Nguồn lực tài chính công giữ vai trò thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

PV: Bà đánh giá thế nào về vai trò của chính sách tài chính trong thúc đẩy tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2021 - 2025?

TS. Lê Thị Thùy Vân

TS. Lê Thị Thùy Vân: Trong giai đoạn 2021 - 2025, chính sách huy động ngân sách nhà nước (NSNN) tiếp tục được sửa đổi, hoàn thiện bám sát các mục tiêu, định hướng đề ra, qua đó, đã động viên hợp lý, kịp thời các nguồn lực từ sản xuất và từ tài nguyên, đất đai. Các chính sách thuế, phí, lệ phí được ban hành về cơ bản đã đảm bảo minh bạch, phù hợp với các cam kết quốc tế, góp phần tạo môi trường đầu tư ổn định, bình đẳng giữa các thành phần kinh tế...

Thể chế quản lý, phân bổ NSNN được hoàn thiện, đổi mới theo hướng bảo đảm vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương và chủ động, tích cực của ngân sách địa phương. Cụ thể, bổ sung cơ chế cho phép sử dụng vốn đầu tư phát triển của địa phương để hỗ trợ ngân sách trung ương, các địa phương khác đầu tư dự án hạ tầng có tính chất vùng và liên vùng. Từ đó, tạo ra nguồn lực tổng thể, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả trung ương và địa phương để đẩy nhanh tiến độ đầu tư các dự án hạ tầng trọng điểm, đóng góp vào sự phát triển của cả nước.

Chính sách chi NSNN đã được thực hiện theo hướng tiết kiệm, chặt chẽ, hiệu quả, ưu tiên nguồn lực cho đầu tư phát triển, tạo động lực cho nền kinh tế. Bên cạnh đó, nhiều cơ chế, chính sách đặc thù được ưu tiên mở rộng tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; đảm bảo nguồn lực thực hiện chính sách, chế độ đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và lực lượng vũ trang trong thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Về cân đối NSNN và quản lý nợ công, trong bối cảnh kinh tế phát triển không thuận lợi, tăng trưởng không ổn định, ảnh hưởng đến thu NSNN cũng như áp lực tăng chi NSNN để phục hồi và ổn định kinh tế vĩ mô và tăng khả năng huy động nguồn lực cho đầu tư phát triển, nên những năm qua, Việt Nam đã chủ động điều hành bội chi NSNN theo hướng linh hoạt, chấp nhận bội chi cao ở một số thời điểm để có thêm nguồn lực cho đầu tư phát triển và hỗ trợ tổng cầu.

Đồng thời, chủ động thực hiện một số biện pháp để giảm mức bội chi tăng cao như ưu tiên sử dụng một số khoản tăng thu để giảm bội chi NSNN… Chính sách trong lĩnh vực quản lý nợ công được hoàn thiện và đổi mới, từng bước tiếp cận các thông lệ quốc tế, đảm bảo nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững; thúc đẩy sự phát triển của thị trường vốn trong nước, nâng cao hiệu quả huy động và phân bổ nguồn lực phục vụ cho mục tiêu tăng trưởng cao trong giai đoạn 2026 - 2030.

Sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính công, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Ảnh: ĐỨC THANH

PV: Bên cạnh những kết quả đạt được, theo bà, vẫn còn những khó khăn, thách thức gì trong huy động và phân bổ nguồn lực tài chính công?

TS. Lê Thị Thùy Vân: Bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn một số khó khăn, thách thức, trong đó, cơ cấu thu NSNN từ thuế còn dựa nhiều vào các sắc thuế như thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp; tốc độ tăng thu nội địa chưa ổn định do trong những năm vừa qua, kinh tế vẫn còn nhiều khó khăn, ảnh hưởng đến sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Điều này chủ yếu xuất phát từ nguyên nhân khách quan do trong giai đoạn 2021 - 2025, nền kinh tế chịu tác động, ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch Covid-19, nhất là trong vòng 2 năm đầu của giai đoạn, cũng như các yếu tố khách quan bên ngoài như xung đột địa chính trị, căng thẳng thương mại... Đồng thời, thương mại điện tử phát triển dẫn đến sự ra đời nhiều loại hình dịch vụ, đặt ra nhiều thách thức với cơ quan thuế trong việc xác định bản chất giao dịch, vai trò của từng bên tham gia giao dịch, doanh thu, chi phí, thu nhập, cơ sở thường trú để vừa quản lý thu thuế phát sinh với hoạt động này, vừa để tạo công bằng trong môi trường kinh doanh cũng như tạo thuận lợi cho loại hình kinh doanh này phát triển.

Trong khi đó, áp lực chi NSNN cho các nhiệm vụ phục hồi, phát triển kinh tế và ổn định đời sống người dân vẫn còn lớn. Công tác triển khai dự toán chi thường xuyên, phân bổ chi tiết kế hoạch đôi lúc còn chậm do thường phát sinh nhiều yếu tố không thuận lợi, nhất là tình hình thiên tai, bão lũ diễn biến bất thường, ảnh hưởng đến việc điều hành nhiệm vụ NSNN.

Ngoài ra, nhiệm vụ đặt ra đối với công tác quản lý nợ công trong thời gian tới còn nhiều thách thức. Áp lực vay tăng, điều kiện thị trường vốn quốc tế và trong nước không thuận lợi dẫn đến mặt bằng lãi suất tăng, biến động các ngoại tệ mạnh cũng gây sức ép giảm giá đồng Việt Nam, ảnh hưởng nghĩa vụ trả nợ, đặc biệt đối với nợ bằng USD và rủi ro cho việc thực hiện các chỉ tiêu an toàn nợ công, nợ nước ngoài quốc gia...

PV: Để nâng cao hiệu quả huy động và phân bổ nguồn lực tài chính công hướng đến tăng trưởng cao trong kỷ nguyên mới, cần chú trọng những giải pháp nào, thưa bà?

TS. Lê Thị Thùy Vân: Theo tôi, để nâng cao hiệu quả huy động và phân bổ nguồn lực tài chính công, đóng góp vào tăng trưởng 8% trở lên trong năm 2025; giai đoạn 2026 - 2030 đạt tốc độ tăng trưởng 2 con số, trước hết, cần ưu tiên đổi mới, hoàn thiện thể chế quản lý tài chính công theo hướng nâng cao hiệu quả quản lý, phân bổ, sử dụng NSNN, siết chặt kỷ luật, kỷ cương tài chính; tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại chi NSNN gắn với các mục tiêu về tái cơ cấu nền kinh tế, phát triển bền vững. Ưu tiên nguồn lực bố trí cho các nhiệm vụ quan trọng, cấp bách của Nhà nước, các công trình trọng điểm quốc gia, các công trình có tính thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội liên vùng…

Hai là, cải thiện vai trò dẫn dắt, vốn mồi của nguồn lực NSNN; thực hiện đột phá xây dựng kết cấu hạ tầng và đô thị đồng bộ, hiện đại, xanh và thân thiện với môi trường. Tập trung cao hơn các nguồn lực cho thích ứng với biến đổi khí hậu, phát triển hạ tầng công nghệ thông tin, viễn thông, xây dựng, kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia, tạo nền tảng chuyển đổi số quốc gia.

Ba là, nghiên cứu, thực hiện cơ chế quản lý, phân bổ, sử dụng vốn, nhất là vốn đầu tư công hợp lý, hiệu quả để phù hợp với khả năng cân đối vốn NSNN; đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công các công trình, dự án trọng điểm, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong giải ngân đầu tư công, trong đó có vướng mắc về đất đai, giải phóng mặt bằng.

Bốn là, đổi mới chính sách thu NSNN theo hướng tiếp tục hoàn thiện hệ thống thu, cơ cấu lại thu, đảm bảo nguồn ngân sách bền vững, thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng, tiến bộ công bằng xã hội; đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế, tăng cường quản lý thu các giao dịch thương mại điện tử. Kết nối đồng bộ cơ sở thông tin dữ liệu ngành thuế với hệ thống dữ liệu của các cơ quan quản lý nhà nước khác để tăng cường hiệu quả quản lý nguồn thu.

Năm là, mở rộng cơ sở thuế, áp dụng mức thuế suất hợp lý, đảm bảo công bằng, bình đẳng về thuế giữa các đối tượng nộp thuế; phù hợp với các cam kết quốc tế, tạo môi trường sản xuất kinh doanh cạnh tranh và thúc đẩy đầu tư, đảm bảo lợi ích quốc gia, tạo điều kiện cho người nộp thuế tích tụ, khuyến khích sản xuất kinh doanh phát triển.

Sáu là, quản lý, kiểm soát hiệu quả bội chi, nợ công, các nghĩa vụ nợ dự phòng của NSNN, nợ của chính quyền địa phương, đảm bảo an ninh an toàn tài chính quốc gia, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vay...

PV: Xin cảm ơn bà!