Giải ngân đầu tư công vẫn bứt tốc trong bối cảnh sắp xếp bộ máy

Chiều 6/9, tại cuộc họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 8, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương đã thông tin chi tiết tới các phóng viên về tình hình giải ngân vốn đầu tư công 8 tháng đầu năm. Bên cạnh những kết quả tích cực, Thứ trưởng đã nêu rõ những thách thức, khó khăn cần phải giải quyết và đề xuất các giải pháp cụ thể.

Giải ngân đạt cao hơn cùng kỳ 135.000 tỷ đồng

Theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, giải ngân vốn đầu tư công trong 8 tháng rất tích cực, cả về số tuyệt đối và tương đối. Số vốn đã giải ngân đạt 410.000 tỷ đồng, tăng khoảng 135.000 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2024, tốc độ giải ngân năm nay cũng cao hơn hẳn các năm trước. Nếu so với kế hoạch Thủ tướng giao đầu năm, tỷ lệ giải ngân đã đạt 49,5%, còn nếu so với kế hoạch được Thủ tướng giao bổ sung, tỷ lệ đạt 46,3%.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương phát biểu tại cuộc họp báo. Ảnh: Đức Minh

Tuy nhiên, Thứ trưởng Trần Quốc Phương cũng thẳng thắn chỉ rõ, để đạt được mục tiêu 100% giải ngân vào cuối năm theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ thì vẫn còn nhiều thách thức đòi hỏi phải có những giải pháp hết sức quyết liệt.

4 nhóm khó khăn, vướng mắc chính được Thứ trưởng nêu bao gồm các vấn đề liên quan đến: việc sắp xếp lại bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp; công tác phân bổ vốn; hoàn thiện thể chế pháp luật; và công tác tổ chức thực hiện dự án.

Một trong những thách thức lớn nhất đến từ việc tổ chức lại bộ máy chính quyền địa phương. Chẳng hạn, một số vị trí liên quan đến công tác đầu tư công như kế toán hay quản lý dự án ở một số xã là chưa kịp kiện toàn. Điều này khiến các thủ tục liên quan đến dự án và thanh quyết toán phải chờ.

Bên cạnh đó, việc sắp xếp lại bộ máy cũng đòi hỏi phải rà soát, điều chỉnh lại một số dự án để phù hợp với mô hình chính quyền mới, gây mất thời gian làm thủ tục. Các cơ quan Trung ương cũng đã có rất nhiều hướng dẫn cụ thể, chi tiết. Tuy nhiên, “việc triển khai ở địa phương trong thực tiễn có nhiều vướng mắc rất đa dạng, không địa phương nào giống địa phương nào” - Thứ trưởng cho hay và ghi nhận các xã đã rất nỗ lực để vượt qua, khắc phục những vấn đề khó khăn, vướng mắc.

Nhóm khó khăn thứ hai là vẫn còn một lượng vốn ngân sách trung ương nhất định chưa được phân bổ, lên tới khoảng 38.500 tỷ đồng. Nguyên nhân là do nhiều dự án chưa đủ thủ tục, phê duyệt chưa kịp và một phần cũng do việc sáp nhập, hợp nhất các cơ quan hành chính.

“Sau khi sắp xếp lại bộ máy, một số dự án cần phải đánh giá lại, có thể là phải chuyển đổi công năng hoặc nếu chưa thực hiện thì tạm dừng thực hiện do không còn phù hợp với mục đích. Hiện nay một số địa phương, bộ, ngành đã có đề xuất xin điều chỉnh giảm kế hoạch vốn đầu tư công do không có nhu cầu đối với một số dự án đặc thù” - Thứ trưởng cho hay.

Về vấn đề thể chế pháp luật, sau khi Quốc hội thông qua một số luật liên quan đến đầu tư, thì một số văn bản dưới luật như nghị định, thông tư vẫn đang trong quá trình hoàn thiện. Về phía trách nhiệm của Bộ Tài chính, hiện Bộ đang khẩn trương hoàn thiện hai nghị định hướng dẫn Luật Đầu tư công và Luật PPP. Theo Thứ trưởng, hai nghị định đã được hoàn tất công tác tiếp thu, giải trình và trình lại với Văn phòng Chính phủ để sớm ban hành.

Cuối cùng, liên quan đến công tác tổ chức thực hiện, những vướng mắc vẫn mang tính “truyền thống” như công tác giải phóng mặt bằng, thay đổi về giá, nguyên vật liệu, chậm trễ trong các hoàn thiện thủ tục đầu tư hay các yếu tố khách quan như thời tiết.

Trong đó, Thứ trưởng Trần Quốc Phương nhấn mạnh về công tác quy hoạch. Hiện nay, sau khi thực hiện sắp xếp, các địa phương hợp nhất sẽ cùng tồn tại 2 - 3 quy hoạch cùng lúc. Để xử lý những bước chuyển tiếp trước khi xây dựng, điều chỉnh một bản quy hoạch thống nhất, Chính phủ đã có Nghị quyết số 66/NQ-CP năm 2025, ban hành theo Nghị định 197/2025/QH15 của Quốc hội.

Nghị quyết này, Thứ trưởng giải thích, vừa mang tính chỉ đạo của Chính phủ liên quan đến công tác khẩn trương rà soát quy hoạch để điều chỉnh, vừa có các trình tự, thủ tục mang tính tháo gỡ khó khăn và cải cách thủ tục hành chính để điều chỉnh được ngay các quy hoạch trong thời gian ngắn nhất từ nay đến cuối năm, kịp thời phục vụ việc điều chỉnh các dự án đầu tư công.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương phát biểu tại cuộc họp báo. Ảnh: Đức Minh

Sẽ có "sổ tay hướng dẫn" để áp dụng trên cả nước

Trước những khó khăn như đã nêu, Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho hay Bộ Tài chính đã đề xuất một loạt các giải pháp quyết liệt nhằm đạt mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch.

Trước hết, đó là đề nghị các bộ, ngành, địa phương tiếp tục triển khai mạnh mẽ các giải pháp đã được đề ra từ đầu năm trong các văn bản của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ như Công điện số 47, số 60, Chỉ thị số 05, Nghị quyết 226… Đồng thời, về công tác thể chế, các cơ quan khẩn trương ban hành các nghị định, văn bản hướng dẫn như đã nêu.

Liên quan đến phân bổ vốn, tất cả các bộ, ngành, địa phương tiếp tục rà soát và phân bổ nốt số vốn còn lại. Trường hợp không có nhu cầu hoặc không sử dụng đến số vốn đã được giao thì khẩn trương làm thủ tục để kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho điều chỉnh giảm, chuyển số vốn này cho các nơi có nhu cầu.

Và để khắc phục tồn tại ở khâu tổ chức triển khai, Thứ trưởng đề nghị các bộ, ngành, địa phương tiếp tục quan tâm và triển khai quyết liệt hơn nữa các giải pháp liên quan. Cụ thể là đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án để có khối lượng giải ngân, đặc biệt vào cuối năm. Đồng thời, cần rà soát và hoàn thiện các thủ tục còn vướng mắc, kiện toàn bộ máy và chức danh để sớm phê duyệt điều chỉnh các dự án. Thứ trưởng cũng đề nghị các bộ liên quan nghiên cứu phương án xây dựng những hướng dẫn mang tính sổ tay để thống nhất trên cả nước, hạn chế bớt thủ tục hỏi đáp mất nhiều thời gian.

Với tất cả những đề xuất này, Thứ trưởng Bộ Tài chính bày tỏ kỳ vọng kết quả giải ngân cuối sẽ đạt mục tiêu Thủ tướng Chính phủ đã giao./.