Quỹ đất sạch cho nhà ở xã hội cần được coi là nhiệm vụ ưu tiên

Đây là một giải pháp được đề xuất trong Báo cáo Đề xuất giải pháp triển khai hiệu quả Đề án Đầu tư xây dựng 1 triệu căn NOXH (Đề án 338) do Ban Nghiên cứu phát triển Kinh tế tư nhân (Ban IV) thực hiện.

Cải cách quy trình, thủ tục về đầu tư, xây dựng

Theo Ban IV, còn nhiều khó khăn, tồn tại đáng kể trong việc triển khai Đề án này. Nhiều địa phương chưa thực sự quan tâm phát triển NOXH; chưa xác định rõ quỹ đất cho phát triển NOXH trong quy hoạch đô thị, khu công nghiệp; chưa thực hiện nghiêm quy định dành 20% quỹ đất trong các dự án nhà ở thương mại để phát triển NOXH, dẫn đến thiếu quỹ đất sạch để triển khai các dự án NOXH.

Công tác cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp và người dân tham gia đầu tư xây dựng NOXH chưa được quan tâm, dẫn đến thời gian chuẩn bị đầu tư, bồi thường giải phóng mặt bằng, giao đất, thời gian thẩm định, phê duyệt quy hoạch, dự án... vẫn còn kéo dài.

Về phía doanh nghiệp, một số doanh nghiệp, tập đoàn kinh doanh bất động sản lớn trong thời gian vừa qua mới chỉ tập trung vào việc phát triển các khu đô thị, nhà ở, khu nghỉ dưỡng cao cấp mà chưa quan tâm đến việc đầu tư phát triển NOXH dành cho các đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp.

Để tạo ra 1 triệu căn NOXH có giá hợp lý và chất lượng trong thời gian nhanh nhất, Ban IV đã đề xuất một số giải pháp.

Trong đó, giải pháp để đảm bảo tính khả thi về đất cho mục tiêu xây dựng 1 triệu NOXH là các địa phương cần tập trung tạo quỹ đất dành riêng cho các dự án NOXH độc lập, coi đây là nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu để đảm bảo an sinh xã hội và thúc đẩy tăng trưởng.

Trong quá trình này, các địa phương cần nghiêm túc tuân thủ 2 nguyên tắc về vị trí, địa điểm bố trí dự án NOXH. Đó là gần với các khu/cụm công nghiệp hoặc gần các doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động trên địa bàn; có hạ tầng kỹ thuật (điện, đường, nước sạch...) và hạ tầng xã hội (cơ sở y tế, trường học...) nền tảng để tạo điều kiện cho đời sống của người lao động.

Trường hợp xác định được các vị trí phù hợp nguyên tắc nhưng hệ thống hạ tầng chưa đảm bảo, các địa phương cần hỗ trợ toàn bộ hoặc một phần kinh phí đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật trong phạm vi dự án xây dựng NOXH theo quy định tại điểm D khoản 1 Điều 58 của Luật Nhà ở.

Ngoài ra, Chính phủ cần giao Bộ Xây dựng đánh giá nhu cầu NOXH theo từng địa phương để cân nhắc các cơ chế, chính sách đặc thù, nguồn vốn ưu tiên... hỗ trợ trọng tâm các địa phương đông công nhân, người lao động.

Khó khăn của người lao động khi mua nhà ở xã hội.

Lãi suất cho vay mua nhà ở xã hội còn cao

Về tín dụng, việc ban hành Chương trình tín dụng ưu đãi 120.000 tỷ đồng cho chủ đầu tư và người mua NOXH là giải pháp tốt. Tuy nhiên, đến nay, gói tín dụng này vẫn chưa thể giải ngân do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chưa nhận được danh mục các dự án đủ tiêu chuẩn theo hướng dẫn của Bộ Xây dựng, trong khi Bộ Xây dựng lại ủy quyền cho các tỉnh chủ động công bố danh mục các dự án.

Do đó, tiến độ giải ngân gói tín dụng ưu đãi này đang phụ thuộc vào việc đẩy nhanh quá trình quy hoạch, bố trí quỹ đất sạch và lựa chọn nhà đầu tư cho các dự án NOXH của các địa phương.

Liên quan tới lãi suất cụ thể cho chủ đầu tư, mức lãi suất 8,7%/năm áp dụng cho chủ đầu tư được đánh giá là khá phù hợp. Tuy nhiên, mức lãi này chỉ áp dụng tới 30/6/2023, còn từ 1/7/2023, “định kỳ 6 tháng, NHNN thông báo lãi suất cho vay trong thời gian ưu đãi cho các ngân hàng thương mại tham gia Chương trình", theo hướng dẫn của NHNN.

Theo Ban IV, hướng dẫn này sẽ khiến các chủ đầu tư tương đối bị động, khó lập kế hoạch về vốn. Thêm vào đó, dòng tiền của các doanh nghiệp bất động sản nói riêng và doanh nghiệp nói chung hiện đang rất khó khăn. Vì vậy, Ban IV đề xuất nên kéo dài thời hạn áp dụng mức lãi vay ưu đãi cho chủ đầu tư đồng thời xem xét cải thiện điều kiện cho vay để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tham gia phát triển NOXH.

Về lãi suất cho người mua nhà, cũng theo hướng dẫn của NHNN, mức lãi vay áp dụng đến hết ngày 30/6/2023 là 8,2%/năm trong thời gian ưu đãi là 5 năm kể từ ngày giải ngân, còn “kể từ ngày 1/7/2023, định kỳ 6 tháng, NHNN thông báo lãi suất cho vay trong thời gian ưu đãi cho các ngân hàng thương mại tham gia Chương trình”.

Bên cạnh vấn đề lãi suất, điều kiện để vay mua NOXH hiện cũng là rào cản rất lớn đối với người lao động, cần tập trung rà soát và cải cách mạnh mẽ, báo cáo của Ban IV chỉ ra.

Chẳng hạn, người lao động phải có giấy tờ xác nhận của Bảo hiểm xã hội; hoặc giấy tờ chứng minh không thuộc diện chịu thuế thu nhập cá nhân thường xuyên, không sở hữu nhà ở khác, giấy tờ xác nhận cư trú...

Trong khảo sát tình hình doanh nghiệp tháng 5/2023, có nội dung kiến nghị rất đáng lưu ý là “nhà nước xem xét các cơ chế để doanh nghiệp tham gia tín chấp, bảo lãnh cho người lao động trong quá trình vay mua/thuê NOXH so với quy trình xét duyệt phức tạp theo diện “đối tượng chính sách” như hiện nay để chủ trương phát triển NOXH đi vào thực tiễn...”.

Với giải pháp này, vai trò của các doanh nghiệp có đông người lao động theo đó có thể phát huy nhiều hơn trong Đề án 338. Doanh nghiệp không chỉ có năng lực tham gia bảo lãnh, xác nhận danh sách người lao động mua NOXH, hoặc vay vốn, mà một số doanh nghiệp còn có thể bổ sung thêm cơ chế “hỗ trợ một phần tiền cho người lao động mua nhà” để cộng hợp với nỗ lực của Chính phủ trong Đề án quan trọng này./.