Ngân hàng số biến "mỏ kim cương" thô thành dữ liệu đầy giá trị

Dữ liệu chỉ có giá trị khi được "đánh bóng", chuẩn hoá

Chia sẻ tại phiên đối thoại “AI và hành trình chuyển đổi số theo định hướng ngân hàng dựa trên dữ liệu” trong khuôn khổ sự kiện Smart Banking 2025 được Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) phối hợp cùng Tập đoàn IEC tổ chức, ông Nguyễn Hưng - Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Tiên Phong (TPBank) ví von dữ liệu như “mỏ kim cương”, nhưng việc khai thác được “mỏ kim cương” ấy hay không mới là vấn đề. Nếu chỉ khai thác dữ liệu thô mà không biết cách “đánh bóng” để biến thành trang sức lấp lánh thì không mang lại nhiều giá trị.

Phiên đối thoại “AI và hành trình chuyển đổi số theo định hướng ngân hàng dựa trên dữ liệu”. Ảnh: IEC.

Để phục vụ cho nhu cầu kinh doanh, tiến tới xây dựng dữ liệu lớn cho các mô hình ứng dụng, TPBank từ sớm đã nhận thức được tầm quan trọng của dữ liệu. Do đó, ngay từ đầu, ngân hàng đã quy hoạch và xây dựng trung tâm dữ liệu riêng, đồng thời đặt ra yêu cầu phải hiểu rõ chất lượng dữ liệu như thế nào. Bởi dữ liệu đến từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm cả dữ liệu phi cấu trúc từ bên ngoài, chứ không chỉ từ hoạt động nghiệp vụ nội bộ ngân hàng.

Cũng theo ông Nguyễn Quang Huy - Giám đốc Trung tâm kỹ thuật và khoa học dữ liệu Ngân hàng Vietcombank, trong quá trình vay ngân hàng, khâu thẩm định hồ sơ vốn thường đem lại nhiều “nỗi đau” bởi nhiều thủ tục. Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ để thay thế con người trong khâu kiểm tra giấy tờ, thẩm định hồ sơ đang dần giúp nâng cao trải nghiệm khách hàng.

Nhấn mạnh về vai trò then chốt của dữ liệu, theo ông Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, sự phát triển nhanh chóng của chiến lược kinh doanh dựa trên dữ liệu trong ngành ngân hàng đã tạo ra những lợi ích đáng kể.

Một trong những vấn đề nan giải được các ngân hàng, chuyên gia quan tâm là dữ liệu cần tính chính xác và “sạch”, bởi nếu ngay từ đầu dữ liệu đã sai lệch thì về sau rất khó xử lý.

Lãnh đạo TPBank phân tích, khi ngân hàng cấp một khoản vay, bộ phận kinh doanh thường chỉ muốn giải ngân nhanh, nhập thông tin khách hàng cần thiết để hoàn thành các chỉ tiêu. Tuy nhiên, về sau khi cần phân tích rủi ro, phân loại theo ngành nghề hay khai thác dữ liệu cho mục tiêu bán chéo sản phẩm thì lại không thực hiện được. Do đó, ngay từ khâu đầu vào, dữ liệu phải được đảm bảo chính xác, có chế tài để người nhập liệu cung cấp thông tin đầy đủ và chuẩn chỉnh.

"Trong ngân hàng chúng tôi hiện có tới 100 hệ thống công nghệ thông tin và ứng dụng khác nhau, làm sao để dữ liệu của các hệ thống này có thể “nói chuyện” với nhau, kết nối, liên thông với nhau cũng là vấn đề" - lãnh đạo TPBank bày tỏ.

Đồng thời, dữ liệu nhạy cảm cần được phân loại, dán nhãn và quy hoạch thành các vùng riêng biệt, đi kèm với những yêu cầu nghiêm ngặt về bảo mật. Đây là những thách thức mà ngân hàng phải đối mặt trong quá trình quản trị và khai thác dữ liệu.

Chưa "thổi còi" đơn vị nào, tạo điều kiện để đổi mới

Cũng theo ông Nguyễn Quốc Hùng, đến nay, các đơn vị cũng đẩy mạnh làm sạch thông tin khách hàng thông qua cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; tối ưu quá trình cho vay bằng các giải pháp chấm điểm tín dụng, xác thực thông tin đa chiều bằng dữ liệu dân cư…

Đến giữa tháng 6/2025, ngành ngân hàng có hơn 117 triệu hồ sơ khách hàng (CIF) được đối chiếu sinh trắc học qua căn cước công dân gắn chip hoặc VneID, đạt gần 100% tổng lượng tài khoản thanh toán cá nhân phát sinh giao dịch trên kênh số; hơn 927 nghìn hồ sơ khách hàng tổ chức đã được đối chiếu thông tin sinh trắc học, đạt hơn 70% tổng số lượng tài khoản thanh toán tổ chức phát sinh giao dịch trên kênh số.

Cùng với đó, Trung tâm Thông tin tín dụng Quốc gia (CIC) đã phối hợp với C06, Bộ Công an hoàn thành 6 đợt đối chiếu, làm sạch dữ liệu khách hàng với khoảng 57 triệu lượt hồ sơ khách hàng theo phương thức offline.

Ngân hàng số biến "mỏ kim cương" thô thành dữ liệu đầy giá trị. Ảnh minh hoạ.

Từ góc độ cơ quan quản lý, ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Thanh toán cho biết, mục tiêu lớn của Ngân hàng Nhà nước là tạo điều kiện để người dân và các tổ chức tín dụng có môi trường phát triển thuận lợi, với hành lang pháp lý an toàn để đổi mới một cách bền vững.

Ngay từ năm 2021, Quyết định 810/QĐ-NHNN ngày 11/5/2021 phê duyệt "Kế hoạch Chuyển đổi số ngành Ngân hàng đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” đã đặt ra rất nhiều mục tiêu, trong đó, ngành ngân hàng xác định phải hình thành và phát triển các mô hình ngân hàng số. Thực tế, đã xuất hiện một loạt ngân hàng số như Cake by VPBank, TNEX - ứng dụng ngân hàng số được bảo trợ bởi MSB, Ngân hàng số Timo by BVBank...

Tuy nhiên, khi triển khai ứng dụng trí tuệ nhân tạo, theo lãnh đạo Vụ trưởng Vụ Thanh toán, các ngân hàng bắt buộc phải xây dựng khung quản trị AI. Ngân hàng Nhà nước xem xét các khung quản trị AI do từng ngân hàng ban hành, từ đó, đưa ra định hướng phù hợp.

Ở khía cạnh an ninh dữ liệu, Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương - Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia (Bộ Công an) nhấn mạnh tầm quan trọng chiến lược của dữ liệu trong kỷ nguyên số. Ông Cương cho rằng, dữ liệu đã vượt ra khỏi vai trò chỉ là sản phẩm phụ của hệ thống công nghệ thông tin để trở thành “tài nguyên mới”.

Tuy nhiên, Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương cũng thẳng thắn chỉ ra những thách thức mà ngành ngân hàng đang đối mặt. Theo đó, chất lượng dữ liệu chưa đồng bộ, còn tồn tại tình trạng trùng lặp và sai lệch; hạ tầng chia sẻ dữ liệu thiếu liên thông; việc khai thác dữ liệu chủ yếu mới phục vụ nội bộ, chưa hình thành thị trường dữ liệu tài chính; trong khi các yêu cầu về bảo mật và quyền riêng tư cá nhân ngày càng khắt khe.

Do đó, việc hoàn thiện cơ chế chia sẻ, chuẩn hóa dữ liệu và tăng cường an ninh mạng phải được coi là ưu tiên hàng đầu để có thể phát huy giá trị dữ liệu trong ngành ngân hàng./.