Nghị định số 242/2025/NĐ-CP: Tạo hành lang pháp lý minh bạch, đồng bộ và hiệu quả hơn trong sử dụng vốn ODA

Sáng 26/9/2025, Cục Quản lý nợ và kinh tế đối ngoại (Bộ Tài chính) tổ chức Hội thảo Phổ biến Nghị định số 242/2025/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý và sử dụng vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và vay ưu đãi nước ngoài.

Tham dự hội thảo có đại diện của các bộ, ngành trung ương, địa phương, các cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp có liên quan và các nhà tài trợ song phương, đa phương, các tổ chức quốc tế cung cấp vốn ODA, vay ưu đãi nước ngoài cho Việt Nam và đại diên các sở, ban ngành của 20 tỉnh, thành phố phía Bắc.

Tạo hành lang pháp lý thông thoáng trong quản lý và sử dụng vốn ODA

Cục trưởng Quản lý nợ và kinh tế đối ngoại Nguyễn Quốc Phương cho biết, hội thảo có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là dịp để Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, cộng đồng doanh nghiệp và các đối tác quốc tế cùng tìm hiểu sâu về nghị định.

Ông Nguyễn Quốc Phương phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Đức Minh

Trong hơn 30 năm qua, vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển của đất nước, với những cây cầu, đường cao tốc, dự án năng lượng sạch… Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của đất nước và nhu cầu ngày càng lớn của các địa phương cũng như doanh nghiệp, việc triển khai thực hiện vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài đã bộc lộ nhiều tồn tại, hạn chế từ cơ sở pháp lý liên quan, đặc biệt là các thủ tục và cần có sự thay đổi.

Từ yêu cầu của thực tế, Bộ Tài chính, Cục Quản lý nợ và kinh tế đối ngoại đã tiến hành sửa đổi Nghị định số 114/2021/NĐ-CP, được thay thế bằng Nghị định số 242.

“Nghị định số 242 là bước ngoặt quan trọng, nhằm tạo hành lang pháp lý đồng bộ, phù hợp Luật Đầu tư công 2024 và các luật liên quan. Đây là minh chứng cho quyết tâm cải cách mạnh mẽ của Chính phủ trong quản trị nguồn vốn quốc tế, đặc biệt hơn đặt trong bối cảnh Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới, đẩy mạnh – nhu cầu vốn cho hạ tầng hiện đại, chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, ứng phó biến đổi khí hậu, và bảo đảm an sinh xã hội là vô cùng cấp bách", Cục trưởng Nguyễn Quốc Phương phát biểu.

Theo Cục trưởng Cục Quản lý nợ và kinh tế đối ngoại, Nghị định 242 tập trung vào 4 định hướng cốt lõi: Bảo đảm đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành, hài hòa với thông lệ quốc tế; Đơn giản hóa quy trình, rút ngắn thời gian phê duyệt, điều chỉnh và triển khai dự án; Trao thêm quyền chủ động cho các bộ, ngành, địa phương, đồng thời gắn liền với trách nhiệm giải trình minh bạch; Tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhà nước, đơn vị thực hiện dự án, đồng thời khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân.

Bốn định hướng này sẽ giúp Việt Nam chủ động, linh hoạt hơn trong tiếp cận và sử dụng nguồn vốn quốc tế, đồng thời nâng cao năng lực quản trị và hiệu quả đầu tư công, ông Phương nhấn mạnh.

Lãnh đạo Cục Quản lý nợ và kinh tế đối ngoại (Bộ Tài chính) trả lời những đề xuất, kiến nghị của các đại biểu. Ảnh: Đức Minh

Theo ông Phương, Bộ Tài chính và Cục Quản lý nợ và kinh tế đối ngoại sẽ luôn đồng hành sát sao với các bộ, ngành, địa phương trong quá trình triển khai Nghị định; hướng dẫn tháo gỡ kịp thời, đơn giản nhất, dễ hiểu nhất các vướng mắc phát sinh; công tác cải cách thể chế luôn được cập nhật, nâng cao năng lực quản trị trong thời gian tới, nhằm mục tiêu mỗi khoản vốn ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài phải được sử dụng hiệu quả nhất, vì một Việt Nam phát triển hùng cường và bền vững.l

Đơn giản hoá thủ tục, đẩy mạnh phân cấp

Tại hội thảo, ông Nguyễn Trọng Nghĩa - Trưởng phòng Phòng Quản lý nợ và hợp tác tài chính - kinh tế với các tổ chức đa phương đã trình bày các giới thiệu một số điểm mới của Nghị định số 242/2025/NĐ-CP, tập trung vào ba nhóm giải pháp lớn.

Thứ nhất, đơn giản hóa thủ tục hành chính. Nghị định đã bãi bỏ nhiều khâu phê duyệt, thẩm định trung gian không cần thiết đối với dự án ODA, vay ưu đãi; rút gọn thủ tục điều chỉnh văn kiện dự án, chỉ yêu cầu lấy ý kiến Bộ Tài chính trong trường hợp điều chỉnh làm tăng vốn lớn. Bên cạnh đó, Nghị định cũng tinh giản quy trình tiếp nhận khoản vay, giao kế hoạch vốn, sử dụng vốn dư, lựa chọn ngân hàng phục vụ; đồng thời giảm đáng kể các trường hợp phải điều chỉnh chủ trương đầu tư, góp phần đẩy nhanh tiến độ dự án.

Quang cảnh hội thảo. Ảnh: Đức Minh

Thứ hai, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền. Nghị định trao quyền quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm A và nhiều dự án trước đây thuộc thẩm quyền Thủ tướng Chính phủ cho bộ, ngành, địa phương; giao cơ quan chủ quản thẩm quyền tham gia phần lớn các dự án khu vực, trừ một số lĩnh vực đặc thù. Đồng thời, phân cấp cho cơ quan chủ quản quyết định việc sử dụng vốn dư và điều chỉnh dự án của doanh nghiệp nhà nước vay lại vốn ODA, vốn vay ưu đãi.

Thứ ba, hoàn thiện cơ chế, tháo gỡ vướng mắc phát sinh trong thực tế. Nghị định làm rõ quy định về doanh nghiệp nhà nước sử dụng vốn vay ODA, vay ưu đãi, tạo thuận lợi cho đầu tư công; bổ sung quy định xử lý tài sản, trang thiết bị do nhà tài trợ bàn giao, bảo đảm cơ sở pháp lý minh bạch. Các vướng mắc liên quan đến điều khoản chuyển tiếp đối với hỗ trợ ngân sách có mục tiêu cũng đã được giải quyết.

Tại hội thảo, các đại biểu là đại diện các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp, ban quản lý dự án, đối tác quốc tế bày tỏ đánh giá cao nội dung quy định tại Nghị định số 242 cũng như việc Bộ Tài chính tổ chức hội thảo này nhằm phổ biến kịp thời quy định tới các bên liên quan; đồng thời đề xuất các giải pháp để bảo đảm sử dụng vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài.

Cũng tại hội thảo, đại diện Bộ Tài chính đã trao đổi làm rõ các câu hỏi, vướng mắc cụ thể của đại diện doanh nghiệp, ban quản lý dự án, đối tác quốc tế trong việc áp dụng Nghị định số 242.