Sửa Nghị định số 72/NĐ-CP: Điều hành giá điện công bằng, minh bạch, bảo toàn vốn nhà nước

44.000 tỷ đồng chi phí chưa được tính đủ vào giá điện

Báo cáo của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho thấy, năm 2022 giá thành sản xuất kinh doanh điện là 2.032,26 đồng/kWh, trong khi giá bán điện thương phẩm bình quân thực hiện là 1.882,73 đồng/kWh. Như vậy giá bán điện thấp hơn giá thành điện là 149,53 đồng/kWh.

Năm 2023, giá thành sản xuất kinh doanh điện là 2.088,90 đồng/kWh, trong khi giá bán điện thương phẩm bình quân thực hiện là 1.953,57 đồng/kWh. Như vậy giá bán điện thấp hơn giá thành điện là 135,33 đồng/kWh.

Với mỗi số điện, đơn vị bán điện (ở đây là EVN) phải bù 149,53 đồng trong năm 2022 và 135,33 đồng trong năm 2023.

Sản lượng điện thương phẩm toàn hệ thống năm 2022 khoảng 268,4 tỷ kWh và năm 2023 khoảng 253,05 tỷ kWh. Như vậy, sơ bộ số tiền phải bù lỗ mỗi năm lần lượt là khoảng 40.133 tỷ đồng và 34.245 tỷ đồng...

Sửa Nghị định số 72/NĐ-CP: Điều hành giá điện công bằng, minh bạch. Ảnh minh họa

Năm 2020-2021, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, nhằm góp phần chia sẻ với những khó khăn trong sản xuất kinh doanh và sinh hoạt đối với các khách hàng sử dụng điện bị ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, ngành điện đã thực hiện giảm giá điện, giảm tiền điện, hỗ trợ tiền điện gồm 5 đợt với tổng số tiền 15.233,1 tỷ đồng.

Đến tận năm 2022, giá bán lẻ điện bình quân vẫn giữ nguyên kể từ lần điều chỉnh ngày 20/03/2019. Chỉ đến tháng 5/2023, giá bán lẻ điện mới được điều chỉnh tăng 3% và tiếp tục điều chỉnh tăng 4,5% vào tháng 11/2023.

Cả hai lần tăng này đều thấp hơn nhiều so với kết quả tính toán giá điện bình quân, nên doanh thu từ việc tăng giá bán lẻ điện trong năm 2023 không đủ bù đắp chi phí đã thiếu hụt trước đó.

Sau khi tính toán tổng hợp các số liệu liên quan, các khoản chi phí chưa được tính hoặc chưa được tính đầy đủ trong các lần điều chỉnh giá điện giai đoạn 2022-2023 là khoảng 44.000 tỷ đồng.

EVN cho biết thêm, dù gặp nhiều khó khăn, Tập đoàn và các đơn vị thành viên đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để tiết giảm chi phí thường xuyên, chi phí sửa chữa lớn tối thiểu 10%. Đồng thời, trong giai đoạn 2020 - 2021, EVN đã 5 lần giảm giá điện, hỗ trợ khách hàng chịu ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 với tổng số tiền hơn 15.200 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, EVN vẫn bảo đảm cung cấp điện tới các vùng sâu, vùng xa, hải đảo, dù chi phí sản xuất cao gấp nhiều lần so với giá bán bình quân toàn quốc. Riêng năm 2023, lỗ do chênh lệch giá bán và giá thành điện sản xuất tại các huyện đảo lên tới 428 tỷ đồng.

Cấp thiết sửa Nghị định số 72/NĐ-CP

Hiện nay, việc thực hiện cơ chế điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân được thực hiện theo quy định tại Nghị định số 72/NĐ-CP ngày 28/3/2025 của Chính phủ quy định về cơ chế, thời gian điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân.

Tuy nhiên, qua thực tế triển khai thực hiện Nghị định, còn một số nội dung cần được xem xét, điều chỉnh để đảm bảo nguyên tắc toàn bộ các chi phí hợp lý, hợp lệ cần được đưa vào tính toán, điều chỉnh giá bán lẻ điện.

Do đó, Bộ Công thương đề xuất sửa đổi Nghị định 72/2025/NĐ-CP. Cụ thể là sửa đổi, bổ sung nội dung liên quan đến tổng các chi phí khác chưa được tính vào giá điện, là các khoản chi phí được phép tính nhưng chưa tính đầy đủ, phân bổ vào giá bán lẻ điện bình quân năm.

Các khoản này bao gồm các khoản chi phí phục vụ trực tiếp cho việc sản xuất, cung ứng điện; chênh lệch tỷ giá.

Riêng đối với chi phí phục vụ trực tiếp cho việc sản xuất, cung ứng điện chưa được tính toán, bù đắp đầy đủ trong giá bán lẻ điện bình quân, Bộ Công thương đưa ra 2 phương án: Thứ nhất là tính từ năm 2022 trở đi; thứ hai là tính từ năm 2022 đến trước năm Nghị định này có hiệu lực thi hành.

Ngoài ra, Bộ Công thương cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân theo hướng, EVN lập hồ sơ phương án giá bán lẻ điện bình quân báo cáo Bộ Công Thương kiểm tra, rà soát và cho ý kiến (nếu giá giảm từ 1% trở lên hoặc tăng từ 2% tới 5% so với giá hiện hành).

Bộ Công thương cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân. Ảnh minh họa

Bộ Công thương sẽ chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan xem xét kiểm tra các báo cáo, tính toán của EVN. Nếu phát hiện có sai sót trong kết quả tính toán giá điện theo quy định, Bộ Công thương có trách nhiệm yêu cầu EVN dừng điều chỉnh hoặc điều chỉnh lại giá bán lẻ điện bình quân.

Bộ Tài chính phối hợp với Bộ Công thương thực hiện Nghị định này với vai trò là cơ quan quản lý nhà nước về giá, quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp; có ý kiến đối với đề xuất của EVN về phân bổ các khoản chi phí quy định.

Các trường hợp khác thực hiện theo quy định của Nghị định 72.

Ngoài ra, dự thảo Nghị định bổ sung thêm trách nhiệm của EVN về tính chính xác, hợp lý, hợp lệ đối với các khoản chi phí phục vụ trực tiếp cho việc sản xuất, cung ứng điện chưa được tính toán, bù đắp đầy đủ trong giá bán lẻ điện bình quân khi đề xuất phân bổ.

Theo Bộ Công thương, các đề xuất sửa đổi Nghị định 72 nhằm mục tiêu đảm bảo việc điều hành giá điện công bằng, minh bạch và hiệu quả. Ngoài ra, trách nhiệm của EVN tiếp tục được siết chặt dưới sự giám sát, quản lý thường xuyên của Nhà nước, sẵn sàng cho thị trường điện bước vào giai đoạn mới trên lộ trình phát triển thị trường điện cạnh tranh.

Việc sửa đổi Nghị định 72 là bước đi quan trọng để chuẩn bị nguồn lực cho không chỉ EVN mà cả ngành điện thực hiện nhiệm vụ trong thời gian tới là tăng cường đầu tư xây dựng hạ tầng điện lực, năng lượng, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia trong ngắn hạn và dài hạn, đặc biệt là đảm bảo cung cấp điện an toàn, ổn định phục vụ tăng trưởng kinh tế - xã hội hai chữ số giai đoạn tới.