó sẽ là cú hích đặc biệt, giúp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi sản xuất và chuỗi cung ứng toàn cầu trong lĩnh vực bán dẫn, công nghệ và số hóa.

Giới chuyên gia nhấn mạnh rằng mức thuế 20% là một bước ngoặt chiến lược, buộc Việt Nam phải nhanh chóng thay đổi mô hình xuất khẩu. TS. Lê Duy Bình - Giám đốc Economica Việt Nam đã chia sẻ, khi Hoa Kỳ áp mức thuế 20%, đây mới chỉ là thỏa thuận khung, còn nhiều chi tiết kỹ thuật vẫn cần đàm phán trong thời gian tới. Vì vậy, về phía Việt Nam cần thiết phải điều chỉnh mô hình xuất khẩu của Việt Nam, từ việc tập trung vào tăng trưởng kim ngạch sang việc nâng cao chất lượng và tính bền vững của hoạt động này. Điều này đòi hỏi sự nỗ lực của cả doanh nghiệp và cơ quan quản lý, nhằm ứng phó với các rủi ro từ các biện pháp phòng vệ thương mại và xây dựng một mô hình xuất khẩu hiệu quả và bền vững hơn.

TS. Hồ Quốc Tuấn - Giảng viên Cao cấp, Đại học Bristol (Anh) nhấn mạnh, về mặt tích cực, mức thuế 20% sẽ áp dụng "đối với hàng hóa có xuất xứ từ Việt Nam". Ở chiều ngược lại, các rào cản phi thuế quan cũng cần phải trao đổi thêm vì còn nhiều vấn đề cần xem xét và một số loại thuế dịch vụ.

Theo đại diện Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) để tạo dựng những lợi thế xuất khẩu vào Hoa Kỳ, doanh nghiệp Việt Nam tập trung tăng cường kiểm soát chất lượng, minh bạch hóa nguồn gốc xuất xứ, truy xuất nguồn gốc rõ ràng, đổi mới công nghệ, tự chủ nguyên vật liệu, nâng tỷ lệ nội địa hóa...