Hoàn thành hơn 90% nhưng bị tắc
Dự án Giải quyết ngập do triều khu vực TP. Hồ Chí Minh có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu (giai đoạn 1) do Tập đoàn Trung Nam là nhà đầu tư, thường được gọi là "dự án chống ngập 10.000 tỷ đồng" được khởi công từ năm 2016 theo hình thức hợp đồng BT (xây dựng - chuyển giao).
Tuy nhiên, sau 4 năm xây dựng (cuối năm 2020), dự án buộc phải tạm dừng thi công dù đã hoàn thành hơn 90% khối lượng. Nguyên nhân chính đến từ các vướng mắc pháp lý liên quan đến cơ chế thanh toán hợp đồng BT, quỹ đất đối ứng và việc bố trí vốn, khiến dự án rơi vào tình trạng đình trệ kéo dài.
 |
| Cống ngăn triều Mương Chuối tại xã Nhà Bè, TP. Hồ Chí Minh. |
Theo kế hoạch, dự án có mục tiêu kiểm soát triều cường, ứng phó biến đổi khí hậu cho khu vực rộng khoảng 570 km², bảo vệ gần 6,5 triệu dân khu vực bờ hữu sông Sài Gòn và trung tâm TP. Hồ Chí Minh. Nhưng do gặp vướng mắc, người dân dọc các tuyến đường ven sông, kênh rạch như: Trần Xuân Soạn, Huỳnh Tấn Phát, Lê Văn Lương, Đào Sư Tích, Phạm Hữu Lầu, Nguyễn Bình, quốc lộ 50… liên tục phải đối mặt với tình trạng ngập nặng do mưa lớn và triều cường.
Nhiều thời điểm, nước triều dâng nhanh khiến mặt đường biến thành sông, phương tiện chết máy hàng loạt, người dân phải dắt xe lội nước, việc đi lại gần như tê liệt. Không ít khu dân cư ven các tuyến này bị nước tràn vào nhà từ 20 – 50 cm, đồ đạc hư hỏng, sinh hoạt đảo lộn, hoạt động buôn bán bị gián đoạn kéo dài.
Thực tế này không chỉ gây lãng phí nguồn lực mà còn làm dấy lên sự sốt ruột, lo lắng của người dân trước nguy cơ ngập ngày càng nghiêm trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu và mực nước triều ngày một gia tăng.
Nỗ lực về đích trong năm 2026
Mới đây, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hồ Chí Minh. Một trong những nội dung đáng chú ý trong lần sửa đổi này nằm tại khoản 7 của Nghị quyết 98.
Cụ thể, đối với các dự án áp dụng loại hợp đồng BT được ký kết đúng quy định pháp luật trước thời điểm Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (Luật PPP) có hiệu lực nhưng chưa hoàn thành thanh toán, Quốc hội đã cho phép thực hiện cơ chế thanh toán bằng quỹ đất.
 |
| Người dân tại TP. Hồ Chí Minh liên tục phải đối mặt với tình trạng ngập nặng do mưa lớn và triều cường. |
Theo đó, nhà đầu tư được thanh toán bằng quỹ đất, tài sản công hoặc quỹ đất thu hồi do cơ quan nhà nước quản lý. Đáng chú ý, UBND TP. Hồ Chí Minh được trao thẩm quyền quyết định việc sử dụng quỹ đất này để thanh toán cho nhà đầu tư mà không cần qua đấu giá quyền sử dụng đất hay đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.
Cơ chế này cũng quy định rõ, trường hợp chưa giao đất hoặc cho thuê đất, UBND Thành phố sẽ thực hiện việc giao, cho thuê đất để thanh toán dựa trên cơ sở giá trị khối lượng nghiệm thu công trình dự án BT đã được kiểm toán. Thời điểm tính giá đất được xác định theo quy định của pháp luật về đất đai và pháp luật về đầu tư PPP. UBND Thành phố chịu trách nhiệm toàn diện trong việc thực hiện, đảm bảo công khai, minh bạch, chống thất thoát và lợi ích nhóm.
Việc Quốc hội thông qua các nội dung sửa đổi nói trên được xem là "chìa khóa" tháo gỡ vướng mắc về cơ chế thanh toán, tạo tiền đề để tái khởi động hàng loạt công trình trọng điểm, trong đó có dự án ngăn triều 10.000 tỷ đồng.
Trước đó, vào tháng 7/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 212/NQ-CP nhằm tháo gỡ các vướng mắc này, giao UBND TP. Hồ Chí Minh thực hiện thanh toán bằng quỹ đất theo tinh thần Nghị quyết 98. Trường hợp giá trị quỹ đất thấp hơn giá trị công trình, phần chênh lệch sẽ được ngân sách thành phố chi trả.
Thực hiện chỉ đạo trên, Tổ công tác 1970 của UBND TP. Hồ Chí Minh đã rà soát và đề xuất phương án thanh toán cụ thể. Tại văn bản báo cáo ngày 17/10/2025, Tổ công tác và nhà đầu tư (Công ty CP Đầu tư Xây dựng Trung Nam) đã thống nhất danh mục 5 khu đất đề xuất đưa vào thanh toán.
Danh mục 5 khu đất được "chốt" bao gồm cả các khu đất trong hợp đồng gốc và các khu đất bổ sung mới, với số liệu đo đạc chính xác. Tổng giá trị tạm tính hơn 8.099 tỷ đồng (đạt 81,1% giá trị hợp đồng), các khu đất này được đề xuất dựa trên nguyên tắc ngang giá và tuân thủ quy định pháp luật.
Với việc Nghị quyết sửa đổi Nghị quyết 98 vừa được Quốc hội thông qua, cùng sự quyết liệt của lãnh đạo Thành phố, người dân TP. Hồ Chí Minh đang kỳ vọng dự án sẽ sớm được khơi thông dòng vốn, hiện thực hóa mục tiêu đưa công trình trọng điểm này về đích trong năm 2026.
