Ngày 3/10, tại TP. Hồ Chí Minh, Bộ Tài chính tổ chức Hội thảo phổ biến Nghị định số 242/2025/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý và sử dụng vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài.
Tham dự hội thảo, có đại diện của các địa phương, các cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp có liên quan và các nhà tài trợ song phương, đa phương, các tổ chức quốc tế cung cấp vốn ODA, vay ưu đãi nước ngoài cho Việt Nam.
Hoàn thiện hành lang pháp lý, khơi thông dòng vốn ODA
Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Quốc Phương, Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại (Bộ Tài chính) cho biết, Nghị định số 242/2025/NĐ-CP về quản lý và sử dụng vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài được ban hành được coi là sự kiện quan trọng nhằm hoàn thiện hoàn thiện hành lang pháp lý về quản lý, sử dụng nguồn vốn ODA, vay ưu đãi, phù hợp với Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư công 2024, cũng như các luật liên quan.
 |
| Ông Nguyễn Quốc Phương, Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại (Bộ Tài chính). Ảnh: Lê Toàn |
Theo ông Phương, trong hơn 30 năm qua, nguồn vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài đã đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam.
Rất nhiều công trình giao thông, đường cao tốc, bệnh viện, trường học, các dự án về năng lượng sạch, môi trường, y tế, giáo dục đều có dấu ấn của nguồn vốn quý báu này, như Dự án giảm nghèo khu vực miền Trung, Tây Nguyên; Dự án cầu Cần Thơ, cầu Mỹ Thuận, cải thiện môi trường TP. Hồ Chí Minh, Đường sắt đô thị Bến Thành – Suối Tiên; Cao tốc Bến Lức – Long Thành, Long Thành – Dầu Giây…
Những dự án trên đã mang lại nhiều tác động tích cực, lan tỏa tại khu vực miền Trung, Tây Nguyên, khu vực Đồng bằng Sông cửu Long (ĐBSCL) và các đô thị lớn.
| Với tinh thần trách nhiệm, cầu thị và hợp tác, ông Nguyễn Quốc Phương, Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại tin tưởng, Hội thảo hôm nay sẽ thành công tốt đẹp; giúp Nghị định số 242/2025/NĐ-CP nhanh chóng đi vào cuộc sống, tạo động lực mới cho phát triển kinh tế – xã hội, góp phần hiện thực hóa khát vọng phát triển nhanh và bền vững của Việt Nam. |
Bên cạnh các kết quả đạt được, việc huy động, quản lý và sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi vẫn còn tồn tại một số hạn chế như thủ tục còn phức tạp, tiến độ giải ngân chưa đáp ứng yêu cầu, công tác phối hợp giữa các cơ quan đôi khi chưa đồng bộ, một số cơ chế còn chồng chéo, gây khó khăn cho các chủ dự án, bộ, ngành và địa phương.
Trong bối cảnh Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới, giai đoạn “chuyển mình”, với quyết tâm chính trị cao về việc phấn đấu mục tiêu “tăng trưởng ít nhất 8% năm 2025 và hai con số trong các năm sau”, nhu cầu vốn cho đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, các dự án “thay đổi trạng thái, xoay chuyển tình thế”, chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, ứng phó biến đổi khí hậu là rất lớn.
Trong đó có các dự án tại ĐBSCL như các dự án DPO ĐBSCL với tổng số vốn vay nước ngoài hơn 3 tỷ USD, dự án Chống chịu biến đổi khí hậu vùng ĐBSCL và chuyển đổi tổng hợp (Dự án MERIT trị giá gần 500 triệu USD), dự án 1 triệu ha lúa có trị giá 315 triệu USD vay vốn WB.
“Việc Chính phủ ban hành Nghị định số 242/2025/NĐ-CP với những cải cách quan trọng về cơ chế, chính sách sẽ góp phần tạo ra cơ chế thông thoáng, minh bạch, và hiệu quả hơn nhằm khơi thông nguồn lực quốc tế cho sự phát triển của đất nước trong giai đoạn tới”, ông Phương khẳng định.
 |
| Toàn cảnh Hội thảo phổ biến Nghị định. Ảnh: Lê Toàn |
Theo ông Nguyễn Quốc Phương, Nghị định số 242/2025/NĐ-CP được ban hành tập trung vào 4 định hướng cốt lõi: Hoàn thiện khung pháp lý nhằm bảo đảm đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành, hài hòa với thông lệ quốc tế; cải cách thủ tục hành chính, nhằm đơn giản hóa quy trình, rút ngắn thời gian phê duyệt, điều chỉnh và triển khai dự án; Phân cấp, phân quyền rõ ràng nhằm trao thêm quyền chủ động cho các bộ, ngành, địa phương, đồng thời gắn liền với trách nhiệm giải trình minh bạch; Cơ chế tháo gỡ vướng mắc nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhà nước, đơn vị thực hiện dự án, đồng thời khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân.
Với 4 định hướng này sẽ giúp Chính phủ Việt Nam chủ động, linh hoạt hơn trong tiếp cận và sử dụng nguồn vốn quốc tế, đồng thời nâng cao năng lực quản trị và hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công.
Ông Phương khẳng định thêm, Bộ Tài chính và Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại sẽ đồng hành sát sao với các Bộ, ngành, địa phương trong quá trình triển khai Nghị định; hướng dẫn, tháo gỡ kịp thời những khó khăn, vướng mắc phát sinh trong thực tế; đồng thời tiếp tục cải cách thể chế, nâng cao năng lực quản trị nợ công, bảo đảm môi trường pháp lý minh bạch, thuận lợi, phù hợp chuẩn mực quốc tế.
Cắt giảm thủ tục, rút ngắn thời gian thực hiện dự án
Tại Hội thảo, ông Nguyễn Trọng Nghĩa, Trưởng phòng Phòng Quản lý nợ và hợp tác tài chính - kinh tế với các tổ chức đa phương đã giới thiệu về Nghị định số 242/2025/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý và sử dụng vốn ODA, vay ưu đãi nước ngoài.
Theo đó, Nghị định được ban hành nhằm hướng dẫn một số nội dung liên quan tới ODA, mới được sửa đổi tại Luật Đầu tư công số 58/2024/QH15 có hiệu lực từ ngày 1/1/2025 và Luật số 90/2025/QH15 ngày 25/6/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Hải quan, Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công (hiệu lực từ ngày 1/7/2025).
 |
| Ông Nguyễn Trọng Nghĩa, Trưởng phòng Phòng Quản lý nợ và hợp tác tài chính - kinh tế. Ảnh: Lê Toàn |
Theo ông Nghĩa, một trong những điểm mới của Nghị định số 242/2025/NĐ-CP là bổ sung đối tượng ưu tiên sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi. Trong đó, bổ sung dự án trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Dự án đầu tư công đặc biệt, chương trình dự án lớn, trọng điểm có tính chất xoay chuyển tỉnh thế, chuyển đổi trạng thái; các trường hợp ưu tiên khác theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ về định hướng thu hút, quản lý và sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ nước ngoài theo từng thời kỳ.
| Hội thảo ngày hôm nay vừa là dịp để các bộ, ngành, địa phương, chủ dự án, doanh nghiệp và các đối tác phát triển quốc tế cùng nhau phổ biến, trao đổi và thảo luận về việc triển khai Nghị định số 242/2025/NĐ-CP của Chính phủ; vừa là diễn đàn trao đổi thực tiễn, để các cơ quan, Ban quản lý dự án – những người trực tiếp triển khai dự án – có thể chia sẻ những khó khăn, vướng mắc trong thực tế và kiến nghị giải pháp để tiếp tục hoàn thiện cơ chế chính sách có liên quan. |
Ngoài ra, Nghị định cũng bổ sung đối tượng thuộc khu vực tư nhân tiếp cận vốn ODA, vay ưu đãi. Theo đó, thực hiện nhiệm vụ, dự án đầu tư công được cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao theo quy định tại khoản 4 Điều 4 Luật Đầu tư công.
Nghị định cũng cắt giảm thủ tục, rút ngắn thời gian chuẩn bị, thực hiện dự án; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, trao quyền quyết định chủ trương đầu tư với các dự án nhóm A và nhiều dự án trước đây thuộc thẩm quyền Thủ tướng Chính phủ về cho các bộ, ngành và địa phương; phân cấp cho cơ quan chủ quản quyết định việc sử dụng vốn dư và điều chỉnh dự án của doanh nghiệp nhà nước vay lại vốn ODA, vay ưu đãi.
Nghị định còn hoàn thiện cơ chế, tháo gỡ vướng mắc như làm rõ quy định về doanh nghiệp nhà nước sử dụng vốn ODA, vay ưu đãi, tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư công; bổ sung quy định xử lý tài sản, trang thiết bị do nhà tài trợ bàn giao để bảo đảm cơ sở pháp lý minh bạch; có điều khoản chuyển tiếp đối với hỗ trợ ngân sách có mục tiêu; Đơn giản hóa cơ chế sử dụng vốn viện trợ không hoàn lại;
Đồng thời, bổ sung phân cấp chi ngân sách cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; cho phép thực hiện rút vốn trên môi trường điện tử, phù hợp với xu thế chuyển đổi số và yêu cầu của nhà tài trợ; Tăng tính linh hoạt trong giải ngân, kiểm soát chi; ổ sung những quy định chưa rõ hoặc chưa có điều chỉnh.
