Sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính công, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

Chiều 19/9, tại Hà Nội, Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính (Bộ Tài chính) tổ chức Hội thảo “Huy động, phân bổ và sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính công nhằm đẩy mạnh tăng trưởng kinh tế”.

Phân bổ ngân sách đôi khi còn dàn trải, hiệu quả sử dụng chưa cao

Phát biểu khai mạc hội thảo, TS. Nguyễn Như Quỳnh - Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính nhấn mạnh, tài chính công là nguồn lực then chốt để Nhà nước thực hiện các chức năng kinh tế - xã hội. Việc huy động và phân bổ hiệu quả các nguồn lực tài chính công sẽ giúp sử dụng hiệu quả các nguồn lực ngân sách, tạo cơ sở vững chắc cho tăng trưởng kinh tế bền vững, đồng thời bảo đảm ổn định vĩ mô và an sinh xã hội, củng cố niềm tin của người dân.

Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: Đức Việt.

Trong bối cảnh hiện nay, khi Việt Nam hướng tới mục tiêu tăng trưởng nhanh và bền vững, chủ đề này càng trở nên quan trọng. Nguồn lực tài chính công có hạn, nhưng nhu cầu phát triển lại rất lớn. Do đó, vấn đề đặt ra là làm sao huy động được đủ nguồn lực, phân bổ đúng trọng tâm và sử dụng hiệu quả nguồn vốn ngân sách.

Đảng và Nhà nước đã đề ra nhiều định hướng cải cách tài chính công, cũng như ban hành các chính sách quan trọng về tài chính công và đang tiếp tục hoàn thiện cơ chế quản lý, hướng tới nâng cao tính chủ động, minh bạch và hiệu quả trong phân bổ nguồn lực tài chính công.

Theo TS. Nguyễn Như Quỳnh, Chiến lược Tài chính đến năm 2030 đã nhấn mạnh yêu cầu đổi mới cơ chế phân cấp ngân sách, tăng cường tính chủ động và hiệu quả sử dụng nguồn lực công ở các cấp chính quyền. Luật Ngân sách nhà nước năm 2025 đã tăng cường phân cấp, tạo cơ chế linh hoạt cho các địa phương trong quản lý ngân sách… Các nỗ lực cải cách thể chế và chính sách tài chính công sẽ tạo nền tảng quan trọng giúp hiện thực hóa các mục tiêu chiến lược đến năm 2030, tầm nhìn 2045 của đất nước.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, cũng thẳng thắn nhìn nhận còn nhiều hạn chế như: cơ cấu thu ngân sách nhà nước chưa thực sự bền vững; phân bổ ngân sách đôi khi còn dàn trải, hiệu quả sử dụng vốn chưa cao; mức độ công khai, minh bạch tài chính công còn hạn chế... Những hạn chế này cho thấy, việc nâng cao hiệu quả huy động, phân bổ và sử dụng tài chính công là một đòi hỏi cấp bách, có ý nghĩa quyết định đối với chất lượng tăng trưởng kinh tế trong thời gian tới.

TS. Lê Thị Thùy Vân - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính cũng chỉ ra những khó khăn, thách thức trong quá trình hoàn thiện chính sách huy động và phân bổ các nguồn lực tài chính công. Cụ thể, cơ cấu thu ngân sách nhà nước từ thuế còn dựa nhiều vào các sắc thuế như thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp; tốc độ tăng thu nội địa chưa ổn định do trong những năm vừa qua, kinh tế còn nhiều khó khăn, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.

Trong khi đó, áp lực chi ngân sách nhà nước cho các nhiệm vụ phục hồi, phát triển kinh tế và ổn định đời sống người dân còn lớn. Công tác triển khai dự toán chi thường xuyên, phân bổ chi tiết kế hoạch đôi lúc còn chậm do thường phát sinh nhiều yếu tố không thuận lợi, nhất là tình hình thiên tai, bão lũ diễn biến bất thường, ảnh hưởng đến việc điều hành nhiệm vụ ngân sách nhà nước.

Cần nâng cao hiệu quả huy động và phân bổ nguồn lực tài chính

Để nâng cao hiệu quả huy động và phân bổ nguồn lực tài chính công hướng đến tăng trưởng cao trong kỷ nguyên mới, TS. Lê Thị Thùy Vân cho rằng, cần đổi mới, hoàn thiện thể chế quản lý tài chính công; cải thiện vai trò dẫn dắt, vốn mồi của nguồn lực ngân sách nhà nước; thực hiện đột phá xây dựng kết cấu hạ tầng và đô thị đồng bộ, hiện đại, xanh và thân thiện với môi trường.

Đồng thời, nghiên cứu, thực hiện cơ chế quản lý, phân bổ, sử dụng vốn, nhất là vốn đầu tư công hợp lý, hiệu quả để phù hợp với khả năng cân đối vốn ngân sách nhà nước; tập trung phân bổ chi tiết, giải ngân vốn đầu tư công, nhất là các công trình, dự án trọng điểm; đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong giải ngân đầu tư công, trong đó có vướng mắc về đất đai, giải phóng mặt bằng…

Các chuyên gia chia sẻ quan điểm tại Hội thảo “Huy động, phân bổ và sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính công nhằm đẩy mạnh tăng trưởng kinh tế”. Ảnh: Đức Việt.

TS. Nguyễn Đình Cung - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cũng cho rằng, thời gian tới, cần thu hẹp phạm vi và đối tượng đầu tư công; chỉ tập trung vào một số ít lĩnh vực ưu tiên chiến lược như hạ tầng, khoa học công nghệ, nghiên cứu phát triển các loại công nghệ chiến lược quốc gia, giáo dục - đào tạo, y tế và chăm sóc sức khỏe người dân.

Cùng với đó, mở rộng đầu tư công phải trên cơ sở duy trì ổn định kinh tế vĩ mô và cải thiện mạnh mẽ chất lượng môi trường kinh doanh để thu hút đầu tư tư nhân; dự án đầu tư phải phù hợp với quy hoạch phát triển cùng cấp quản lý, quy hoạch cấp tỉnh, cấp vùng và cấp quốc gia; không bắt buộc đối với các quy hoạch khác.

Theo TS. Nguyễn Đình Cung, các cơ quan, tổ chức được giao quản lý vốn, có toàn quyền quyết định về dự án đầu tư, thay đổi, điều chỉnh dự án đầu tư trong quá trình thực hiện và chịu trách nhiệm về hiệu quả sử dụng vốn đầu tư được giao; nghiên cứu, tổng kết thực tiễn về giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư, trên cơ sở đó, ban hành nghị quyết chuyên đề của Quốc hội thống nhất áp dụng đối với dự án đầu tư công. Chính quyền địa phương có thể cụ thể hóa, điều chỉnh phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương…