Tận dụng thời cơ phát triển, thị trường vốn cần trụ cột quỹ đầu tư dài hạn

Việt Nam đang đứng trước một giai đoạn phát triển mang tính bản lề của kỷ nguyên mới, nơi nhiều điều kiện thuận lợi cùng hội tụ và mở ra “cửa sổ cơ hội” hiếm có cho tăng trưởng dài hạn. Nhìn từ góc độ thị trường vốn, theo chia sẻ của bà Lương Thị Mỹ Hạnh - Giám đốc Quản lý tài sản Khối trong nước của Dragon Capital Việt Nam tại diễn đàn “Triển vọng thị trường vốn Việt Nam 2026: Bứt phá trên nền tảng mới”, đây là thời điểm đặc biệt khi Việt Nam đồng thời sở hữu nền kinh tế mở, cơ cấu dân số vàng, nguồn lực con người dồi dào và sự chuyển biến mạnh mẽ trong tư duy phát triển.

Theo bà Hạnh, với đặc thù công việc gắn liền việc theo dõi sát các chính sách vĩ mô, cộng đồng đầu tư chưa từng chứng kiến sự giao thoa rõ nét giữa tinh thần đổi mới và khát vọng phát triển như hiện nay. Tuy nhiên, cơ hội này đi kèm áp lực lớn về thời gian.

Dự báo cho thấy, từ năm 2039, Việt Nam sẽ bắt đầu bước vào giai đoạn dân số già, trong khi mục tiêu đến năm 2045 trở thành quốc gia có thu nhập cao đã được xác lập. Khoảng thời gian còn lại không dài, đòi hỏi các quyết sách phải đủ nhanh và đủ mạnh, nếu không sẽ đánh mất thời cơ quý giá.

Trong bối cảnh đó, vai trò của các quỹ đầu tư được nhìn nhận là yếu tố then chốt để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng nhanh và bền vững. Theo phân tích của bà Hạnh, quỹ đầu tư không chỉ là một kênh tài chính, mà còn góp phần cấu trúc lại dòng vốn trong nền kinh tế, chuyển hóa các nguồn tiền tiết kiệm ngắn hạn trong dân cư thành nguồn vốn trung và dài hạn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.

Bên cạnh chức năng dẫn vốn, các quỹ đầu tư mang tính dài hạn, khác với các dòng vốn ngắn hạn dễ đảo chiều. Với chiến lược đầu tư ổn định và tầm nhìn dài hơi, các quỹ có thể đồng hành cùng doanh nghiệp trong quá trình đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh. Mô hình này đã chứng minh hiệu quả tại nhiều nền kinh tế phát triển, đồng thời giúp giảm sự phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng và hạn chế rủi ro từ vốn vay nước ngoài.

Một khía cạnh khác ít được đề cập, nhưng có ý nghĩa lâu dài là tác động của các quỹ đầu tư đối với chuẩn mực quản trị doanh nghiệp. Thông qua các yêu cầu về minh bạch thông tin, trách nhiệm giải trình và quản lý rủi ro, quỹ đầu tư tạo ra động lực tích cực buộc doanh nghiệp nâng cao chất lượng quản trị.

Tuy nhiên, để những vai trò này được phát huy đầy đủ, đại diện Dragon Capital cũng chỉ ra rằng, thị trường vốn Việt Nam hiện vẫn còn mỏng. Dư nợ tín dụng ngân hàng đã vượt 134% GDP vào cuối năm 2024, phản ánh sự phụ thuộc lớn vào hệ thống ngân hàng. Sau hơn 20 năm phát triển, số lượng quỹ đầu tư tăng lên khoảng 100 quỹ, song quy mô tổng thể vẫn còn khá khiêm tốn.

Mục tiêu đến năm 2030 đưa tổng vốn của các quỹ đầu tư lên khoảng 5% GDP, tương đương tăng trưởng gấp 10 lần trong vòng 5 năm, được đánh giá là tham vọng nhưng cần thiết. Để đạt được mục tiêu này, bà Hạnh cho biết, cần tháo gỡ các điểm nghẽn mang tính cấu trúc, trong đó có rào cản pháp lý đối với kênh phân phối và tư duy đầu tư còn ngắn hạn. Hiện nay, thời gian nắm giữ chứng chỉ quỹ của nhà đầu tư trong nước chỉ khoảng hơn một năm và thường bị so sánh trực tiếp với lãi suất ngân hàng, thay vì được nhìn nhận như một kênh tích lũy tài sản dài hạn.

Một hạn chế khác nằm ở sự phát triển chậm của quỹ hưu trí. Dù đã có hành lang pháp lý trong nhiều năm, quy mô quỹ hưu trí tại Việt Nam vẫn còn rất nhỏ, chưa thể đóng vai trò đáng kể trong bảo đảm an sinh xã hội và cung cấp nguồn vốn dài hạn cho nền kinh tế.

Từ thực tiễn này, bà Hạnh cho rằng, cần ưu tiên khai thác nguồn vốn trong nước còn rất dồi dào nhưng đang bị ngắn hạn hóa. Trước hết, các chính sách ưu đãi thuế đủ mạnh sẽ góp phần thay đổi hành vi đầu tư của người dân, trong đó có việc xem xét miễn hoặc giảm thuế thu nhập cá nhân đối với các khoản đầu tư dài hạn. Bên cạnh đó, việc mở rộng kênh phân phối, từng bước tháo gỡ rào cản để ngân hàng thương mại tham gia sâu hơn vào phân phối sản phẩm quỹ sẽ giúp quỹ đầu tư trở thành kênh tài sản phổ biến.

Song song với đó, khung pháp lý cho quỹ hưu trí cần tiếp tục được hoàn thiện theo hướng tiệm cận thông lệ quốc tế, cho phép đa dạng hóa danh mục đầu tư nhằm nâng cao hiệu quả và sức hấp dẫn. Ở góc độ dài hạn, giáo dục tài chính cấp quốc gia được xem là nền tảng quan trọng để hình thành tư duy đầu tư bền vững cho người dân, trong đó báo chí và truyền thông giữ vai trò không nhỏ trong việc lan tỏa nhận thức.