Góp ý hoàn thiện chính sách tài chính cho khai thác khoáng sản

Nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp khoáng sản

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký VCCI cho hay, sự kiện là diễn đàn quy tụ đại diện từ cơ quan quản lý nhà nước, các doanh nghiệp và chuyên gia nhằm thảo luận về chính sách tài chính cho ngành công nghiệp khoáng sản, nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp; đề xuất các giải pháp để tiếp tục hoàn thiện chính sách pháp luật đối với ngành công nghiệp khai khoáng theo tinh thần cải cách tại 4 Nghị quyết của Bộ Chính trị (Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 59-NQ/TW, Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW).

Ông Nguyễn Văn Phụng phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Hải Anh

Tại hội thảo, ông Nguyễn Văn Phụng - chuyên gia cao cấp về thuế và doanh nghiệp đã làm rõ các nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp trong lĩnh vực khai thác, chế biến khoáng sản tại Việt Nam theo quy định hiện hành.

Cụ thể, doanh nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản thực hiện các hoạt động theo quy định của Luật Khoáng sản, có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài chính theo quy định của Luật Đất đai: nộp tiền thuê đất; thuế sử dụng đất; phí, lệ phí liên quan đến đất đai.

Đồng thời, doanh nghiệp có nghĩa vụ thực hiện bồi thường khi được giao đất thuê; thực hiện nghĩa vụ tài chính theo Luật Bảo vệ môi trường; bảo đảm nguồn lực cho hoạt động bảo vệ môi trường trong thời gian hoạt động, cho nghĩa vụ phục hồi môi trường sau khai thác. Doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ thuế, phí và lệ phí theo quy định của pháp luật về thuế, Luật Phí và lệ phí đối với hàng hóa, dịch vụ sử dụng cho hoạt động sản xuất - kinh doanh (khai thác, chế biến khoáng sản); thuế đối với kết quả hoạt động sản xuất - kinh doanh...

Như vậy, theo quy định hiện hành, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực khai thác, chế biến khoáng sản phải thực hiện nhiều nghĩa vụ tài chính. Nhằm tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, theo ông Phụng, cơ quan chức năng cần quán triệt Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 10/2/2022 của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, đặc biệt là 4 Nghị quyết được Bộ Chính trị ban hành mới đây (Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 59-NQ/TW, Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW), thực hiện rà soát, phát hiện những bất cập của các luật thuế, Luật Địa chất và Khoáng sản để có đề xuất điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp.

Đồng thời, nghiên cứu, làm rõ nội hàm, phương thức quản lý để có thể thống nhất chính sách 2 khoản thu (thu cấp quyền khai thác khoáng sản và thuế tài nguyên), qua đó giảm bớt thủ tục hành chính trong quản lý, tiết giảm chi phí xã hội trong quản lý thực thi và tuân thủ của doanh nghiệp. Ông Văn Phụng cho rằng, hai khoản thu này có cùng cơ sở tính, cách tính (khác về phương thức quản lý, cơ quan quản lý, thời gian, phân cấp), tạo cảm giác thu trùng lắp trên cùng một quyền lợi/nghĩa vụ.

Đề xuất Bộ Tài chính thống nhất quản lý nguồn thu thuế, phí

Ở góc độ nhà khoa học, đề cập 2 khoản thu (thu cấp quyền khai thác khoáng sản và thuế tài nguyên), TS. Nguyễn Tiến Chỉnh - Hội Khoa học công nghệ Việt Nam phân tích, 2 khoản thu đều đánh vào cùng một đối tượng - quyền khai thác tài nguyên khoáng sản - nhưng có nguồn gốc pháp lý ban hành khác nhau. Thuế tài nguyên thuộc hệ thống thuế quốc gia (Luật Thuế tài nguyên); thu cấp quyền khai thác khoáng sản thực hiện theo quy định của pháp luật chuyên ngành về tài nguyên, khoáng sản (Luật Địa chất và khoáng sản). Nếu thiết kế không hài hòa, sẽ làm giảm hiệu quả khai thác và không phù hợp với thông lệ quốc tế.

Thuế tài nguyên hiện hành ở Việt Nam không giống như ở các quốc gia có ngành khai khoáng phát triển. Ở các nước, thường chỉ có một khoản thu dưới dạng thuế tài nguyên (royalty) tính linh hoạt theo sản lượng, giá trị, lợi nhuận hoặc giá thị trường.

Đề xuất giải pháp tháo gỡ, TS. Nguyễn Tiến Chỉnh cho rằng, nên hoàn thiện chính sách thuế, phí theo hướng ưu tiên khai thác tận thu tối đa tài nguyên khoáng sản, bảo vệ môi trường; nghiên cứu gộp thuế tài nguyên và thu cấp quyền khai thác mỏ khoáng sản thành một loại thuế tài nguyên do Bộ Tài chính thống nhất quản lý. Việc quy về một đầu mối giúp cơ quan chuyên trách có thể tính đúng, tính đủ thuế suất thuế tài nguyên, giảm thủ tục hành chính cho doanh nghiệp.